Boek Merwededijk twee jaar na dato

Damwand in de Sleeuwijkse dijk bij Werkendam

Gisteren las ik een artikeltje in het Kontakt over een boek over de dijkverzwaring Merwededijk bij Werkendam. Een initiatief van Waterschap Rivierenland met foto's van onder andere fotograaf Marcel Koppen, die werden gemaakt tijdens de uitvoering van het werk. Als bibliofiel ben ik gek op boeken, dus een exemplaar is zeer welkom. Ook omdat ik bij de vorige dijkverzwaring in 1984 moest verhuizen uit dat schattige dijkhuisje. Bij de afronding van de dijkverzwaring op 7 december 2015 werd nog een gedenkteken onthuld voor die elf verdwenen huizen. Maar had ik in 1984 maar meer foto's gemaakt van de sloop van mijn huis en de dijkverzwaring. Tja, toen hadden we nog geen Iphones waarmee we eindeloos foto's maken. Wel is het natuurlijk opmerkelijk dat het boek pas twee jaar na de oplevering van het dijkvak verschijnt. Was er geld over? Toch maar een vraag over stellen in Tiel........

Enquetes voor draagvlak windmolens

Erik Unnik overhandigt de enquetes aan Hennie Roorda

Heemraad Hennie Roorda kreeg dinsdagavond in 't Verlaat enquêtes aangeboden van Erik Unnik van de Belangengroep Windturbines Peerenboomsesteeg. De belangengroep had tweehonderd enquêtes uitgezet rondom de Peerenboomsesteeg om het draagvlak te peilen voor de windmolens. Van de 200 formulieren kregen ze 100 exemplaren retour, van die 100 mensen was de overgrote meerderheid tegen plaatsing an windmolens. Overigens liet één van de aanwezigen in de zaal zich kritisch uit over de draagvlakmeting die hij een aanfluiting noemde. De Belangengroep zou selectief formulieren hebben uitgedeeld.

De Belangengroep was vooral zelf op pad gegaan, omdat het waterschap te afwachtend zou zijn. Na de bewonersavonden in het voorjaar heeft het waterschap wel gesprekken gevoerd met omwonenden, pachters en grondeigenaren. "Omdat we een duidelijk beeld willen van het draagvlak, houden we nu zelf een peiling", zo stelde Erik Unnik. Heemraad Roorda noemde de enquête gedegen werk, maar sprak de hoop uit dat het draagvlak voor de molens nog moet groeien. Dat leidde tot gemor in de zaal. Ook legde Roorda uit dat Waterschap Rivierenland met energie uit zon en water nog niet energieneutraal kan werken, maar dat wind altijd nodig is. Ter afsluiting van de avond mochten de aanwezigen nog laten weten op welke voorwaarden ze wel bereid zijn om windmolens in hun omgeving te accepteren. Genoemd werden slagschaduw beperken, geluidsoverlast van helikopters beperken, waardevermindering van woningen compenseren. De avond krijgt waarschijnlijk in 2018 een vervolg.

Veiligheid Varik Heesselt staat voorop voor het CDA

CDA Tweede Kamerlid Jaco Geurts

Tijdens het WetgevingsOverleg Water op maandag sprak de commissie met minister Cora Nieuwenhuizen over Varik-Heesselt. CDA kamerlid Jaco Geurts heeft daar het volgende ingebracht:

“Dat is het bruggetje naar de onrust over het hoogwaterbeschermingsplan voor Varik-Heesselt. De plannen kennen voor- en tegenstanders. Vele bewoners in dit gebied zijn bezorgd en dat geeft onzekerheid. Diverse inwoners van Varik en Heesselt vrezen dat zij in een gevaarlijke badkuip komen te wonen. Daarnaast zijn er vele vragen te stellen bij de technische oplossingen zoals een valmuur en de beoogde kosten. Ik heb de volgende vragen aan de minister. Hoe is de stand van zaken rondom Varik-Heesselt en welke rol heeft de Tweede Kamer nog in dit proces? Want voor het CDA staat waterveiligheid voorop en niet eerst het creëren van nieuwe natuur tegen onbekende kosten en met minder veiligheid. Daarom moet goed bekend zijn wat wij willen bereiken voor de waterveiligheid, op welke manieren die gerealiseerd kan worden en welke gevolgen deze varianten hebben voor mensen en voor de kosten die zij met zich brengen. Is dit voldoende in beeld, zo vraag ik de minister.”

De reactie van de minister was als volgt:
“Hoe is de stand van zaken rondom Varik-Heesselt en welke rol heeft de Kamer nog in dit proces? De verkenning zit in de eindfase. Er liggen twee potentiële voorkeursalternatieven op tafel, die door bijna alle woordvoerders zijn genoemd. De stuurgroep van het project neemt in januari 2018 een eerste besluit over het voorkeursalternatief. Dit wordt vervolgens aan de dagelijks besturen van gemeenten, waterschap en provincie voorgelegd. Begin maart 2018 komt de stuurgroep met haar definitieve voorstel voor een voorkeursalternatief. Dat voorstel zal de regio aan mij voorleggen. Ik verwacht dus in mei 2018 de voorkeursbeslissing te kunnen nemen. Ik zal de Kamer uiteraard over mijn beslissing informeren, zoals gebruikelijk. U zult denken: zo makkelijk komt u er niet mee weg. Er is ook gevraagd of de minister het alternatief dijkversterking een serieuze kans wil geven. Een van de twee potentiële voorkeursalternatieven is dat alternatief dijkversterking. Dat alternatief is net als die andere alternatieven zorgvuldig onderzocht, onder andere in een MER en een MKBA. Het is dus nu eerst de taak van de stuurgroep om een besluit over het voorkeursalternatief te nemen, maar ik kan u verzekeren dat dit net zo serieus is bekeken als het andere.”

