De week van de Papsluis (3)

De Papsluis voor de restauratie, rechtsonder is nog net een omloopkanaal te zien

De militaire belangstelling voor het natte polderland tussen de Merwede en het oude Maasje was niet hoog. Bovendien was de infrastructuur slecht. Door de bouw van twee inundatiesluizen; in Woudrichem werd een tweede inundatiesluis aangelegd, kon het land eenvoudig onder water gezet worden. In 1847 werd ter verdediging van de sluis een batterij gebouwd die in 1878 werd vervangen door fort Bakkerskil. Eerder was overigens een ander bouwwerk gepland, dat afweek van de ronde torenforten uit die tijd. Het gaat om een ‘Gekazematteerde dijkpost op den Noord-Schinkeldijk, ten zuiden der inundatiesluis aan de Bakkerskil’. Het hoofdgebouw van de dijkpost van Bakkerskil zou twee verdiepingen tellen, waarvan de bovenste als geweerkazemat, terwijl op het dak geschut geplaatst zou worden. Achter het gebouw was een kleine binnenplaats geprojecteerd, die werd afgesloten met een muur. Het plan is nooit uitgevoerd.

De Papsluis bestaat uit twee gemetselde sluiswanden, voorzien van binnen- en buitenvleugels. Meest kenmerkende onderdeel van de sluis zijn de waaierdeuren die zich in open stand in de waaierkas bevinden. Waaierdeuren hebben de eigenschap dat zij aan weerszijden water kunnen keren, tegen het hoge water in kunnen worden geopend en in stromend water kunnen worden gesloten. Ook voorkwamen de waaierdeuren dat het Biesboschwater ongecontroleerd de polder instroomde, anders kon de vijand toch nog met vaartuigen het gebied veroveren. In beide sluiswanden zijn twee omloopkanalen uitgespaard die het binnenwater en het buitenwater verbinden met de achterzijde van de waaierkas. Elk omloopkanaal is voorzien van een houten schuif die met een handbediend bewegingswerk kan worden bewogen. Aan de ingang van het buitenfront is een houten waterkozijn rond de opening aangebracht, waartegen een houten schot is geplaatst. De ingangen aan het binnenfront zijn voorzien van krooshekken. Als permanente waterkering in vredestijd gold een dubbele rij schotbalken die met een lierwerk in de sponningen konden worden neergelaten. Over de sluis lag van oorsprong een houten brug; de dijk uit 1646 vormde immers een verbinding tussen de dorpen Werkendam, het buurtschap Kille en Nieuwendijk. De houten brug is waarschijnlijk al voor 1881 vervangen door een vaste liggerbrug met smeedijzeren I-balken. Daaroverheen lag een dubbel houten brugdek dat in 1882 is vernieuwd.