Sporen in het landschap van 750 jaar waterschapsgeschiedenis (deel 2)

De 750 jaar waterschapsgeschiedenis van Waterschap Rivierenland is terug te vinden in talloze archieven. Maar wie ronddwaalt door het Land van Heusden en Altena ziet die geschiedenis vooral terug in het landschap en bij bijzondere monumenten. 

de Kaaie Paole in Veen

In dit tweede deel over de waterschapsgeschiedenis beginnen we in 1785, de datering van de Kaaie Paole die tussen Veen en Andel de grens markeren tussen het waterschap Oudland van Altena en het hoogheemraadschap van de Hoge Maasdijk. Op de paal van Oudland van Altena staan twee zalmen uit het wapen van het Land van Altena. Op de rechterpaal staat het rad van Heusden en het jaartal 1785. Mogelijk hebben op deze plek nog oudere palen gestaan om de grens te markeren, Bijna aan de andere zijde van de gemeente Altena werd in 1791 de Zuid-Hollandse molen gebouwd. Deze molen maalde de Zuid-Hollandse polder droog. Op de molen is een mooie steen aangebracht met de namen van dijkgraaf Wouter van Eeten, vijf heemraden en de penningmeester van het polderbestuur. In de drie dijkenroute van de BiesboschLinie en Erfgoed Altena is deze molen ook opgenomen. 

Bezoek aan de Zuid-Hollandse molen in 2004 met Cees Schalken en Marjolein Hak, op de achtergrond de steen met de namen van dijkgraaf en heemraden

In 1809 vond in het Rivierenland een grote watersnoodramp plaats, ook de gemeente Altena werd hierdoor getroffen. Zo liet de ramp zijn sporen na in Rijswijk, daar ontstond de Rijswijkse wiel. Ook nog eens het enige stukje Altena met zandgrond in plaats van de klei. Zes jaar na deze watersnoodramp werden de Papsluis en de sluis bij Woudrichem gebouwd, de oudste bouwwerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in de streek. Gezien het beperkte economische belang van het gebied vonden de hoge heren in Den Haag twee sluizen voldoende, daarmee kon het gebied onder water worden gezet. Het gaat om zogenaamde waaiersluizen, deze kunnen zowel bij hoog als bij laag water open worden gezet om de polders onder water te zetten.

De Rijswijkse wiel ontstond na de watersnoodramp van 1809

In 1885 begint het graven van de Bergsche Maas, een huzarenstukje en ook wel de Deltawerken van de 19e eeuw genoemd. Het graven van de Bergsche Maas viel onder verantwoording van Rijkswaterstaat, maar door dit waterwerk veranderde wel de waterhuishouding in het gebied. Zodanig, dat in 1902 het gemaal de Drie Sluizen werd gebouwd in Nieuwendijk. 

Het gemaal de Drie Sluizen in Almkerk