Waterinnovatieprijs en BizAwards voor EQA projects

Ralph Vermeulen in 2008 (foto Teus Admiraal)

Het Werkendamse bedrijf EQA projects won vandaag de Waterinnovatieprijs van de gezamenlijke waterschappen. Donderdag won het bedrijf van John van Boxtel en Ralph Vermeulen op Fort Altena ook al de BizAwards voor talent van het jaar Het Werkendamse bedrijf ontwikkeld producten die gebruik maken van energie uit water. In een land dat zo verbonden is met water is het eigenlijk verwonderlijk dat niet eerder de energie uit water werd gewonnen; water stroomt immers altijd. Een van de eigenaren is Ralph Vermeulen en die mocht ik ooit interviewen. In december 2007, bijna tien jaar geleden, kreeg Ralph een ongeluk waarbij hij een dwarsleasie opliep. En sinds die tijd zit hij in een rolstoel; maar tijdens het interview in 2008 zei hij al 'Ik ga niet thuis zitten sukkelen'. En die woorden heeft hij nu meer dan waar gemaakt met het winnen van twee prijzen in één week. Zowel John van Boxtel als Ralph Vermeulen lieten wel steeds weten dat ze heel veel te danken hadden aan John Bakker, innovatiemanager bij Waterschap Rivierenland.

Het Sleeuwijks kerkje

Het kerkje wordt ook gebruikt voor huwelijksvoltrekkingen

https://youtu.be/49gnST_pzUM

De geschiedenis van het Sleeuwijks Kerkje gaat terug tot 1329. In dat jaar sluiten Jan van Arkel en Heer van Altena een overéénkomst af waar de veerdienst over de Merwede moest komen, namelijk tussen Schelluinen en het Sleeuwijks kerkje. Deze mededeling werd in een oude oorkonde teruggevonden. Toen moet er dus al een kerkje bestaan hebben, gebouwd op een zandheuvel.

In de 80-jarige oorlog (1569-1648)  lag het kerkje jarenlang tussen twee fronten en werd een prooi voor soldaten, inundatie, stroperij en oorlogsgeweld. Tijdens het 12-jarige Bestand (1609 tot 1621) kwam de scheidslijn tussen Katholiek en Protestant precies hier te liggen. Het Noorden werd overwegend Protestant en het Zuiden sloot zich aan bij het Katholicisme. De eerste voorganger van de Hervormde gemeente was Johannes Cuperus. In 1814 gebruikten de Kozakken het kerkje als munitieopslagplaats.

Op 13 oktober 1957 verliest het kerkje aan de rivierdijk zijn functie, de gemeente Werkendam koopt het kerkje om het te gebruiken als aula bij de begraafplaats. In 1999 neemt Stichting Behoud Sleeuwijks Kerkje het heft in handen en restaureerde het kerkje naar zijn huidige vorm, met behoud van zijn oorspronkelijkheid. Het wordt thans gebruikt als multi functioneel gebouw voor kerkdiensten, concerten, feesten en huwelijken.

Zaterdag was het kerkje open vanwege de Open Kerkendag in Brabant. Met een mooi programma met muziek, poëzie en erfgoed. Het was een prachtige middag.

https://www.bd.nl/woudrichem/sleeuwijks-kerkje-goed-voorbeeld-van-hergebruik~a0d4ae38/

Tussen dijkstoel en dorpspolder

Tijdens de AB vergadering van vrijdag werd het eerste exemplaar van het boek 'Tussen dijkstoel en dorpspolder' aangeboden aan onze dijkgraaf. In het boek is de stamboom opgenomen van alle 474 voorgangers van Waterschap Rivierenland. De oudst bekende rechtsvoorganger van Waterschap Rivierenland is het Heemraadschap van de Hooge Maasdijk van het Benedenland van Heusden, dat werd ingesteld in 1273. De originele dijkbrief is helaas verloren gegaan. In het boek ook een foto van de 'Kaoie Palen' tussen Andel en Veen. Deze vormen de grens tussen het waterschap Oudland van Altena en het hoogheemraadschap de Hooge Maasdijk van Stad en Lande van Heusden.  Maar natuurlijk sieren ook  foto's  en documenten van andere gebieden het boek, zoals een schilderij van de molens van Kinderdijk; van de dikke toren van Varik, een prachtige luchtfoto van het kantoor van Waterschap Rivierenland. 

Op de kaft een foto van de vesting Woudrichem, op die plek schreef Hendrik Tollens in de 19e eeuw zijn gedicht

Waar Maas en Waal te zamen spoelt

En Gorkum rijst van ver,

Daar heft zich op den linker zoom

En spiegelt in den breeden stroom

Een slot van eeuwen her.

Dijkgraaf Roelof Bleker zelf haalt in zijn voorwoord juist het gedicht van Hendrik Marsman aan;

Denkend aan Holland, zie ik breede rivieren,
traag door oneindig laagland gaan, 
rijen ondenkbaar ijle populieren,
als hooge pluimen, aan den einder staan.

