Het HWBP als rupsje nooit genoeg

Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) is al jarenlang een hoofdpijndossier voor Waterschap Rivierenland. Steeds worden de knelpunten, zoals de financiering, uitvoerbaarheid en risico's, binnen ons waterschap opgevangen. Maar het is nooit genoeg!

Maandagavond spraken we over de conceptprogrammering van het HWBP voor 2022 tot 2033 en opnieuw staat ons waterschap aan de lat voor extra geld, deze keer gaat het om 36 miljoen euro. Terwijl we bij de voorjaarsnota van 2021 al een voorschot hebben genomen op het HWBP door in te stemmen met een voorfinanciering van 200 miljoen euro. Het HWBP wil vanaf 2020 jaarlijks 50 kilometer dijk versterken; per project mag dat jaarlijks 40 miljoen euro kosten. Ons waterschap heeft meerdere projecten die per jaar meer dan 40 miljoen euro kosten, om die reden is voorfinanciering noodzakelijk. Afgezien van de financiering is het maar de vraag of de 50 km. dijk per jaar realistisch is. Ook is nog onzeker of de ramingen wel realistisch zijn; misschien worden de dijken door alle perikelen rond PFAS en stikstof nog wel duurder dan voorzien. Om over de gevolgen voor onze veiligheid nog maar te zwijgen, het gaat immers wel om één van onze primaire taken!

Enkele van onze urgente dijktrajecten

Heemraad Hennie Roorda beklaagde zich in de commissie Waterveiligheid dan ook terecht over het HWBP. Een starre overheidsorganisatie die vasthoudt aan haar eigen regels (50 km. dijk en 40 miljoen max, per project) en de risico's bij de waterschappen zelf neerlegt. Juist ons waterschap wordt daardoor getroffen omdat we nu eenmaal het dijkenwaterschap zijn en het meeste aantal urgente dijkvakken heeft. Maar genoeg is genoeg, met die boodschap heeft de commissie Waterveiligheid de heemraad op pad gestuurd. Op 25 september vergadert de Commissie Waterkeringen van de Unie van Waterschappen over de programmering van het HWBP. 

De onbetaalbare dijken van het HWBP

Het projectenboek HWBP 2019

Maandag avond kregen we in de commissie Waterveiligheid een voortgangsrapportage over de dijkversterkingen in het HWBP programma. En er is maar een conclusie mogelijk, deze dijken worden onbetaalbaar. Ramingen die uitwijzen dat dijken twee tot drie keer zo duur worden dan aanvankelijk geraamd. En hoe gaan we dat betalen? Maar ook, hoe zijn we daar als commissie Waterveiligheid en het AB bij betrokken. En dan kan ik niet anders concluderen dat we daar niet goed in zijn geïnformeerd. Op 11 september 2018 (zie presentatie) werd duidelijk dat de dijken veel duurder zouden worden dan geraamd. Juist in die periode liep nog een verdiepingsstudie in opdracht van het AB om te kijken of we het HWBP programma konden temporiseren. Zeker gezien de werklast voor de organisatie met de vele dijkversterkingen en de almaar stijgende kosten. Op 15 oktober kregen we als AB in een thema-avond de uitkomsten daarvan gepresenteerd. De teneur van de presentatie was dat we niet konden temporiseren en dat alles vast lag in bestaand beleid. Mogelijk zou er na 2024 gesleuteld kunnen worden aan de aanpak van de projecten. Groot was dan ook de verbazing dat we tijdens onze commissievergadering van maandag 5 november de cijfers van 11 september kregen gepresenteerd, waaruit blijkt dat de dijken zo duur worden dat we niet ontkomen aan temporisering. Een ommekeer ten opzichte van drie weken geleden. Hoe is het mogelijk dat het AB zo slecht werd geïnformeerd? En hoe is het mogelijk dat de dijken zoveel duurder zijn? Zijn de normen wel goed vastgesteld? Zijn we niet aan het over dimensioneren? Maandag 19 november komt Deltacommissie Wim Kuijken naar Vuren, een mooi moment om dat aan hem voor te leggen. 

Veilige dijk GoWa met vaststelling Projectplan eindelijk in zicht

23 kilometer dijk van Gorinchem naar Waardenburg, 400 bewoners, 95 woningen, 230 afritten, 60 kruispunten, 51 dijkvakken en 10 monumenten (Peilschaalhuisje, Fort Vuren) zijn opgenomen in het Projectplan Waterwet voor de dijkversterking GoWa.  

