Een groene waterkering in Nijmegen

Een damwand als waterkering bij het Honigcomplex

Maandag vergaderde de commissie Waterkeringen niet in Tiel, maar in het Honigcomplex in Nijmegen. Voor het oude fabrieksterrein langs de Waal worden plannen ontwikkeld voor woningbouw. Onderdeel van die plannen is het deels slopen van oude panden. Ook de huidige waterkering kan wel een oppepper gebruiken. De kering in zijn huidige vorm dateert van net na het hoge water van 1995. Toen ineens in sneltreinvaart de dijken werden opgehoogd. In Nijmegen achter de fabrieksterreinen gebeurde dat met damwand, maar ook met een betonnen damwand. Niet echt fraai en zeker niet passend in een woonomgeving. 

Wat als deze straks wordt gesloopt?

 

Eerder besloten we als bestuur om de kade versneld te laten toetsen op de nieuwe normeringen, zodat versneld aangepakt zou worden. De kade werd echter niet afgekeurd. Maar de plannen staan niet stil, zodat het waterschap samen met de gemeente Nijmegen blijft zoeken naar mogelijkheden om de huidige ontsierende waterkering te vervangen door een groene waterkering. Goed dat we als commissie Waterveiligheid rondgeleid werden langs de kades, zo krijg je toch een beter beeld van de opgaves die hier liggen. Geld is als altijd het struikelblok, want wie gaat die groene waterkering betalen? De projectontwikkelaar die daar woningen ontwikkeld? Of toch als overheden samen? Wordt vervolgd........

Passerend scheepvaartverkeer in Nijmegen

Nog tien jaar file rijden op de A27

Voor de verbreding van de A27 wordt de afslag bij de Tol verder naar het Noorden verlegd.

De verbreding van de A27 tussen Houten en Hooipolder start in 2022 bij het zuidelijke deel tussen Everdingen en Hooipolder. Tussen 2027-2029 moet het weggedeelte klaar zijn. Daarna wordt het stukje tussen Houten en Everdingen aangepakt. Tijdens de inloopavond op Fort Altena lagen de tekeningen van het ontwerptrace klaar; op de tekeningen ook de nieuwe bruggen; de brug bij Keizersveer; de Merwedebrug, de Hagesteinse brug en de Houtensebrug. De start van de bouw van een nieuwe Merwedebrug met twee maal twee rijstroken levert dus nog lang geen verlichting op voor het fileleed. Als deze brug klaar is de tweede nieuwe Merwedebrug wordt gebouwd blijft het aantal rijstroken dus gewoon hetzelfde. Pas als die tweede brug af is, kan het verkeer sneller doorstromen. Over het gehele traject worden extra rijstroken aangelegd; het gaat om 47 kilometer snelweg. Overigens was tijdens de inloopavond op Fort Altena nog geen ontwerp van de nieuwe bruggen te zien. Wel duidelijk te zien op het ontwerptrace was de accentuering van het deel van Fort Altena aan de andere zijde van de snelweg.

Ook bij Hank wordt de afslag verlegd.

Dood land in Babylonienbroek

Noodweer in Babylonienbroek voorafgaand aan de voorstelling

Na hevig noodweer in Babylonienbroek werd het net op tijd droog voor de voorstelling 'Koning van het grasland' op de boerderij van de familie Straver. In een tent met uitzicht op 'dood' grasland - wel met enkele dartele koeien - speelde de toneelgroep Jan Vos het stuk op indrukwekkende wijze. Een voorstelling over het mysterie van dood en leven. 

Uitzicht op het grasland met enkele dartele koeien

Over biologisch boeren of mee in de maalstroom van de markt. Over het noodlot, over schuld en boete, over de grutto. Bij tijd en wijlen kon je letterlijk een speld horen vallen. Want van wie is het land eigenlijk? Van de boer die het ooit gekocht heeft en dat naar eigen goeddunken kan bebouwen? Of toch van iedereen of van de maatschappij. En wat doet het met je als je moet beslissen over leven en dood van dieren die aan jouw zorg zijn toevertrouwd? 