Op de kaft een foto van het vestingstadje Woerkum

De blauwe piketpaaltjes van heemraad Cruijssen

De blauwe paaltjes voor en na het afgraven van de dijk in de Noordwaard

Aan het einde van onze AB vergadering van Waterschap Rivierenland namen we afscheid van Rene Cruijssen,. Bijna twintig jaar lang was hij actief in het waterschap, eerst in één van de voorgangers van Waterschap Rivierenland. Hij werd actief na het hoge water van 1995; boos als hij was dat toen de dijken niet op orde waren. In 2008 werd hij heemraad van de commissie Waterveiligheid, de commissie waar ik als burgerlid in datzelfde jaar mocht aanschuiven. Zes jaar was hij voorzitter en was hij betrokken bij vele dijkprojecten. Ook bij de ontpoldering van de Noordwaard en de ontgraving in Munnikenland; bij beide projecten mochten hij de dijk afgraven. In de Noordwaard stonden blauwe paaltjes waar de dijk moest worden afgegraven; dat gebeurde op 1 april 2015. Ruim twee jaar later staan de paaltjes nog steeds in het veld, al zijn enkele paaltjes afgebroken. Één van de paaltjes ontbreekt nu, die heb ik vanmiddag cadeau gedaan bij het afscheid van Rene; als aandenken aan de heemraad die de dijken heeft doorgestoken. Rene, we zullen je missen!

 https://hanviskie.blogspot.nl/2015/04/de-droom-van-rene-cruijssen.html

 http://hanviskie.blogspot.nl/2015/02/afscheid-na-zes-jaar.html?m=0

 http://hanviskie.blogspot.nl/2010/02/heemraad-zet-werkendam-onder-water.html?m=0

 https://www.gelderlander.nl/overig/knappe-man-met-een-mooie-koe~aff77916/

Waterlelies en Vrouwen van Nu slaan handen ineen

Vandaag waren de Waterlelies te gast bij Waterschap Rivierenland, ze brachten onder andere een bezoek aan het waterplein in Tiel. Rechts op de foto heemraad Matthieu Gremmen

Vrouwen van Nu is één van de leden van Women for Water Partnership (WfWP). Als lidorganisatie van de Woman fWP wordt van Vrouwen van Nu verwacht dat zij activiteiten opzetten rond het thema Vrouwen en Water. In 2018 gaan de waterschapspartijen zich weer voorbereiden op de verkiezingen in 2019. Vrouwen van Nu wil samen met de Waterlelies (netwerk van vrouwelijke waterschapsbestuurders) en het WfWP een ‘kies een vrouw’ campagne voorbereiden. Onderdeel daarvan is dan om aandacht te besteden aan de invloed van vrouwen op water. Er wordt gedacht aan een artikel in het ledenblad van VvN en het ontwikkelen en uitvoeren van een aantal workshops om vrouwen te interesseren voor het verkiesbaar stellen voor het Waterschapsbestuur.

Er is tevens  werk aan de winkel als het gaat om waterbewustzijn. Daarom wil Vrouwen van Nu een toolkit samenstellen. Het gaat om een handleiding die tips geeft hoe je in je eigen gemeente en/of regio een excursie, lezing, project kan organiseren rondom water.

De stormvloed van 10 december 1965

Het plaatsen van schotbalken in de muraltmuurtjes, niet bekend is waar dit is

  http://salha.nl/archieven-en-collecties/beeld/beeldbank/detail?q=watersnood+werkendam&page=6&asset=cedf9766-4ca3-f5fb-e8ac-db430594a5a6

Op het Streekarchief in Heusden hebben ze recent een fotoalbum gedigitaliseerd met foto's van de watersnood in he Land van Heusden en Altena op 10 december 1965. De watersnood was het gevolg van een stormvloed, die zorgde voor zeer hoge waterstanden. De overlast was groot in de plaatsen Hank, Sleeuwijk, Nieuwendijk en Werkendam.Het bijzondere aan de foto's is dat je kunt zien dat de schotbalken in de muralt muurtjes op de 'Nieuwedijk' vanaf Hank via Nieuwendijk naar Werkendam worden geplaatst. Het is ook gelijk de laatste keer dat de muurtjes zo bescherming boden tegen het hoge water. Anno 2017 lijkt het onwaarschijnlijk dat die schotbalken nog ergens worden bewaard om zo waterschade bij stormen te voorkomen. Vorig jaar werden bij Hank nog delen van de muurtjes gesloopt, dit tot verdriet van erfgoedliefhebbers.

http://hanviskie.blogspot.nl/2016/11/keer-muurtjes-langs-nieuwe-dijk.html

Is uitstel verantwoord voor een urgent dijkvak uit HWBP

Protesten van Waalzinnig tegen de nevengeul

Het dijkvak Tiel-Waardenburg is één van de afgekeurde dijkvakken die het stempel urgent heeft gekregen. Door uitstel over het besluit van de Stuurgroep Varik-Heesselt loopt de aanpak van de dijk vertraging op. Het dijkvak moet in 2022 klaar zijn. Het besluit tot de gezamenlijke MIRT verkenning van zowel nevengeul als dijkversterking dateert al van 5 november 2015, de start was in april 2016. In de brief van de provincie over de nevengeul Varik-Heesselt staat zelfs te lezen dat de Stuurgroep in april 2018 een besluit neemt over het advies aan de minister. In de notitie meekoppelkansen dijkversterking die we als AB van Waterschap Rivierenland recent hebben vastgesteld is opgenomen dat rivierverruimende maatregelen in beginsel niet mogen leiden tot vertraging van de aanpak van dijken. In het projectenboek 2017 van het Hoogwaterbeschermingsprogramma is bijna eenzelfde zinsnede te vinden. Daar is te lezen dat dijktrajecten die zijn opgenomen in het HWBP programma urgent zijn en dat deze niet vertraagd mogen worden door een lange termijn voorkeursstrategie voor rivierverruiming. In het projectenboek van 2016 staat het dijkvak Tiel-Waardenburg op een derde plek van urgente trajecten. In de eerder overeengekomen intentieverklaring van de vier overheden die betrokken zijn bij het MIRT is afgesproken dat de voorkeursbeslissing in consensus moet worden genomen.Mocht het niet lukken met de consensus dan gaan ze bezien of er binnen zes maanden alsnog consensus kan worden bereikt. Dat betekent dus nog meer vertraging?

Het doet zo zeer......