Het peilschaalhuisje langs de dijk

Veiligheid

Het CDA is blij met dit projectplan, eindelijk kunnen we uitzien naar de uitvoeringsfase van dit dijktraject van 23 kilometer van Gorinchem tot Waardenburg. Het eerste dijktraject volgens de nieuwe normen, ook het dijkvak met de hoogste prioriteit binnen het HWBP. We kunnen uitzien naar een veilige dijk, de kerntaak van ons waterschap in dit mooie rivierengebied. Ook over de meekoppelkansen  zoals KRW maatregelen in de uiterwaarden, de ontwikkeling van het Heuff-terrein bij Vuren en de Linieobjecten van de NHW zijn we positief

Participatie/communicatie

De 135 inspraakreacties op het projectplan gaven stuk voor stuk een inkijkje in de betrokkenheid van de dijkbewoners bij hun eigen leefomgeving. 13 procent van de reacties leidde tot aanpassing van het plan, omdat we geen andere kengetallen hebben, weten we niet hoe we dit moeten duiden. Al in 2014 is gestart met de verkenningsfase en mochten bewoners participeren in de verdere planvorming. Het past in het adagium 'de dijk is van ons allemaal'. Naarmate de planvorming concreter werd, raakte de participatie wat op de achtergrond. Het CDA doet een dringende oproep bewoners te blijven betrekken, zeker nu de uitvoeringsfase aanstaande is. communicatie, communicatie, communicatie! Blijf de bewoners meenemen. 

Financiën

En dan de financiën; 17 miljoen voor de verkenningsfase; 26,5 miljoen voor de planuitwerkingsfase en ca. 400 miljoen voor de realisatie. Door de verouderde kengetallen bleken de eerste ramingen volgens de nieuwe normen fors duurder, de dijken werden onbetaalbaar. Door bijstelling van de ontwerpuitgangspunten, een andere kostenafschrijving lijkt het allemaal net te passen, toch blijft het CDA bezorgd over de financiering van onze dijkversterkingen. En zou het liefst zien dat de 10 procent eigen bijdrage wordt geschrapt bij de eerste evaluatie van het HWBP in 2023. 

Het peilschaalhuisje in de herfst

Alliantie

Ook weten we nog niet of de keuze voor een Alliantie leidt tot kostenbesparingen. In de verkenningsfase moesten marktpartijen wennen aan het omgevingsproces en de participatie, de kosten voor de planuitwerkingsfase lijken hoger te liggen, afstemming tussen de Alliantie, ons waterschap en het HWBP vergde veel aandacht. Kortom, hier vallen nog lessen te leren. Het is allemaal te lezen in het leerverslag van de Alliantie. Aan de heemraad de vraag waarom ze dit niet met de commissie Waterveiligheid heeft gedeeld? Met daarbij het verzoek het Leerverslag alsnog te agenderen in de eerstvolgende commissie Waterveiligheid. 

Het dijkenwaterschap

Het kerkje bij Eeuwijk op het dijktraject Wolferen-Sprok, dat in de eerste fase van het HWBP is opgenomen

Met meer dan 500 kilometer dijk is Waterschap Rivierenland het dijken waterschap bij uitstek. Dat wordt nog eens extra duidelijk als we zien hoeveel kilometers dijk zijn afgekeurd bij de laatste toetsronde volgens de nieuwe normen. Onze dijkvakken staan dan ook hoog in de ranglijst van het HWBP 2017-2022. Vanavond hadden we een extra informatie avond over het HWBP en veel van de informatie was bekend. Maar dat het dijkvak Schoonhoven-Everdingen ook hoort bij deze eerste fase van dijkversterkingen kwam nog niet eerder zo duidelijk naar voren. Wel was Ameide al eens genoemd als zwak vanwege de risico's op piping. Overigens is aan een deel van deze Lekdijk nog maar zeer recent gewerkt aan dijkversterkingen. Dus hoe vertellen we het straks aan onze burgers dat de dijk misschien wel weer moet worden versterkt?

Tien procent eigen bijdrage HWBP moet op de schop

Bij de discussie over de financiering van het HWBP (hoogwaterbeschermingsprogramma - waterveiligheid dijken) heeft het CDA ingebracht dat de tien procent eigen bijdrage op de schop moet. 

Dit deel van de Waaldijk wordt een landgoeddijk,  het kwelbos keert echter niet terug

In de Spoedwet 100 miljoen euro van 2011 is afgesproken dat de dijken niet meer voor honderd procent door het rijk worden vergoed, maar slechts voor vijftig procent. De andere vijftig procent wordt voor veertig procent betaald uit de solidariteitspot van alle gezamenlijke waterschappen en de resterende tien procent (ProjectGebondenAandeel) worden door het eigen waterschap betaald. In 2011/12 werd dit zo afgesproken en was de tien procent vooral bedoeld als 'doelmatigheidsbijdrage'. Dat als waterschappen zelf moeten bijdragen ze wel zuiniger met het geld om zouden springen. De totale jaarlijkse bijdragen van alle waterschappen tezamen is 100 miljoen euro. Maar bij vaststelling van die Spoedwet konden we nog niet bevroeden wat dit echt zou gaan betekenen voor waterschappen met een grote dijkopgave, zoals ons waterschap. 

Ook de dijk bij Fort Vuren moet op de schop voor de nieuwe ronde dijkversterkingen

Gezien de grote opgave voor ons waterschap in de komende jaren betekent dit een forse last die door onze inwoners moet worden betaald. Zo betalen de inwoners binnen ons waterschap dus meer voor hun waterveiligheid dan inwoners van andere waterschappen en dat is een slechte zaak. Op 22 november bespreekt de Commissie Waterkeringen van de Unie van Waterschappen de evaluatie over de subsidiëring van het HWBP. Onze heemraad Hennie Roorda is bij deze vergadering aanwezig en heeft in de commissie Waterveiligheid toegezegd dat ze het tien procent PGA (ProjectGebondenAandeel) aandeel ter discussie gaat stellen. 