Wat als je moet beslissen over dood en leven?

Wat als de MKZ crisis komt en al je dieren worden geruimd? En in de stal gelezen wordt uit psalm 23; 'Al ga ik door een diepdonker dal, ik hoef geen gevaar te duchten, want u Heer, bent bij me, uw staf en uw stok beschermen mij'.  Ja, zelfs gebeden wordt alvorens de koeien worden geruimd. Het paste perfect in de voorstelling. Wie nog geen kaartje heeft gekocht, ga vooral kijken! Het kan nog op 30 en 31 mei en 1 en 2 juni.

Voorafgaand aan de voorstelling kan in de boerenschuur een maaltijd worden gebruikt.

Inspiratie bij ontgronding Heesseltsche Uiterwaarden

Prachtige kleuren in het schilderij van de ontgraving

Vorig week kreeg ik zomaar een uitnodiging van Loes ten Brink, beeldend kunstenaar te Heesselt. Zaterdag opende ze haar schilderijen expositie in het Stroomhuis van Neerijnen, daar exposeerde ze samen met beelden van Carla Wiersma. Stan Pijls, eerder lid van een klankbordgroep van Waterschap Rivierenland over de waterveiligheid in het gebied, sprak het publiek toe bij de opening. De kunstenaars Loes ten Brink en Carla Wiersma werden geinspireerd door de ontgronding van de Heesseltse uiterwaarden. Een gebied waar ooit een steenfabriek stond waar arbeiders in de modder hun brood verdienden met de winning van klei. Zoals Daan in het boek van Rudi van Meurs. Loes maakte van de ontgronding ook een mooie fotoreportage boordevol nostalgische beelden.

De Heesseltse uiterwaarden hoe het ooit was

De allereerste keer dat ik hoorde van het project van de Heesseltse uiterwaarden was in 2008; op een moment dat ik samen met Marlies Hulsentop, Cathrijn Haubrich en Nel Klein in aanloop naar de Waterschapsverkiezingen werd geinterviewd voor de Gelderlander.  Daar moest ik aan denken, toen ik de mooie schilderijen van Loes ten Brink bekeek.

 

Vluchtheuvel bij het witte kerkje van Bruchem

Naaigerei dat te koop werd aangeboden op de rommelmarkt in Bruchem

 

Zaterdag bezocht ik de grote rommelmarkt rondom de Hervormde kerk in Bruchem. Een charmant, wit kerkje, waarvan het koor dateert uit de veertiende eeuw. Later werd het schip en de kapel gebouwd. Tijdens de restauratie in 1961 werden de oude kansel en de kerkenraadsbanken verwijderd. In 2004 is de kerk uitgebreid. Door de aanbouw heeft de kerkzaal een L-vorm gekregen. De kansel is verplaatst naar het nieuwe gedeelte. De eerste kerkdienst in de uitgebreide kerk werd gehouden op 19 maart 2006.

De kansel in de kerk in Bruchem

Bijna tegenover de kerk ontdekte ik de vluchtheuvel van Bruchem, die werd aangelegd na de overstroming van 1861. Uiteraard niet geheel toevallig dat kerk en vluchtheuvel dicht bij elkaar liggen; beiden liggen in het centrum van het dorp. In de Bommelerwaard bezocht ik al eens eerder de vluchtheuvel in Kerkwijk.  Onderzoeker en historicus Ferdinand van Hemmen gaf alweer twee jaar geleden een lezing over de historie van het landschap en de vluchtheuvels van Kerkwijk, Delwijnen en Bruchem en deed dat op een zeer aanstekelijke manier. 