Heleen van Roijen en Piet Hartman ( foto Sjaak Groeneveld)

De film 'Het doet zo zeer...' van schrijver Heleen van Roijen was ontroerend, maar ook confronterend. Wat als je zelf zo afhankelijk wordt? Of je ouders of je partner? Vragen waarop de film geen antwoord gaf. De film werd vrijdagavond getoond tijdens het Woerkums Literair Cafe in de Teerkamer. Heleen van Roijen maakte 240 uur filmopnames van haar eigen moeder die langzaam dementeert. De eerste filmbeelden zijn nog bij haar moeder thuis, terwijl ze eenzaam op haar bank bivakkeert. Maar al snel verhuist naar een mantelzorgwoning in de tuin van Heleen. Niet voor lang, vanwege de haperende revalidatie na een heupoperatie wordt ze opgenomen in een verpleeghuis. 

Na het tonen van de film in de Teerkamer gaf Heleen van Roijen zelf uitleg over de film. Want waarom ging ze eigenlijk haar moeder filmen? Heleen noemt het vooral een intensief proces, ook omdat er veel beslissingen genomen moeten worden over de verhuizing, de operatie, opname in het verpleegtehuis. Vooral in het sleuteljaar 2015. "Heel veel mensen maken dit mee met hun ouders, mijn film kan hen misschien troost bieden. Maar ik heb ook laten zien dat dementie niet het einde van de wereld is, je kunt nog fijne momenten hebben door gewoon bij iemand te zijn. Dat is veilig en vertrouwd, ik had dat echt niet willen missen, mijn moeder is echt alles voor me. Ik was ook heel dicht bij haar tijdens het filmen, dat was mooi en emotioneel, mijn zussen hebben die kans echt gemist". Ze noemt de zorg in Nederland is buitengewoon goed. Dit in tegenstelling tot het beeld in de columns van Hugo Borst, die ook schrijft over zijn dementerende moeder.  De moeder van Heleen van Roijen leeft nog steeds en woont nog altijd in het verpleeghuis bij haar in de buurt. "Ze is pas 87 jaar geworden en het gaat heel goed met haar".

Overigens zou de Teerkamer wel vaker dienst kunnen doen als 'filmhuis' voor dergelijke films!

Op de vuist in de Hervormde dorpskerk

Ansichtkaart van de Hervormde kerk te Werkendam

Iedere zaterdagmorgen verzamelt in het Andries Visserhuis de erfgoedgemeenschap van Werkendam zich rond de tafel. Onder het genot van een kopje koffie worden de laatste roddels uitgewisseld en herinneringen opgehaald uit het roemruchte verleden van Werkendam. Ook het kerkelijk leven in het dorp is vaak onderwerp van gesprek. Zo vertelde Henk van Burgel dat hij als kind altijd met zijn moeder mee mocht naar de Hervormde kerk; zijn vader bleef altijd thuis. Maar tijdens één van de diensten stond een man op en schreeuwde woedend naar de predikant. Hij moest door enkele mensen worden vastgehouden, anders had hij de predikant misschien wel iets aangedaan, zo was de stellige overtuiging van Van Burgel. Het maakte diepe indruk op Henk en hij is het nooit meer vergeten. Maar waarom was deze kerkganger zo boos op de predikant? Het ging om de eerste gereformeerde bondspredikant ds. J. Smit, hij werd in 1960 benoemd naast de confessionele predikant ds. A. de Bruyn. Voor het eerst had de Hervormde gemeente nu twee predikanten. Al vanaf 1935 probeerden in Werkendam hervormden de invloed van de Gereformeerde bond te vergroten, daartoe begonnen ze met de winterlezingen in het gebouw van Christelijke Belangen. Daarvoor werden sprekers uitgenodigd van de Gereformeerde Bond. In 1940 werd de Nederlands Hervormde Evangelisatie opgericht. Eind jaren vijftig worden pogingen ondernomen om de Hervormde Evangelisatie weer te verzoenen met de Hervormde gemeente door toe te zeggen dat de tweede predikant iemand zal zijn van de Gereformeerde Bond. Dat leidde tot beroeringen en zelfs het eenmalig ongeldig verklaren van de verkiezing van ambtsdragers. Maar het kon de komst van een Gereformeerde bondspredikant uiteindelijk niet voorkomen.

Bronnen: 

Kerken in het zaaltje van Kees Vreeken

Godsdienst en Samenleving in het Land van Heusden en Altena van Cees de Gast

Uitstel Merwedebrug door nevengeul Sleeuwijk?

Vandaag stuitte ik ineens op een oude blog van november 2015 over de aanleg van een vijf kilometer lange nevengeul bij Sleeuwijk. Ttijdens het Deltacongres 2015 in de Brabanthallen werd informatie over het Hoogwaterbeschermingsprogramma en het Deltaprogramma getoond. 

Mogelijke nevengeul bij Sleeuwijk

Op factsheets werd tijdens dat Deltacongres de laatste stand van zaken rond een aantal projecten in onze regio getoond, zoals van de nevengeul in Sleeuwijk.De geul is vijf kilometer lang en biedt meekoppelkansen voor natuur, waterkwaliteit, recreatie en toerisme. (Misschien worden mijn plannen rond de Sleeuwijkse haven ooit nog eens uitgevoerd! zie blog 6 juli 2007)  Het gaat daarbij om een project rond rivierverruiming en een waterstandsdaling van maar liefst 22 cm. Wel moet dan het landhoofd van de huidige Merwedebrug doorlaatbaar worden gemaakt. De nevengeul werd in 2014 opgenomen in het Deltaprogramma voor de periode van 2015-2020. In 2015 is al onderzoek gedaan naar het doorlaatbaar maken van de brug en is het opgenomen in de scope van het MIRT project A27 Houten-Hooipolder.