CDA luidt noodklok voor te dure dijken

Het versterken van de dijken van Waterschap Rivierenland dreigt onbetaalbaar te worden. Het CDA luidt dan ook opnieuw de noodklok voor deze dure dijken. Den Haag moet meer geld uit trekken voor waterveiligheid!

Kunstwerk langs de Waalbandijk

Ons waterschap gaat dan ook niet akkoord met het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) 2020-2025 omdat we dit niet kunnen betalen. Jaarlijks wordt elf miljoen euro uitgetrokken voor de dijkversterkingen en met de nieuwe opgave is dat bedrag niet toereikend. Ook komen de kosten van de dijkvakken Gorinchem - Waardenburg - Tiel boven het maximale bedrag van 40 miljoen dat het HWBP jaarlijks financiert. De kosten om dit voor te financieren zijn door het waterschap niet op te brengen. 

Hek op de Waalbandijk ter hoogte van Neerijnen

Toen de kosten ineens zoveel hogere bleken dan de eerste ramingen in het programma is gezocht naar bezuinigingen. Dit zijn ook gevonden, maar nog altijd zijn bijvoorbeeld voor het dijkvak Gorinchem-Waardenburg de kosten nog steeds 2,5 keer zo hoog als aanvankelijk geraamd (520 miljoen i.p.v. 196 miljoen euro). Voor Tiel-Waardenburg zijn de kosten gestegen van 137 miljoen naar 303 miljoen euro. Met de huidige inzichten is al duidelijk dat het traject Gorinchem-Waardenburg vertraging op gaat lopen. Ook andere trajecten moeten worden bijgesteld. Blijft ons rivierengebied zo 'onderverzekerd' als onze dijken niet tijdig aan de nieuwe veiligheidsnormen kunnen voldoen? 

Kunstwerk de Steenkruier van Joep Faddegon ter herinnering aan dijkverzwaring in 1997

Maandagavond spreken we in Tiel weer over deze te dure dijken. Voor het CDA is dit een Gordiaanse knoop; veiligheid staat met stip op nummer een voor ons. Maar we willen ook betaalbare waterschapslasten. Dus moet er meer geld komen uit Den Haag!

Nevengeul nee, Dikke dijk oké

Boven een spandoek op het atelier Varik, onder de aankomst van minister Cora Nieuwenhuizen

Bewoners met spandoeken als protest tegen de nevengeul

Minister Cora Nieuwenhuizen heeft tijdens haar bezoek aan atelier Varik alle argumenten tegen de nevengeul kunnen beluisteren. Velen trokken vanmorgen vroeg naar het atelier, gewapend met spandoeken en tractoren. Ook hadden de boeren enkele schapen meegenomen. De minister sprak met de klankbordgroep en de Stuurgroep. Over de uitkomst van de gesprekken is nog geen duidelijkheid, ook is er nog geen nieuwe datum voor een Stuurgroep vergadering. Maar heemraad Goos den Hartog van Waterschap Rivierenland heeft vooral aangedrongen op spoed, zo liet hij weten. De dijk moet in 2022 veilig zijn. Nog langer vertraging alvorens een besluit tussen geul of dijkverhoging wordt genomen kan echt niet. De dijk Tiel-Waardenburg is afgekeurd en staat bovenaan in de top tien van projecten voor het HWBP (Hoogwaterbeschermingsprogramma). Minister Nieuwenhuizen is ook verantwoordelijk voor het HWBP. Maar ook het getalm van de Stuurgroep is natuurlijk debet aan de vertraging. Zo zou zij aanvankelijk op 6 december een besluit nemen over het voorkeursalternatief, inmiddels is het 12 februari en er ligt nog geen besluit? Dus ik onderschrijf de oproep van onze heemraad, neem snel een besluit!

Overigens complimenten voor Waalzinnig de organisatie die de demonstratie op touw zetten. Ze zorgden zelfs voor koffie voor alle demonstranten. Chapeau!