Informatiebord bij de vluchtheuvel in Bruchem

Een zwoele voorjaarsavond op Loevestein

In 2006 werd ook al eens een literatuurfeest gehouden op slot Loevestein

Een schrijver hoeft niets met de waarheid, feiten tellen niet. Een mooie quote van Connie Palmen tijdens Letteren op Loevestein. Zo verdwijnt de waarheid voortdurend in haar romans. Marieke Rijneveld had de zin direct opgeslagen en in haar voordracht herhaalde ze het nog maar eens. Want ook in haar debuutroman 'de Avond is ongemak' verdwijnt de waarheid voortdurend. Het literatuurfeest op Slot Loevestein ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van het Woerkums Literair Café was zonder meer boeiend. Alleen al over de overtocht met het voetveer kunnen prachtige verhalen worden geschreven. Het voetveer, dat ook in de tijd van Hugo de Groot al bestond; de man die met een boekenkist ontsnapte uit het imposante slot. Herman Pleij was in zijn betoog lyrisch over het voetveer; daar op het water voelde hij zich opgenomen in de geschiedenis. En toen ik vanavond in het donker met het voetveer overstak van slot Loevestein naar Woerkum voelde dat opnieuw zo. Prachtig, het was zelfs volle maan.  

Geen gaswinning in Brabant

De boorinstallatie van Vermillion aan de Zwaansheuvel tussen Andel en Veen

Terwijl de rijksoverheid heeft besloten dat in 2030 de gaswinning in Groningen wordt stopgezet, bestaat de kans dat deze in Brabant juist wordt uitgebreid. De Brabantse CDA-fractie heeft dan ook terecht aan de bel betrokken. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat wil toestaan dat er meer gas wordt gewonnen uit de Brabantse bodem. Het ministerie wil het Canadese gaswinningsbedrijf Vermilion Energy toestemming geven tot 2026 gas te winnen uit de bodem in de regio Waalwijk (Waalwijk, Land van Heusden en Altena). Inmiddels liggen de plannen van dit bedrijf ter inzage.

Statenlid Roland van Vugt (CDA) heeft inmiddels schriftelijke vragen gesteld aan het college van Gedeputeerde Staten en wil o.a. weten welke acties de provincie kan ondernemen om (uitbreiding van) gaswinning te voorkomen. Ook vraagt hij zich af wat het ministerie heeft gedaan met het negatieve advies over uitbreiding van de gaswinning, dat de provincie vorig jaar uitbracht.

In 2016 deed Vermillion nog proefboringen in ons gebied bij Veen. Het kwam toen niet tot gaswinning, de proef werd voortijdig afgebroken.

Het grote Altena Energiespel

Waar kunnen we windmolens bouwen? Of willen we ze liever niet?

Vanmiddag en vanavond werd op Fort Altena een gebiedsconferentie gehouden over de nieuwe omgevingsvisie van Altena. Hoe moet onze nieuwe gemeente eruit zien en hoe past dat straks allemaal in de nieuwe omgevingswet. Vooraf werden 40 interviews gehouden met stakeholders over vraagstukken voor onze nieuwe gemeente. Tijdens de bijeenkomst zelf waren 125 mensen aanwezig die allemaal mochten meepraten in workshops. Alle bezoekers konden kiezen uit tien thema's. Bij die thema's miste ik overigens wel het thema water; hoe gaan we om met klimaatadaptatie? Waar gaan we extra waterberging maken? Binnen of buiten de bebouwde kom? Of beiden. Helaas het was geen thema, dus komen op deze vragen nog geen antwoord. Van de tien thema's kon ik er twee bijwonen. De eerste was de (extra) groei van het toerisme in het gebied. Willen we echt meer toerisme of hebben we liever dat het stil blijft? In onze groep gingen stemmen op om in elk geval de Noordwaard af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer (motoren!) Voor auto's uiteraard liever niet, we hebben niet voor niets gepleit voor herinvoering van het rondje Noordwaard. Maar meer voorzieningen in de Noordwaard zou mijns inziens goed zijn. (Horeca, camperplaatsen). Mijn tweede workshop ging over het 'grote Altena energiespel'.  Het bleek echter niet echt een spel, dus niet schuiven met windmolens en zonnepanelen bijvoorbeeld. Maar meer een inventarisatie hoe we in 2050 energieneutraal kunnen worden. Na deze consultatieronde mogen mensen ook via de website reageren. Voor een derde workshop ontbrak mij helaas de tijd. 

