Indirecte verkiezingen na eerste landelijke verkiezingen

De indirecte verkiezingen voor de waterschappen in 2014 betekenen eigenlijk het failliet van de eerste landelijke waterschapsverkiezingen. Jammer, alvorens ze de kans kregen zich te bewijzen, worden ze al weer geschrapt. Tweede bezwaar mijnerzijds is toch de vrees voor nog minder vrouwen bij indirecte verkiezingen. Is dit bezwaar gestoeld op feiten? Nee, maar om het toch iets meer te laten zijn dan een losse flodder, heb ik contact gezocht met het Instituut voor Publiek en Politiek. In de afgelopen week kwam het antwoord op de vraag of er onderzoek beschikbaar is.

"U heeft een heel relevante vraag gesteld, waarop ik geen eenduidig antwoord heb. Ik heb een aantal collega’s geraadpleegd. Voor zover we weten is er geen onderzoek uitgevoerd dat de gevolgen van indirecte verkiezingen onderzocht heeft in relatie tot het aantal vrouwen in besturen. We constateren dat het aantal vrouwen in besturen bij indirecte verkiezingen of benoemingen niet het hoogste is. Bijvoorbeeld, vrouwen in de Eerste Kamer is 35% (indirecte verkiezingen) tegenover 41% vrouwen in de Tweede Kamer (rechtstreekse verkiezingen). Maar bij rechtstreekse verkiezingen in de Waterschapsbesturen maar 19% is vrouw!

We kunnen in het algemeen zeggen dat in het Nederlandse kiesstelsel er twee factoren van invloed kunnen zijn: kieslijsten en voorkeurstemmen. Bij rechtstreekse verkiezingen  stellen partijen vrouwen op verkiesbare plaatsen in de kieslijsten om daarmee ook vrouwelijke kiezers te trekken. Bij indirecte verkiezingen is dit niet van toepassing. Voorkeurstemmen zou dan ook een rol kunnen spelen. Stemmen mensen juist op een vrouw? Of juist niet? We hebben geen onderzoek kunnen vinden die kan aantonnen of voorkeurstemmen juist het aantal vrouwen in besturen doet toenemen of doet afnemen.

Het kiesstelsel is ook van invloed op het aantal vrouwen die gekozen worden. In landen waar bijvoorbeeld er een meerderheidstelsel hebben, wordt het moeilijk voor vrouwen, allochtonen en nieuwe partijen om in het parlement te komen.

Uw vraag is zeer interessant en wie weet of in de toekomst hierover onderzoek wordt verricht. Helaas op dit moment kan ik u niet verwijzen naar een concreet onderzoek op dit terrein."

Anna Domingo namens Instituut Publiek en Politiek