Recent werd uitstel aangekondigd van de aanpak van de verbreding van de A27 vanwege de bouw van een nieuwe Merwedebrug. Uitstel omdat er geen brugpijlers meer midden op de rivier mogen worden geplaatst. Komt daarmee ook de nevengeul bij Sleeuwijk weer in beeld?

Waterleliedag bij Waterschap Rivierenland

Overzicht van het aantal vrouwen in besturen van de Waterschappen

Hoe vaak ik al een Waterlelie netwerkdag heb bijgewoond weet ik niet, maar nog niet eerder was ik aanwezig bij een bezoek aan ons eigen waterschap in Tiel. De 35e Waterleliedag wordt gehouden op donderdag 23 november. Om 10.30 uur heten loco dijkgraaf Matthieu Gremmen en Leonie Bruggink ons welkom. We mogen een bezoek brengen aan de centrale regiekamer en vertrekken daarna per bus via het klimaatplein in Tiel naar de Afvalenergiecentrale in Weurt-Nijmegen. Daar krijgen we een presentatie en toelichting op het luierproject door de directeur, Gerard van Gorcum en een rondleiding over het ARN-terrein. Via de nevengeul bij Lent-Nijmegen rijden we naar Groesbeek, waar zal worden ingegaan op de praktijk van klimaatadaptatie, met een wandeling door het centrumplan en buurtpark het Groeske. De maaltijd is in Nijmegen, daarna keren we terug naar Tiel. Ik hoop veel vrouwen te verwelkomen in Tiel.    

 http://www.waterlelienetwerk.nl/index.html

Uitstel over besluit voorkeursvariant Varik Heesselt

De Koe in de uiterwaarden bij Varik-Heesselt

De Stuurgroep Varik-Heesselt stelt haar besluit over de voorkeursvariant uit tot januari 2018. Aanvankelijk zou het besluit in de vergadering van 6 december worden genomen. Jammer dat besloten is tot uitstel, dat betekent langer onzekerheid voor de bewoners van Varik Heesselt.

Het besluit tot uitstel is genomen in de vergadering van de Stuurgroep Varik-Heesselt van 10 november. Daar bleek dat nog enkele elementen nader uitgezocht moeten worden en beschreven zullen worden, voorafgaand aan de vergadering van de Stuurgroep. Dit komt een zorgvuldig besluitvormingsproces ten goede.   Om dit mogelijk te maken wordt een extra vergadering van de Stuurgroep Varik-Heesselt in januari 2018 gepland. In deze extra vergadering zal een Voorkeursvariant worden gekozen en vrij worden gegeven voor consultatie. De reeds geplande vergadering van 6 december zal worden benut als oordeelsvormende vergadering.

Vanwege het uitstel van het besluit van de Stuurgroep Varik Heesselt komt de commissie Waterveiligheid van 20 november te vervallen; deze wordt nu gehouden op maandag 18 december. De extra vergadering van de commissie Waterveiligheid van 20 november 2017 was gepland om de stand van zaken met betrekking tot de dijkversterking Tiel-Waardenburg en de rivierverruiming Varik-Heesselt te bespreken. Deze vergadering was gepland midden in het besluitvormingsproces van de Stuurgroep Varik-Heesselt. Om ons als commissie goed te kunnen informeren over de stand van zaken en actuele en relevante ontwikkelingen is besloten om een extra vergadering van de commissie Waterveiligheid te organiseren na de oordeelsvormende vergadering van de Stuurgroep Varik-Heesselt op 6 december.

Altena bibliotheek hoort in de Werf!

De Altena bibliotheek hoort natuurlijk in de Werf!

Tijdens de uitreiking van deel 26 van de Historische Reeks deed Cees de Gast een oproep om een Altena bibliotheek in te richten ergens in het Land van Heusden en Altena. Met daarin alle boeken die ooit geschreven zijn over het Land van Heusden en Altena. Hoeveel boeken dat zijn, vertelde hij er niet bij. Maar ik vond het een prachtig idee. Een idee om snel uit te voeren en niet te lang over na te denken. Want waar kan die Altena bibliotheek nu beter een plek krijgen dan in de Werf in Woudrichem? In die prachtige nieuwe bibliotheek in het gemeentehuis van Woudrichem. Dus laat Cees de Gast maar even opschrijven welke boeken daar een plekje moeten krijgen, dan kan die bibliotheek snel ingericht worden!

Nieuwe fotopanelen bij Biesbosch Museumeiland

Een van de nieuwe foto's van het nest van de zeearend in de Biesbosch

Vorige week zijn langs de weg naar het Biesbosch MuseumEiland nieuwe foto's geplaatst van Marco de Paauw van Wildlife Images. Eerder stonden hier al foto's van deze natuurfotograaf, deze werden echter beschadigd tijdens de ontpoldering van de Noordwaard. De palen kwamen scheef te staan en de foto's waren door de jaren heen verkleurd. Nu zijn de nieuwe panelen met foto's geplaatst en bieden zo een mooie aanloop naar het Biesbosch MuseumEiland. Één van de panelen is verplaatst omdat deze was overgroeid, op enkele panelen zijn ook nieuwe, meer recente foto's geplaatst. Zoals een foto met het nest van de zeearend met jongen.

Zondagse kerkverhalen

Doopjurken en doopvont in de Martinuskerk in Woudrichem

De Hervormde kerk (Grote Kerkstraat 26 te Wijk) is zaterdag 25 november tijdens de Brabantse Open Kerkendag te bezichtigen van 10.00-16.00 uur. In de kerk wordt een doop expositie gehouden, ook mogen bezoekers oude doopboeken bekijken, lezen over doopgebruiken en worden doopjurken getoond. In de regio werd al eens eerder aandacht besteed aan doopjurken, dat was in 2009 tijdens het Lopend Vuurtje; de jaarlijkse Pinksterfietstocht door de streek. Doop is onlosmakelijk verbonden met het kerk zijn. Voor wie ook andere kerken gaat bezoeken tijdens de Brabantse Open kerkendag, kijk ook eens naar alle doopvonten. Ook daarin is heel veel variatie te ontdekken. 

