De rol van vrouwen in 750 jaar Waterschap Rivierenland

De oudste vermelding van waterschapsbestuur in het werkgebied van Waterschap Rivierenland dateert van 12 februari 1273, vandaag precies 750 jaar geleden. Op de website van het waterschap is meer te lezen over wat zich 750 jaar geleden afspeelde in het rivierengebied. Maar wat was de rol van vrouwen in die 750 jaar geschiedenis? 

In de glossy van Altena Kennispoort mocht ik al eerder schrijven over deze Middeleeuwse polderdam

Dankzij een onderzoek van Peter Hoppenbrouwers over de Middeleeuwse samenleving in Heusden weten we dat in 1491 in Wijk een vrouw benoemd is als gezworene van het dorp Wijk. Voor deze functie werd in de 15e eeuw onder brede lagen van de bevolking gerekruteerd. De naam van de vrouw in Wijk kennen we niet, maar wel haar burgerlijke staat. Zij was de weduwe van Wouter Andriessen. Gezworenen hadden als belangrijkste taak het omslaan en invorderen van belasting- en waterschapslasten. 

De vesting Heusden in de Middeleeuwen

Bestuurlijke en andere functies in het waterbeheer waren in de Middeleeuwen voorbehouden aan belanghebbenden, onder hen bevonden zich van tijd tot tijd ook vrouwen. Vaak ging het om weduwvrouwen die in het bezit waren van grond, gehuwde vrouwen komen in de administratie van polderbesturen niet voor. Een groot deel van de boerenbevolking in de Middeleeuwen was betrokken bij het lokale waterbeheer, het merendeel bestond uit mannen. Maar als vrouwen al grondeigenaar waren, hadden ze net als mannen stemrecht in de polderbesturen zo schrijf Milja van Tielhof in het artikel 'Molenmeesteressen en andere polderdames'. Het is gepubliceerd in tijdschrift Historica voor gendergeschiedenis. 

Truus Groeneveld-Damminga

Persoonlijk ken ik geen andere voorbeelden van vrouwen die tussen 1491 en pakweg 1900 actief waren in het waterschapsbesturen. Wel kennen we allemaal de Vijfheerenlanden, een naam die nog altijd voortleeft als gemeente, maar zijn oorsprong kent in het waterschap. In 1914 werd Anne Wil Star Numan uit Oudemirdum gekozen in het waterschap de Luts, in Gaasterland en Hemelur Oldephaert en Noordwolde in Friesland, dat is nog voor de invoering van het vrouwenkiesrecht. In mijn eigen regio het Land van Heusden en Altena was Truus Groeneveld-Damminga in 1978 de eerste vrouw die zitting nam in het waterschapsbestuur. Ten onrechte werd zij op landelijk niveau de eerste vrouwelijke waterschapsbestuurder genoemd. Maar voor mij persoonlijk was zij wel een voorbeeld. 

Bestuurders van waterschap Rivierenland in 2019

Als we kijken naar het huidige bestuur van Waterschap Rivierenland dan blijft het aantal vrouwen nog wel achter. Thans zijn acht van de dertig bestuurders een vrouw, dat is 27 procent. Laten we hopen dat bij de verkiezingen op 15 maart 2023 het aandeel vrouwen verder stijgt.