Hollandse zilte pieper wapen tegen klimaatverandering

Langdurige droogte en verzilting van landbouwgrond zijn in de toekomst geen probleem meer voor Nederlandse akkerbouwers. De sector werkt momenteel op drie fronten aan de ontwikkeling van een Hollandse aardappel die prima gedijt op verzilte akkers. Door nauwe samenwerking tussen veredelaars en universiteiten loopt de Nederlandse akkerbouw internationaal voorop in het creëren van aardappelrassen die bestand zijn tegen de gevolgen van klimaatverandering.

Aardappelveredelaars Peter Keijzer (Fobek) en Hans Biemond uit het noorden verwachten dit jaar een doorbraak bij de veredeling van de ‘Hollandse zilte pieper’. Nieuwe praktijkproeven op Texel maken duidelijk welke Nederlandse rassen het best groeien op grond die onderhevig is aan verzilting. Eerder werd alleen nog met exportrassen geëxperimenteerd. Verrassende bijkomstigheid daarbij was al de zoutere smaak van de meest zouttolerante piepers.

“Het duurt naar verwachting nog ruim zeven tot tien jaar voordat de Nederlandse zilte aardappel in de supermarkt ligt, maar dat die er komt staat als een paal boven water”, aldus Keijzer. “Tegen die tijd hebben ook steeds meer boeren in Nederland serieus te maken met verzilting van hun grond als gevolg van klimaatverandering.”

Naast het Texelse initiatief boekt ook aardappelveredelaar C. Meijer BV. uit het Zeeuwse Rilland resultaten. Hij voert in samenwerking met de Provincie Zeeland en de ZLTO een zouttolerantieproef uit. “In deze proef zoeken we naar rasverschillen met betrekking tot zouttolerantie.”, aldus Guus Heselmans, manager breeding program van Meijer. 

“In 2010 hebben we duidelijke verschillen kunnen waarnemen in tolerantieniveaus tussen diverse rassen. Bij een blijvend neerslagtekort hopen we deze genetische verschillen dit jaar bevestigd zien, want ook dan moeten de aardappelen op zilt grondwater groeien. De proef van vorig jaar heeft er alvast toe geleid dat de teler weer aardappelen heeft geplant op eerder ongeschikt geachte grond.”

In Nederland zal de komende tien jaar circa 125.000 hectare landbouwgrond verzilten, met name in de kustgebieden bij de Waddenzee, de kop van Noord-Holland en Zeeland. In Zeeland kunnen sommige boeren stukken grond al niet meer benutten voor aardappelteelt. Zonder innovatie, zoals de veredeling van een zilte pieper, zijn boeren aangewezen op kostbare, energie-intensieve en dus milieubelastende maatregelen, zoals het spoelen van hun gewassen met zoet water.

Om de ontwikkelingen te versnellen voeren de Vrije Universiteit en Wageningen UR ook fundamenteel onderzoek uit met als doel genen op te sporen die de aardappel beter bestand maken tegen verzilting. Als dergelijke genen in kaart gebracht zijn, dan kunnen de veredelaars die gebruiken bij de selectieprogramma’s voor aardappels met een verhoogde zouttolerantie. “Met nieuwe financiering voor onderzoek moet het mogelijk zijn om binnen tien jaar zouttolerante aardappels te kweken”, aldus Bert de Boer, onderzoeker aan de Vrije Universiteit.

Het veiligstellen van de Nederlandse aardappel tegen verzilting is belangrijk voor de Nederlandse aardappelsector. De export van pootaardappelen en aardappelproducten vertegenwoordigt een groot deel van de afzet. “Mede daarom zijn de praktijkproeven en fundamenteel onderzoek zo belangrijk”, aldus Matthé Elema, secretaris van Productschap Akkerbouw. Elema is verheugd over de resultaten die volgens hem toonaangevend zijn voor de toekomst van de akkerbouwers.