http://hanviskie.blogspot.nl/2017/10/meerlaagsveiligheid-in-de-dorpspolder.html

Is uitstel verantwoord voor een urgent dijkvak uit HWBP

Protesten van Waalzinnig tegen de nevengeul

Het dijkvak Tiel-Waardenburg is één van de afgekeurde dijkvakken die het stempel urgent heeft gekregen. Door uitstel over het besluit van de Stuurgroep Varik-Heesselt loopt de aanpak van de dijk vertraging op. Het dijkvak moet in 2022 klaar zijn. Het besluit tot de gezamenlijke MIRT verkenning van zowel nevengeul als dijkversterking dateert al van 5 november 2015, de start was in april 2016. In de brief van de provincie over de nevengeul Varik-Heesselt staat zelfs te lezen dat de Stuurgroep in april 2018 een besluit neemt over het advies aan de minister. In de notitie meekoppelkansen dijkversterking die we als AB van Waterschap Rivierenland recent hebben vastgesteld is opgenomen dat rivierverruimende maatregelen in beginsel niet mogen leiden tot vertraging van de aanpak van dijken. In het projectenboek 2017 van het Hoogwaterbeschermingsprogramma is bijna eenzelfde zinsnede te vinden. Daar is te lezen dat dijktrajecten die zijn opgenomen in het HWBP programma urgent zijn en dat deze niet vertraagd mogen worden door een lange termijn voorkeursstrategie voor rivierverruiming. In het projectenboek van 2016 staat het dijkvak Tiel-Waardenburg op een derde plek van urgente trajecten. In de eerder overeengekomen intentieverklaring van de vier overheden die betrokken zijn bij het MIRT is afgesproken dat de voorkeursbeslissing in consensus moet worden genomen.Mocht het niet lukken met de consensus dan gaan ze bezien of er binnen zes maanden alsnog consensus kan worden bereikt. Dat betekent dus nog meer vertraging?

Minister krijgt nog even geen brief

Tijdens onze AB vergadering spraken we opnieuw over het HWBP. Voorgesteld werd om de aanpak van enkele dijkvakken even in de ijskast te zetten, omdat we gewoon geld tekort komen voor de aanpak. 

Minister Cora Nieuwenhuizen bezocht in 2018 Varik

Ook is besloten nog even geen brief te sturen naar minister Cora Nieuwenhuizen, deze blijft nog even in de bureaulade liggen. In de commissie Waterveiligheid van 4 maart had ik dat voorgesteld om met een brief aandacht te vragen voor de dure dijken, en de gevolgen daarvan voor onze lasten. Toch is vier maanden later nog steeds geen brief geschreven. Bestuurlijk wordt vooral geprobeerd om rechtstreeks in gesprek te gaan met de minister. 

De Waalbandijk nabij Vuren, die eveneens moet worden versterkt

Dijkgraaf Verdaas gaat de minister en de vaste kamercommissie water nu uitnodigen voor een bezoek om onze (financiele) problemen voor te leggen. Tijdens het AB heb ik aangegeven dat de brief geen doel op zich is, maar een middel om aandacht te vragen voor onze problematiek. Op 1 juli volgt weer een commissie Waterveiligheid waar het HWBP opnieuw op de agenda staat, 

We kunnen niet wachten tot 2023

De nieuwe toetsronde in het HWBP met de nieuwe normeringen die in 2017 zijn vastgesteld loopt tot en met 2023. Dan moet duidelijk worden of er wel voldoende geld is voor alle dijkverzwaringen die nodig zijn om ons land te beschermen tegen hoog water. 

De Waalbandijk nabij Neerijnen

Minister Cora van Nieuwenhuizen antwoordde dit al op vragen door CDA kamerlid Jaco Geurts bij de vaststelling van de begrotingsstaat van het Deltafonds voor 2019 in het najaar van 2018. 

In 2024 ontvangt de Kamer het landelijke beeld van de normering, zoals in de Waterwet is afgesproken. Dus dan weten we pas wat het totaalplaatje precies gaat kosten en hebben we dus ook het goede beeld van de waterveiligheidsopgave. Dat wordt dan ook bekeken in het kader van de evaluatie van de Waterwet. 

Ergens langs de Waaldijk

Ook het antwoord van minister Cora Nieuwenhuizen op vragen vanuit VVD kamerlid Remco Dijkstra wordt het jaar 2023 benoemd als ijkpunt. 

Deze beoordelingsronde is gereed in 2023, waarna wordt bezien of aanvullende afspraken nodig zijn. Dan zal ook de evaluatie plaats vinden van de afspraken over de financiering zoals vastgelegd in het Bestuursakkoord Water. Daarbij zal mede in ogenschouw worden genomen hoe de waterschapslasten zich hebben ontwikkeld.

Het peilschaalhuisje in Vuren dat moet worden verplaatst voor de dijkverzwaring

Beide antwoorden nemen dus 2023 als ijkpunt. Maar wat betekent dat voor dijkverzwaringen die al eerder van start gaan, zoals Gorinchem-Waardenburg en Tiel-Waardenburg? Kunnen we het risico nemen dat de hogere kosten voor dijken die als eerste worden aangepakt, omdat ze het meest urgent  zijn en het verst van de norm af staan, worden gecompenseerd door goedkopere dijkversterkingen die minder ver van de norm af staan. En erop vertrouwen dat ons jaarlijkse budget van 11 miljoen euro toereikend is?  Mijns inziens kunnen we dat risico niet nemen en moeten we opnieuw in gesprek met de Tweede Kamer. Op 4 maart spreken we in onze commissie Waterveiligheid opnieuw over het HWBP programma. 

Minister krijgt brief over te dure dijken

Op voorstel van het CDA gaat Waterschap Rivierenland minister Cora Nieuwenhuizen een brief schrijven over de onbetaalbare dijken van het Hoogwaterbeschermings Programma (HWBP). 