De Hervormde Kerk van Wijk wordt voor het eerst genoemd in een akte uit 1135. De RK-kerk werd gewijd aan de heilige Martinus. Omstreeks het jaar 1610 nemen de Nederduits gereformeerden de kerk in bezit, waardoor de kerk overging tot de Reformatie. Het tufstenen koor is het oudste deel van de kerk. Het schip dateert uit 1420. In 1944 werd de kerk door beschietingen ernstig beschadigd maar is in 1949 weer in gebruik genomen. De restauratie van de 15e eeuwse toren werd in 1955 voltooid. De kerk heeft een 17e  eeuwse kansel en enkele 18e eeuwse koperen kronen.

Brabant wil schonere veren

Veer van Gorinchem naar Werkendam

Bij de begrotingsbehandeling van de provincie Brabant is een motie van CDA Statenlid Roland van Vugt aangenomen om te onderzoeken hoe de veerponten schoner kunnen varen. Brabant telt diverse veerdiensten die een belangrijke functie vervullen voor woon-werkverkeer, scholieren en toeristen. Vaak varen de veren nog met dieselmotoren. Als de vloot wordt verduurzaamd scheelt dat kosten en komt dat het milieu ten goede. In de motie wordt de provincie gevraag om te kijken of het Energie en/of Innovatiefonds of het uitvoeringsprogramma Energie kan bijdragen aan een schonere vloot. De provincie kan zo een aanjager zijn van een schone vloot, zoals ze ook alweer zo'n tien jaar geleden was bij het opstarten van de veerverbinding tussen Werkendam en Gorinchem. Door de veren op te nemen als Openbaar Vervoer kreeg de gemeente Werkendam vijf jaar lang subsidie voor de veerverbinding. De gemeente Werkendam nam dinsdag een motie aan om de veren de komende jaren te blijven subsidieren, wel hoopt ze door de inzet van electrisch varen de kosten van de veren terug te dringen.

Leentjebuur bij gemeente Molenwaard

Boerderij in de Alblasserwaard

Kunnen we naast het skippen van een gemeentehuis nog meer leren van de gemeente Molenwaard? Vandaag was ik met onze medebestuurders Arie Bassa, Roeland Geertzen en fractiesecretaris Arie van de Herik op bezoek in Kinderdijk voor een kennismaking met CDA politici in de Alblasserwaard. We spraken over de Visie 2050 voor de Alblasserwaard en de gevolgen die dat kan hebben voor het gebied en het werelderfgoed Kinderdijk. De wethouder van Molenwaard, Frank Meerkerk attendeerde ons op het Molenwaards Kookboek. Geen echt kookboek, maar een boek met tien recepten voor de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. En zou het niet mooi zijn als Altena ook zijn eigen kookboek kreeg? Met onze tien recepten voor onze ruimtelijke kwaliteit? 

Met de ontwikkeling van dit ‘Molenwaardse Kookboek’ wil de gemeente ruimte bieden aan ontwikkeling en de ontwikkeling gebruiken om nieuwe kwaliteit toe te voegen. “Ontwikkelen met kwaliteit”, daarin ligt de kern van de opgave.

https://www.gemeentemolenwaard.nl/mozard/document/docnr/1403160

Erfgoed hoog op politieke agenda

 

Boerderij in Genderen en boerderij in Dussen

De avond over cultuurhistorie op Fort Altena sloot af met een mooie belofte. Erfgoed komt hoog op de politieke agenda, zo liet wethouder Machiel de Gelder weten. Goed om te horen en daarmee werd de afwezigheid van landschapsarchitect Eric Luiten meer dan goed gemaakt. We kregen op het Fort ook drie bevlogen verhalen te horen over behoud van ons erfgoed. Hans Schep van Brabants Landschap vertelde over de restauratie van Fort Altena, Ad van den Ouwenhand vertelde over de restauratie van het Kornhuys in Dussen en Eric Dorresteijn vertelde over zijn boerderij aan de Meerhoek in Genderen. Goed om te horen dat mensen bereid zijn geld te investeren in het behoud van ons erfgoed. Na die verhalen mochten we in groepen in gesprek, zelf koos ik voor het onderwerp erfgoedtoerisme. Hoe kunnen we ons erfgoed 'vermarkten' en meer recreanten en toeristen trekken. Moeten we bijvoorbeeld een deel van de toeristenbelasting gebruiken voor het behoud van onze molens? Of kunnen we een ander verdienmodel verzinnen voor de molens? Door bijvoorbeeld het gemaaltje bij de twee molens in de Zevenbansche boezem als B & B in te richten. Moeten we het verhaal van onze waterhuishouding in bredere zin vertellen en zo ja, trekken we daar dan bezoekers mee naar onze streek?