Willen we meer erfgoedtoerisme in de vesting Woerkum?

Een half rondje Noordwaard

Alweer graven in de Noordwaard?

Het fijne aan de lente en de zomer is dat je in de avond gewoon nog even een fietstocht kunt maken. Vanavond de Noordwaard doorgefietst, niet helemaal een rondje tot het Biesboschmuseum, maar tot de Biesboschschool en vervolgens terug over die vele vrijliggende fietspaden in het gebied. Afgezien van enkele wielerliefhebbers was het eigenlijk opvallend rustig op al die fietspaden. En natuurlijk kon ik het onderweg niet laten of een paar foto's te maken. 

Wat doet deze bonk roest in het haventje Keizersguldenwaard in natuurgebied de Noordwaard?

Boerderij Dooiemanswaard

Vrouwen in Woerkums Literair Cafe

Griet op de Beeck was dit jaar te gast bij het Woerkums Literair Cafe

Virginia Woolff  mijmert in A Room of One's Own al over de fictieve zus van Shakespearre om te laten zien waarom vrouwen in de geschiedenis zo weinig zouden hebben bereikt. In het essay pleit ze vooral voor ruimte voor vrouwen. Maar ook voor een kamer voor jezelf om te kunnen schrijven en zo te komen tot literatuur.  In de 21e eeuw zou dat misverstand toch wel uit de weg geruimd zijn? Toch wordt in een onderzoek van Corina Koolen aangetoond dat bijna honderd jaar na de roman van Virginia Woolff er helaas nog niet zoveel veranderd is in de literatuur. Na het lezen van haar opiniestuk in het Parool vroeg ik me af hoe het eigenlijk gesteld is met het aantal vrouwen bij Letteren op Loevestein. 

Schrijvers te gast op Loevestein in een ver verleden; derde van rechts is Connie Palmen

Van de tien schrijvers zijn er drie vrouw; Connie Palmen, Marieke Rijneveld en Lizzy Koppe-van Pelt. Geen slecht resultaat, maar het kan natuurlijk beter. Letteren op Loevestein wordt georganiseerd ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van het Woerkums Literair Cafe. Hoe lagen daar man/vrouw verhoudingen in al die jaren? In het voorbije seizoen hadden ze Griet op de Beeck als gast; bij Literaire Liefdes hadden ze drie vrouwen als gast (Inge Schuller, Wendy van Ooyen en ?). De overige gasten waren Tommy Wieringa, Bas Heijne en Jan van Mersbergen. Over al die 25 jaar zou ik het wel interessant vinden om het aantal vrouwen ten opzichte van het aantal mannen te weten. Lijkt me wel een leuke klus voor Piet Hartman. 

Marieke Rijneveld is eveneens te gast bij Letteren op Loevestein

 

De Peereboomse haven in Hank

Het haventje aan de Peereboom

Het moet in de tijd van mijn raadslidmaatschap zijn geweest, dat het haventje aan de Peereboom van tijd tot tijd op de agenda stond. Ik herinner me ook nog een werkbezoek aan de familie Van Velthoven, die het haventje beheert. In die tijd waren er al plannen tot het inrichten van een jachthaventje, maar toestemming bleef uit omdat in de Biesbosch regio al voldoende jachthavens zouden zijn. Vandaag fietste ik bij toeval langs het haventje en zag dat er nu toch eindelijk jachten lagen afgemeerd langs twee steigers. Mooie aanvulling voor het toeristische aanbod in de regio. 

De Peereboomse haven

Overigens ontdekte ik op de website van het haventje nog een boeiend stuk geschiedenis van het gebied.  Zo stond er ooit het gemaal aan de Peereboom en lag op deze plaats tijdens de Tweede Wereldoorlog een Rode Kruis hospitaalschip. Daar zijn zelfs nog kinderen geboren, dan wordt ik vooral nieuwsgierig. Wie zouden die kinderen zijn, zouden ze nog in Hank of Dussen wonen? 