De commissie Waterveiligheid steunde het voorstel van het CDA om naast de brief naar de HWBP programmadirectie over de programmering van 2020-2025 ook een brief aan de minister te schrijven. Daarmee geeft ons waterschap een duidelijk signaal af dat er meer geld moeten komen uit Den Haag voor onze veiligheid. En dat we niet kunnen wachten tot 2023, alvorens gekeken gaat worden of er meer geld voor de dijken beschikbaar komt. In de top van de urgente dijkvakken - de dijken die het verst van de veiligheidsnorm afleggen - staan acht dijkvakken van Waterschap Rivierenland. Door de  fors duurdere dijken en het zoeken naar financiering is de planning van bijvoorbeeld het dijkvak Gorinchem - Waardenburg nu al met meer dan een half jaar verlengd, maar mogelijk moeten we de versterking nog verder uitstellen.  

Minister Cora Nieuwenhuizen op bezoek in Varik in januari 2018

De geraamde kosten bedragen een factor van 1.7 tot en met het jaar 2050, het jaar dat de dijken op orde moeten zijn. Onze jaarlijkse bijdrage van elf miljoen euro aan die dijkverbetering is ontoereikend, wat betekent dat we de aanpak van dijken moeten uitstellen. En daarmee komt de veiligheid van ons rivierengebied en onze inwoners in het geding. Op voorstel van de VVD wordt de brief aan de minister in afschrift verzonden in het AO Water, daar spreekt de Tweede Kamer over waterzaken. Het CDA kamerlid Jaco Geurts heeft daar al eerder vragen gesteld over de dure dijken. 

Feest op de klimaatdijk

Boorpalen bij de dijkversterking KIS

Vandaag werd feest gevierd op de klimaatdijk in Streefkerk. Na vijf jaar was de oplevering van het dijktraject KIS - Kinderdijk - Schoonhovense veer. Heemraad Goos den Hartog mocht nieuwe informatieborden onthullen. Vrijdag vond in het AB nog een stevige discussie plaats over de budgetoverschrijding van bijna 27 miljoen. In de afgelopen vijf jaar waren op meerdere momenten in overleg met het HWBP (Hoogwaterbeschermingsprogramma) wijzigingen in het project aangebracht met bijbehorende financiele gevolgen. Onder andere voor toepassing van innovatieve technieken. Enkele van die technieken zouden vooral geleid hebben tot minder overlast voor bewoners, maar uiteindelijk niet tot een goedkopere dijk. 

Bij de jachthaven van Streefkerk werd een feestje gevierd vanwege de oplevering

Toch roept het nog steeds vragen op; want hoe zit het eigenlijk met de budgetverantwoordelijkheid bij deze dijkversterkingen? Ligt die nu bij het Waterschap of bij het HWBP? En als deze bij het Waterschap ligt; wie is dan verantwoordelijk? Het Algemeen Bestuur van Waterschap Rivierenland heeft immers het budgetrecht? Of toch niet? De heemraad heeft vrijdag toegezegd dat in de volgende commissie nog eens gekeken wordt naar de financiering van de projecten en wat nu het verschil is tussen de oude manier (zoals bij KIS) en de nieuwe manier van financieren bij toekomstige dijkverzwaringstrajecten. 

Dijkwerkersdag

Dijkwachten tijdens een hoogwateroefening van Waterschap Rivierenland

Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) hield vandaag een speciale dijkwerkersdag voor alle vrijwillige dijkwachten. De dijkwerkers kregen in Katwijk onder andere een rondleiding door de Dijk-in-Duin bij Kustwerk Katwijk. 

Het was het eerste landelijks evenement voor dijkwachters, vertelt woordvoerder Miranda Mens van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. “Wij willen hen hiermee in het zonnetje zetten. Nederland heeft eigenlijk de dijk uitgevonden en er zijn al eeuwen vrijwillige dijkwachters. Hun inzet wordt alleen nog maar belangrijker, omdat waterveiligheid in de toekomst nog belangrijker wordt."

Het vrijwilligerswerk is geen sinecure, aldus Mens. Een dijkwacht komt vooral in actie bij heftige weersomstandigheden. “De vrijwilliger controleert op onder andere scheuren en drijfvuil. Je volgt daarvoor om het jaar een training en doet periodiek mee aan oefeningen. Je moet natuurlijk ook een goede conditie hebben.”

Tijdens de bijeenkomst reikt Hetty Klavers, dijkgraaf van Waterschap Zuiderzeeland, het eerste exemplaar van het Projectenboek 2017 uit aan de vrijwilligers. Hierin worden de 88 dijkversterkingsprojecten in ons land belicht. Het Hoogwaterbeschermingsprogramma versterkt een kwart van de primaire dijken om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Het projectenboek is begin volgende week online te downloaden.