Landschapsarchitect Eric Luiten geeft lezing op Fort Altena

Het Linielandschap rond Fort Altena

Landschapsarchitect Eric Luiten geeft morgenavond op Fort Altena een lezing tijdens de bijeenkomst van de regio gemeenten over de nota cultuurhistorie. Luiten nam in 2016 afscheid als Rijksadviseur voor Landschap en Water.  Mooi om hem te horen spreken, ben benieuwd wat hij specifiek over de bijzondere landschappen in onze regio gaat vertellen; landschappen zoals de Biesbosch, de Nieuwe Hollandse Waterlinie en het Rivierengebied. Hoe kunnen we die bijzondere landschappen behouden en hoe gebruiken we de kracht van cultuurhistorie bij de inrichting van ons gebied? Na zijn lezing worden drie workshops gehouden. Over de cultuurhistorische waardenkaart en de elementen die de hoogste prioriteit verdienen; de gebouwde monumenten en hoe het huidige beleid beter kan en tot slot erfgoedtoerisme

http://www.werkendam.nl/Actueel/Nieuw_beleid_voor_cultuurhistorisch_erfgoed

Mijmeringen bij de laatste Werkendamse begroting

Het oude gemeentehuis in Werkendam

 

Alle fracties in de gemeenteraad memoreerde in hun betoog bij de begrotingsbehandeling dat het ging om de laatste Werkendamse begroting. Vanaf 2019 vormt Werkendam immers de nieuwe gemeente Altena, samen met Woudrichem en Aalburg. En tijdens het tikken van een verslag voor de krant besefte ik ineens dat het ook mijn laatste Werkendamse begroting is. Meer dan twintig jaar geleden schreef ik al artikelen over de Werkendamse begrotingsbehandeling, toen nog in het oude gemeentehuis en volgens mij wethouder Otto Bouman als man van de financien. Dat kon weleens nachtwerk worden. Zo ook die ene keer dat ik inderdaad tot diep in de nacht had gewerkt en de volgende morgen mijn uitgetikte teksten door mijn zoon naar Bram Blijenberg liet brengen, hij woonde aan de Floreffestraat en nam het dan mee naar het kantoor in Gorinchem. Mijn zoon had echter niet goed opgelet en mijn stukken aan de Almsvoet door de brievenbus gegooid. Dus zo rond elf uur op woensdagmorgen werd ik gebeld door Bert Cattel waar mijn artikelen bleven. Verbazing alom, ik had ze toch al weggebracht? Een lieve buurman bleek bereid de stukken alsnog in Gorinchem op kantoor af te geven, zodat ze nog op tijd verwerkt konden worden voor de krant. Tja, zo ging dat in het pre-digitale tijdperk!

De raadzaal van het oude gemeentehuis in Werkendam

Zondagse kerkverhalen

Het raam van Jacques Frenken van de heilige Franciscus

Krantenknipsel over sluiting RK kerk Werkendam (herkomst onbekend)

Nog maar een week geleden beloofde ik op zondag voortaan altijd een kerkverhaal te schrijven. Nog geen week later gaat het al fout en wordt het eigenlijk een maandags kerkverhaal. Maar niet minder boeiend. Ik zocht eigenlijk in mijn archief naar informatie over de glas in lood ramen van de Maranathakerk, maar kwam uit bij de glas in lood ramen van de vroegere katholieke kerk in Werkendam. Bij de sloop van deze Antonius van Padua kerk in 1987 werden de ramen verwijderd en in Sleeuwijk in de Joseph Werkman kerk aan de Rijksstraatweg geplaatst. De ramen zijn gratis gemaakt door de drie kunstenaars Theo Mols, Jacques van der Heijden en Jacques Franken in 1957. Het raam van Franken verbeeldt de Heilige Franciscus, met de stigmata in de handpalmen en voeten. Hoewel de ramen van drie verschillende kunstenaars zijn, vormden de ramen wel een eenheid. Helaas zijn de ramen verkeerd om geplaatst in Sleeuwijk, zo schrijft Franken op zijn website. Jacques nuchtere commentaar daarop: “Och, of Franciscus nu naar links kijkt of naar rechts, dat maakt niets uit.” Maar wat jammer is, is dat de binnenkant van het glas buiten zit en de buitenkant binnen. Nu het kerkje in Sleeuwijk per 1 maart 2018 sluit is het natuurlijk de vraag wat er gaat gebeuren met de glas in lood ramen.

De Antonius van Paduakerk aan de Havenstraat in Werkendam

 https://jacquesfrenken.nl/glas-in-lood/

Mata Hari in Fries Museum

Het tapijt in de kinderkamer, ingericht met archiefstukken en foto's uit haar jeugd in Leeuwarden.

De tentoonstelling over Mata Hari in het Fries Museum overtrof mijn verwachtingen. Vooral de vele documenten die bewaard zijn gebleven maakte indruk. Veel documenten ook uit de Franse archieven, het land waar ze 15 oktober 1917 werd doodgeschoten vanwege spionage voor de Duitsers. Juist door die archiefstukken (een rekening van een Parijse lingeriezaak met haar aankopen!) weten we nu wat er allemaal gebeurd is. Het wondere leven van Mata Hari begon in 1877 in Leeuwarden als Margaretha Zelle. Via een huwelijk met een militair komt ze in Indonesië terecht, maar keert ook weer terug naar Nederland. Na haar echtscheiding gaat ze naar Parijs om in haar levensonderhoud voorzien. Daar wordt ze een wereldster, een mysterieuze danseres die vele minnaars wist te verleiden. De Eerste Wereldoorlog wordt haar fataal, ze bood zich aan als spionne bij zowel de Duiters als de Fransen. 

Niet alleen haar verhaal en de vele archiefstukken maken een tentoonstelling, ook de inrichting draagt daar aan bij. De mooie vitrages met beelden van Mata Hari, het tapijt met een brief als ingeweven patroon, het dekbedovertrek met het verhaal over haar jong gestorven zoontje (waarschijnlijk aan kwikvergiftiging), die prachtige broche die ze aan haar dochtertje wilde schenken. Ook het Fries Museum heeft overigens prachtige stukken van Mata Hari in haar collectie. Zoals de menukaart van haar huwelijk of het blad uit haar poeziealbum. De tentoonstelling is tot en met 2 april te zien in het Fries Museum.