Het vroegere gemaal aan de Peereboom

Parade van preekstoelen in Altena

Preekstoel in de Hervormde kerk van Babylonienbroek

Preekstoel in de Martinuskerk, tijdens Koninginnedag 2007

Preekstoel in de Hervormde kerk Veen

Interieur van de Hervormde kerk Veen met links de preekstoel (foto Streekarchief 1940)

Preekstoel in de Hervormde kerk Aalburg

Preekstoel in de Hervormde kerk Meeuwen

Weleens goed nagedacht over het woord 'preekstoel'? Want waarom heet het een stoel als een predikant altijd staat op de preekstoel? Nog vaker wordt het woord kansel gebruikt voor preekstoel. In de loop der jaren heb ik heel wat kerken in de regio bezocht en foto's gemaakt. Daarom een selectie foto's van preekstoel in de regio. Waar zou de mooiste preekstoel van Altena staan?

Rechts is nog net de preekstoel in de kerk in Uitwijk te zien

De preekstoel in het kerkje van Uitwijk is na veel speurwerk van dominee Sjurk Van der Zee aangekocht in het Fries plaatsje Drachtercompagnie, waar hij stond in een tot scheepswerf omgebouwde kerk. Na de restauratie van 1970 is de preekstoel van het midden naar de zijkant verhuisd zodat er meer plaats kwam voor een liturgisch centrum.

Preekstoel in het liturgisch centrum van de Gereformeerde kerk Nieuwendijk

Rechts staat de preekstoel in de Gereformeerde kerk van Meeuwen, de kerk is in 2016 gesloten

Een foto van de preekstoel in de slotkapel van Loevestein

De Hervormde kerk in Wijk met achterin de preekstoel

Dressoirmeubel gemaakt van het eikenhout van de biecht- en preekstoel in de vooroorlogse Rooms-Katholieke kerk aan de Sluis in Dussen.(foto Streekarchief)

Hervormde kerk Giessen met rechts de preekstoel

Fort Giessen laatste zaterdag van de maand open voor publiek

Fort Giessen is iedere laatste zaterdag van de maand open voor publiek

Nu de restauratie van Fort Giessen is voltooid en het educatie park over de Eerste Wereldoorlog ook zijn voltooiing nadert, is het publiek welkom een kijkje te komen nemen. In de toekomst is het Fort elke laatste zaterdag van de maand open. In het Fort is een permanente filmvoorstelling over de geschiedenis en de betekenis van het fort te zien. In een vaste opstelling zijn de gevolgen en de impact van de Eerste Wereldoorlog voor onze streek te zien. In de kruitkelders wordt een speciale voorstelling gegeven over de gevaarlijke kanten van het vullen van projectielen met kruit. 

Het kanon is gestald in remise C, onder een inscriptie in gebouw C uit 1917

Op het Fort wordt bij open dagen een uniek en zeldzaam fort -kanon uit 1880, waarvan er nog twee exemplaren in Nederland zijn, naar buiten gereden. Met een even uniek trekpontje kan vanaf het fort het Educatiepark over de Eerste Wereldoorlog bereikt worden. Op dit park is o.a. een loopgraaf van 70 meter, een luisterput uit de Eerste Wereldoorlog, een telefoonhuisje, een uitkijktoren en een smalspoor met een lorrie.

In het educatiepark is een loopgraaf aangelegd.

De open dagen zijn steeds op de laatste zaterdag van de maand

1. Zaterdag 26 mei van 12.00 – 16.00 uur

2. Zaterdag 30 juni van 12.00 - 16.00 uur

3. Zaterdag 28 juli van 12.00 – 16.00 uur

4. Zaterdag 30 augustus 12.00 – 16.00 uur

Het seizoen wordt afgesloten op de Open Monumentendag zaterdag 8 september. Het Fort is dan open van 10.00-17.00 uur

Wat is Werelderfgoedstatus Kinderdijk ons waard?