Een te dure klimaatdijk

Boorpalen in de dijk als een innovatieve manier om de dijk te versterken

Morgen is het feest op de klimaatdijk in Streefkerk. De dijkversterking KIS is na vijf jaar eindelijk afgerond. De bewoners zullen blij zijn en hebben wel een feest verdiend. Zeker door de vertraging in de oplevering van de dijk en de zeventig beschadigde huizen. Maar is er wel reden tot een feest? Want hoe kon het zo uit de hand lopen met de kosten. 26 miljoen euro extra; een budgetoverschrijding van vijftien procent. En hoe kon het dat de commissie Waterkeringen hier niet eerder van op de hoogte was. Pas in de eerste burap van 2018 wordt melding gemaakt van extra krediet, in eerdere rapportages schrijft u alleen 'dat een oplossing gezocht wordt voor financiële doorwerking'. Meer kosten voor afvoer vervuilde grond, verleggen van kabels en leidingen, vertraging in oplevering en het gebruik van een palenwand i.p.v. een damwand. Die meer kosten moeten toch al eerder bekend zijn geweest? Kostenoverschrijdingen werden zelfs ieder kwartaal besproken in het HWBP. Waarom heeft u de commissie daarin niet gekend? 

Bij de aanbesteding van de dijk KIS is voor het eerst gebruik gemaakt van aanbesteding via Design & Construct, waarbij het waterschap in het procesbeheer meer op afstand kwam te staan. Deze manier van aanbesteden zou moeten leiden tot meer ontwerpvrijheid en de verwachting van meer innovatie. Zo hebben we nu een klimaatdijk, de eerste in Nederland, werden voor het eerst boorpalen gebruikt. In het boek '25 jaar grensverleggend werk' over dijkverzwaringen worden deze innovaties toegejuicht. Het project won zelfs de Infratech Innovatieprijs 2017 en de Cobouw publieksprijs. Toch hebben al die innovaties uiteindelijk niet geleid tot een goedkopere dijk, integendeel. 

Naar aanleiding van de overschrijding van het budget heeft het CDA dan ook de volgende vragen

-Zijn in het meer krediet van 26 miljoen euro alle claims van de aannemer opgenomen?

-Wordt de Design & Construct aanbesteding nog toegepast in andere trajecten?

-Waarom hebben de innovaties niet geleid tot goedkopere oplossingen?

-Welke garanties zijn er dat bij andere dijkversterkingen niet opnieuw forse overschrijdingen plaatsvinden?

-En waarom heeft u de commissie niet eerder geïnformeerd over deze overschrijding? 

Deltacommissaris Peter Glas vreest geen tekort voor waterveilligheid

Deltacommissaris Peter Glas was vanmiddag te gast in Tiel op het kantoor van Waterschap Rivierenland. Tijdens de waterbijeenkomst van de CDA Bestuurdersvereniging vertelde hij vooral over ruimtelijke adaptatie om zo klimaatveranderingen op te kunnen vangen. 

Links Peter Glas, midden Lea van der Tuin en rechts Hanke Bruins Slot

Hij legde nog maar eens uit dat jaarlijks een miljard euro beschikbaar is voor het deltaprogramma. Van dat geld is jaarlijks 400 miljoen voor waterveiligheid tot een maximum van 40 miljoen per project per jaar. Hij liet weten geen signalen te hebben over geldtekort voor waterveiligheid. Toch worstelt ons waterschap nog steeds met de hoge kosten voor haar dijktrajecten en vreest voor lastenverzwaringen. Een voorstel om opnieuw te kijken naar de verdeling van de kosten van 50/40/10 (50 procent door het rijk, 40 procent door alle waterschappen samen en 10 procent door het waterschap waar de dijk wordt versterkt). leek hem niet opportuun. Vooral omdat de tien procent eigen bijdrage was bedoeld om de doelmatigheid van besteding van de gelden te stimuleren. Een verdeling van 60/40, waarbij de bijdrage van het eigen waterschap vervalt, zou dat te niet doen, zo stelde de deltacommissaris. Overigens lieten andere waterschappers weten ook te worstelen met het HWBP programma en financiering van de dijken zoals het Zeeuwse Scheldestromen. Ook is het maar de vraag of we ondanks de miljardeninvestering wel voldoende geld hebben voor het waterbeheer in de toekomst. Misschien biedt dan het investeringsfonds waarover in Den Haag wordt gesproken uitkomst, een van de mogelijke bestemmingen is infrastructuur en daar vallen dijken zeker onder. 

 

De waterschappers waren te gast in Tiel

Hanke Bruins Slot, gedeputeerde in Utrecht, was gespreksleider en zei liet weten op de KMA al te hebben ingezien dat de conflicten in de wereld in toenemende mate zullen gaan over water, geldt dat ook voor de financiering van bv. dijken? Met wie moeten we allemaal 'concurreren' voor voldoende geld voor waterveiligheid? Verder wees Peter Glas op de risicodialoog, waarbij wateroverlast, hittestress, droogte en regionale overstromingen in de regio's wordt opgepakt. Daarbij speelt ook waterbewustzijn een rol, beseffen we wel dat grote delen van ons land onder de zeespiegel liggen. Samenwerking met alle overheden blijft daarom broodnodig, zoals ook bleek uit de presentatie van Lea van der Tuin, wethouder in Appngedam. Zij hamerde vooral op communicatie met bewoners. 

Ter afsluiting van de waterbijeenkomst gaf Peter Glas aan dat hij streeft naar verankering van ruimtelijke adaptatie in beleid vanaf 2020. En als uitsmijter vroeg hij zich af of waterschappen bij hun aanbestedingen duurzaamheid meenemen, die eis ontbreekt namelijk nogal eens. 