Theaterhoppen tussen Woerkumse kunst

Het Charivari trio speelde in de Veste

Bij drie van de vier voorstellingen van het Theaterhoppen kon het publiek in de vesting niet alleen genieten van theater en muziek, maar ook van kunst. Bij kunstverzamelaar Jan Verhoeven, in galerie Mikst Media en galerie Des Amis. 

Het Theaterhoppen begon zaterdagmiddag in de Veste met muziek van het Charivari Trio. Viool, accordeon en contrabas speelden met verve beurtelings  muziek uit Oost-Europa en Amerika; soms melancholisch, soms vrolijk.

Kleinkunst met het duo Demant en Mol

In de huiskamer van kunstverzamelaar Jan Verhoeven is het uitzicht op de Merwede, Waal en Afgedamde Maas al een decor op zichzelf. Het kleinkunstduo Demant en Mol dat zich in de huiskamer nestelt, worstelt met het leven. Van de afwas die nooit af is tot dagen dat je alleen maar kunt klagen. Met mooie liedjes!

Bij galerie Mikst Media wordt het publiek getrakteerd op een stuk van Yrros! met de vaste spelers Lida Hagenaars, Jacky van der Vleuten en Eric Schopman. Regisseur Ine Masseling vermengde het stuk 'de ingebeelde ziekte' van Moliere met een aanklacht tegen de hedendaagse cosmetische chirurgie. De zieke Ivar Steens is ten einde raad, maar zijn vrouw wil hem wel een handje helpen op weg naar de dood. Mooi gespeeld van het trio. 

Lida Hagenaars en Jacky van der Vleuten van Yrros!

De vier voorstellingen worden afgesloten door het duo Mirjam van den Boogaard en Izak Boom. Het optreden is een aanklacht tegen de gestresste maatschappij. Liever een liefdesbrief schrijven dan loeibruk even snel nog een mailtje sturen. Al overheerst ook hier de twijfel; is een lege agenda synoniem aan een leeg leven?

Het Theaterhoppen beperkte zich deze keer echt tot de vesting, met alle speellokaties op korte afstand van elkaar. Na twee voorstellingen was een korte pauze en kreeg het publiek iets te drinken aangeboden. Ook na afloop kon na geborreld worden in café 't Hoekske. Het programma voor zaterdagavond en zondagmiddag was iets anders van samenstelling. Alle voorstellingen waren uitverkocht, zodat zo'n driehonderd mensen genoten van het theater in de vesting.  

Izak Boom en Mirjam van den Boogaard

 

Meer vrouwen op de dijk?

prachtige roman van A. den Doolaard, aanrader voor alle dijkwerkers

Tijdens het achtste Deltacongres in Leeuwarden werd het projectenboek 2018 van alle dijktrajecten gepresenteerd. Het kreeg als titel mee 'mensenwerk'. Mooi om te zien waar er in Nederland allemaal aan de dijken wordt gewerkt. Op heel veel plekken, ook in het Rivierengebied. Bij de vaststelling van de nieuwe normen is geconstateerd dat ons gebied 'onderverzekerd' is. Bij het bladeren in het boek viel mijn oog op het hoofdstuk over de dijkwerkers. "Het werken aan dijken was een mannenwereld. Een man bouwt een dijk met andere handen dan waarmee hij zijn vrouw streelt" (uit roman A. den Doolaard)  Vrouwen waren heel lang niet welkom op de dijk; de waterschappen zijn ook nog altijd meer een mannenwereld; zo is 78 procent van de werknemers bij de waterschappen man en 28 procent vrouw. Ook in de besturen hebben minder vrouwen zitting.

Voor wie steek jij een kaarsje op?

Vandaag is het Allerzielen en gaan mijn gedachten terug naar mijn vader. Hij overleed op 2 november in 1989; het lijkt al zo lang geleden, toch gaan de herinneringen nooit verloren. Wat zou ik hem graag nog eens zien; een verlangen dat mooi verwoordt wordt in een gedicht 'de Gestorvene' van Ida Gerhardt. Maar op Allerzielen gedenken ook de katholieken hun doden en leggen bloemen op het graf. Een mooie traditie.  Op NPO2 wordt morgen het programma 'Voor wie steek jij een kaarsje op' uitgezonden door KRO/NCRV. Met het programma worden overledenen herdacht, je kunt op de site zelf digitaal een kaarsje aansteken. Ook voor mijn vader heb ik een kaarsje aangestoken. Maar voor wie steek jij een kaarsje op?

https://www.kro-ncrv.nl/voorwiesteekjijeenkaarsjeop

Brabant Vertelt App

De Brabant Vertelt App wordt op zaterdag 25 november om 14.00 uur gelanceerd door wethouder Paula Jorritsma in het Sleeuwijks kerkje.

In de Brabant Vertelt app zijn fiets- en wandelroutes opgenomen rond kunst, cultuur, erfgoed en natuur. Uit het Land van Heusden en Altena zijn de fietsroutes Banken langs de Alm, de Poëzieroute en de WO-I route opgenomen. Elke fiets- en wandelroute in deze gratis app heeft zijn eigen verhaal. Met gedichten, geluiden, beelden en animaties nemen we je mee op reis door de vele verhalen die Brabant rijk is. De routes zijn thuis te downloaden. Bovendien laat de app zien waar je kunt parkeren, waar de bezienswaardigheden op de route zijn en waar je even lekker kunt pauzeren met een kopje koffie. Ideaal voor een leuk dagje uit. Vlakbij het Sleeuwijks kerkje staat het gedicht ‘de Elementen’ van Jenneke Mijnlieff-Verschoor, eveneens onderdeel van de Poezieroute. Brabant vertelt is een project van BKKC, Brabants kenniscentrum kunst en cultuur. BKKC heeft als missie het zichtbaar maken van de waarde van kunst en cultuur. 

www.brabantvertelt.nl