De Alblasserwaard, een iconische polder

Zijn we als Waterschap Rivierenland bereid meer geld uit te trekken voor renovatie van de gemalen bij Kinderdijk dan strikt noodzakelijk, als daarmee het Werelderfgoedcomplex gebaat is? Dat is de vraag die centraal staat bij de behandeling van de doorontwikkeling van het complex Kinderdijk dat tijdens de eerstvolgende commissie Watersystemen op maandag 28 mei op de agenda staat. Eerder besloten we als bestuur tot de renovatie (korte termijn!) van het J.U. Smitgemaal, de dieselmotoren zijn aan vervanging toe en worden vervangen door electromotoren. Na dit besluit heeft het bestuur in september 2017 echter een visie tot 2050 op het waterbeheer in de Alblasserwaard vastgesteld ('Een nieuw begin voor een iconische polder'). Als CDA brachten we na dat historische besluit al een werkbezoek aan Kinderdijk om in gesprek te gaan over de mogelijke gevolgen van deze visie voor het gebied. Daarin kwamen de zorgen over de Werelderfgoedstatus van het gebied al aan de orde. 

Uitzicht op de molens van Kinderdijk vanaf het J.U. Smitgemaal

In de visie tot 2050 is besloten om in de Alblasserwaard naast afwatering bij de Kinderdijk ook een gemaal te bouwen bij Groot-Ammers (gereed 2025). Door het extra gemaal in Groot-Ammers (lange termijn!) zijn de uitgangspunten voor de renovatie van het gemaal bij Kinderdijk veranderd. Door het extra gemaal wordt immers minder water afgevoerd via Kinderdijk. Dus nu grootschalig investeren in het J.U. Smitgemaal is voor de lange termijn minder noodzakelijk. Naast het J.U. Smitgemaal heeft Kinderdijk nog een Kokgemaal, dat in 2025 aan revisie toe is. 

Tabel met afwegingen, de combinatie Kok en Smit gemaal scoort het slechts (cijfer 4) op de kosten, maar bij de andere criteria het beste

Vele rekenmeesters en deskundigen hebben zich gebogen over deze puzzel. Daaruit bleek dat de bouw van één nieuw gemaal bij de Elshoutsluis het goedkoopste is. Maar juist dat tast de unieke waarden van het Werelderfgoedcomplex aan. En hoewel het Waterschap geen eigenaar meer is van de molens, heeft ze wel de zorg voor dit werelderfgoed. Wij hebben die status in 1997 immers aangevraagd. Voorgesteld wordt nu om geen nieuw gemaal te bouwen, maar het huidige J.U. Smitgemaal toch te renoveren (met behoud van één dieselmotor om zo de gelaagdheid van de historie te laten zien) en ook het Kokgemaal te behouden. Over de meerkosten van deze variant gaat Waterschap Rivierenland in gesprek met de gebiedspartners rond het Werelderfgoed Kinderdijk. Alle partners inclusief het waterschapsbestuur moeten dan de vraag beantwoorden of de werelderfgoedstatus ons extra geld waard is. Voor mijzelf is het antwoord ja.

Waterlinie Erfgoedreeks over Fort Steurgat

Fort Steurgat is omgebouwd tot appartementen

Eerder schreef ik al twee delen van de Waterlinie Erfgoedreeks over Fort Altena en Fort Bakkerskil. Cees van Maastrigt schreef het deel over Fort Giessen. In de erfgoedreeks ontbrak nog het deel over Fort Steurgat. En daar mag ik nu mee aan de slag. Voor het boekje ben ik nog wel op zoek naar informatie over Fort Steurgat. Wie kan mij aan meer informatie helpen? En misschien heeft iemand nog wel foto's? Alles is welkom. ik laat me graag verrassen. Overigens wordt er ook een deel geschreven over de vesting Woudrichem.