Dijkverzwaring of rivierverruiming

Koe in de uiterwaarden, ergens in de omgeving van Varik Heesselt

In de nota uitgangspunten dijkversterking en de memo van HWBP wordt de relatie dijkversterkingen rivierverruiming benoemd en dat geen sprake mag zijn van vertraging. Bij het dijkvak TiWa is hier echter al sprake van. In 2017 moeten ontwerp dijkverbetering gereed zijn, terwijl de MiRT verkenning Varik Heesselt pas in 2018 is afgerond. Wat betekent die vertraging bijvoorbeeld voor de overige delen van de dijk die verbeterd worden? En wat betekent het voor onze inwoners als ze nog twee jaar in onzekerheid zitten omdat ze niet weten welke kant het opgaat. De rivierverruiming is een traject van de provincie, maar de dijkversterking van Waterschap Rivierenland.

Dijkteruglegging en uiterwaardverlaging bij Werkendam

Het bijbehorende kaartje voor het onderzoek naar de dijkteruglegging

Naast de nevengeul Sleeuwijk wordt thans ook onderzoek gedaan naar de dijkteruglegging en of uiterwaardverlaging bij Werkendam. Het nadere onderzoek na de eerste plannen uit het Deltaprogramma is in de zomer van 2015 gestart, de provincie Brabant is opdrachtgever van het onderzoek. Het moet in 2016 leiden tot een advies over het maatregelenpakket over de Merwedes voor het Deltaprogramma in 2017. Het onderzoek moet een goed beeld opleveren van de effecten van de rivierverruimende maatregelen die in de voorkeursstrategie voor de Boven Merwede zijn opgenomen. Bij het onderzoek wordt de nevengeul Sleeuwijk , geul Avelingen en geul Sliedrechtse Biesbosch betrokken; gekeken wordt naar waterstandsverlaging, draagvlak en kosten. De dijkteruglegging en of uiterwaardverlaging zou 24 cm. waterstandsverlaging op moeten leveren. Najaar 2013 ontstond in Werkendam stevig protest tegen gepresenteerde plannen rond dijkverlegging in combinatie met de aanleg van een derde haven. De Werkendamse raad verwees het plan unaniem naar de prullenbak, ook vanwege protesterende dijkbewoners. De dijk tussen Werkendam en Giessen staat niet in de Urgentielijst van het  Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) van 2016-2021. 

Omdenken langs de dijk

Hoe ziet de dijk eruit vanaf het water? Een boottochtje over de rivier langs de dijk staat zo ongeveer gelijk aan een staaltje omdenken. 

Appeltern vanaf het water

Is het eindeloos verhogen van dijken wel de oplossing voor het rivierengebied? Kunnen we niet beter kiezen voor overstroombare, doorbraakvrije dijken? Dan is de schade beperkter, de polder loopt minder snel vol en mensen hebben meer tijd om een veilig heenkomen te zoeken. Want als er een bres wordt geslagen in de dijk, dan kan de polder zo snel vollopen dat het voor evacueren te laat is. 

Boven stoomgemaal de Tuut, onder dijkmagazijn in Appeltern

En misschien moeten we nadenken over compartimentering van dijkvakken. Professor Frans Klijn hield ons dit alternatief voor tijdens onze beeldvormende dag Waterveiligheid. We deden dat al varend over de Maas, waarbij we tevens konden zien waar het project de Meanderende Maas oversteekt naar Gelderland op ons grondgebied. 

Bakenboom bij Batenburg

In de ochtend spraken we over financiering, ramingen, gastvrije Waaldijk en bouwen op de dijk. Thema's die raken aan onze immense opgave voor dijkversterking in het HWBP programma. Met deze kennisdag, samen met de ambtelijke organisatie hebben we ons een beeld gevormd van die opgave. Een boeiende dag. 

Iets voorbij dit punt moet een doorsteek komen naar de Gouden Ham als onderdeel van het project Meanderende Maas

Rapport 'Lekkende Lekdijk' schudde ons wakker

Maandagavond spraken we in de commissie waterveiligheid over het rapport van hoogleraar Stefan van Baars 'de Lekdijk is lekgestoken' over de dijkversterking tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer. In april vorig jaar was het hevig schrikken, vooral vanwege het risico voor de veiligheid van de dijk. Dat was onze eerste en grootste vraag, deze werd in juli 2021 beantwoord. Er was geen sprake van acuut gevaar voor de waterveiligheid, volgens het eerste onderzoek van Deltares.

Boorpalen in de Lekdijk bij Nieuw Lekkerland

Toch geven alle stukken die we nu ontvangen hebben toch weer aanleiding daar een vraagteken bij te zetten, mogelijk niet acuut, maar wel anderszins. In het stuk van het Expertisenetwerk Waterveiligheid lees ik dat nog geen definitief oordeel over de veiligheid is geleverd. ,,Voor een definitief oordeel over de waterveiligheid wordt onderzoek naar de oorzaak van de vernatting en de gerealiseerde kwaliteit van de boorpalen aanbevolen”. Ook in het advies van commissie Van der Vlist komt dit terug, zij adviseert om een overleg te starten dat gericht is op het verkrijgen van een gedeelde visie op de veiligheid van de Lekdijk.

Te zware machines op de Lekdijk?

Naast het bieden van veiligheid aan alle bewoners achter de Lekdijk zijn bij deze dijkversterking vooral bewoners aan de dijk getroffen door de trage schadeafhandeling. Jaren na afronding van het traject zijn deze nog altijd niet afgehandeld.  Ook blijken schadedossiers gebreken te vertonen en zijn de opnames van schades onvolledig. Ook hier is de veiligheid van de dijkbewoners in het geding. ’Het  eerlijke verhaal is dat bij een langdurig hoge waterstand met een relatief grote jaarlijkse kans de bestaande bebouwing aan de dijk grote schade kan ondervinden, waarbij instorting niet is uitgesloten”. En in het rapport lezen we verder dat ons waterschap bij de schadeafhandeling onzichtbaar was. Het had beter gekund en gemoeten, zo schrijft het college. Hoe heeft dit kunnen gebeuren? Waren er voor het rapport van Baars geen signalen binnen onze organisatie dat dit niet goed liep? Waarom was de afhandeling van de schades niet zichtbaar voor het bestuur, waarom zijn wij niet eerder geïnformeerd?

 

Zowel in het rapport van het Expertisenetwerk Waterveiligheid als in de bijgevoegde brief van de heer De  Bont, dank daarvoor, komt naar voren dat bij de dijkversterking veel niet goed gegaan is. We noemen slechts de risicoanalyse, de risicobeheersing, veranderingen in de uitvoering die niet altijd goed onderzocht zijn, de schadedossiers. Over de financiën brengen we in herinnering dat een dag voor de feestelijke oplevering van het dijktraject KIS in 2018 we als bestuur spraken over de meerkosten van 27 miljoen euro. Ook gebrek aan kennis en ervaring bij ons waterschap speelde ons parten. Hoe worden kennis en ervaring rond dijkversterkingen voortaan beter geborgd in onze organisatie? In het bijgevoegde memo over de brief van de heer De Bont schrijft het college dat nog geen wederhoor heeft plaatsgevonden. Wanneer mogen wij dit verwachten? 

 

Zware machines voor het plaatsen van de boorpalen

Met name vanuit het onderzoek naar de schades komt naar voren dat het eigenaarschap van het waterschap onvoldoende was. Het waterschap was teveel op afstand, mensen konden bij klachten niet bellen naar het waterschap, maar naar de aannemer. Ook bij de risicobeheersing bleef ons waterschap teveel op afstand. Zelfs het bestuur stond teveel op afstand. Veel zaken rond eigenaarschap zijn een uitvloeisel van de contracteringsfilosofie. Het CDA heeft recent nog een opmerking gemaakt over de contracteringsfilosofie, want in hoeverre is bij de Graaf Reinald Alliantie nog sprake van eigenaarschap van ons waterschap? Of staan we ook daar teveel op afstand? Dit was een van de conclusies van het HWBP onderzoek naar contractvormen.

 

Oplevering van de Lekdijk in september 2018

We moeten lessen trekken uit de schade aan panden, schadeafhandeling, techniek en risicomanagement, waarin wijzigingen pas achteraf gemeld worden. Laten we vooruit kijken op al deze punten en zorgen dat het op alle komende dijktrajecten niet weer zo fout gaat. Wel missen we het eerlijke verhaal over behoud van woningen langs onze dijken, hoewel ook wij het betreuren als woningen moeten wijken, moeten we wel realistisch blijven. Daarom nogmaals dank aan de heer Van Baars, hij heeft ons wakker geschud en ons gedwongen in de spiegel te kijken. Het nadere onderzoek naar de schadedossiers van onze inwoners vinden we het meest urgent. Maar ook de vraag naar de veiligheid vinden wij als CDA urgent, evenals het op orde brengen van de organisatie met voldoende professionals om dergelijke complexte projecten tot een goed einde te brengen. 

Waterveiligheid in het Honigcomplex

Zicht op de stad Nijmegen

Onze eerstvolgende vergadering van de commissie Waterveiligheid is niet in Tiel, maar in Nijmegen in het Honigcomplex aan de Waalbandijk. De mededeling triggerde wel mijn nieuwsgierigheid. Waarom vergaderen we in Nijmegen op lokatie? Recent is wel gesproken in onze commissie om dijkverbetering aan de Waalkade in Nijmegen naar voren te halen in het HWBP programma, maar dat is niet gehonoreerd. Dus blijft de vraag waarom we in Nijmegen vergaderen. Ook is het de vraag of in het Honigcomplex wel een bandopname van de commissievergadering kan worden gemaakt. Of dat we het net als tijdens onze vorige vergadering op lokatie bij de Graaf Reinaldalliantie aan de Waaldijk in Vuren het moeten stellen zonder geluidsinstallatie. Nu kunnen we elkaar best verstaan zonder microfoons, maar met de bandopname is tegelijkertijd de verslaglegging van de commissievergadering gegarandeerd.