Henk Gertsen benoemd tot Ridder

Bij Koninklijk Besluit in maart jl. is CDA'er Henk Gertsen een Koninklijke Onderscheiding toegekend. Henk is lid van de CDA fractie Waterschap Rivierenland. Hij is 29 april benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Wegens een kort verblijf in het buitenland heeft Henk de bijbehorende versierselen nog niet uitgereikt gekregen en de felicitaties, gelukwensen en complimenten in ontvangst kunnen nemen.

De onderscheiding wordt nu uitgereikt op vrijdag 8 mei om 15.00 uur in de Historische tuin Mea Vota, Boskoops Glorie 33 te Huissen. Tegelijkertijd is er een receptie om Henk te feliciteren met zijn onderscheiding.

Lees interview met Henk

Explosievenonderzoek

Ook het strontdijkje is onderdeel van de dijk langs het Steurgat die versterkt moet worden. (foto Leen Kieboom)

Deze week had ik ineens een mailtje van AVG GeoconsultHeijen B.V. in mijn mailbox. Het bedrijf is in opdracht van Waterschap Rivierenland bezig met een explosievenonderzoek langs de rivier de Rijn (Lek, Nederrijn) en het Steurgat-Bergsche Maas. Om een goed beeld te krijgen van de situatie langs het gebied van de Steurgat-Bergsche Maas tijdens de Tweede Wereldoorlog, zoekt het bedrijf op meerdere manieren naar informatie, zoals het gemeentearchief, het CAD, het NIMH etc. Maar ook maken ze voor hun onderzoeken regelmatig dankbaar gebruik van informatie die heemkundekringen / historische verenigingen in huis hebben. En zo kwamen ze via de Historische Vereniging Werkendam en de Werken c.a. weer bij mij terecht. Omdat het frontgebied aan het einde van de Tweede Wereldoorlog langs de Bergsche Maas/Amer lag, heb ik ze doorverwezen naar Archiefkring Hank.

Waterzuivering

De afvoergoot waarin het water wordt afgevoerd naar de betonnen opvangbak

Vandaag bezocht ik de boorlokatie Nieuwendijk van de NPM aan de Krouwerskade. Imposant om van zo nabij te zien, zo'n installatie midden in de polder. Op het terrein zijn ook milieumaatregelen getroffen. Zo wordt al het water dat van het terrein afloop via goten apart ingezameld. Het komt in een betonnen bak terecht en wordt eerst bemonsterd alvorens het water weer terug in de sloot mag.Ook zijn er rondom het terrein speciale, bredere sloten gegraven voor de wateropvang. Alles om te voorkomen dat de waterkwaliteit door de activiteiten worden aangetast.

Waterplannen

Aanleg extra waterberging bij kinderboerderij Werkendam

Eind 2009 beschikken alle gemeenten in het rivierengebied over een waterplan. Dat is de verwachting van het bestuur van Waterschap Rivierenland, zo bleek in de vergadering van het algemeen bestuur van het waterschap op 24 april 2009. In een waterplan staan maatregelen die nodig zijn voor schoon water en het voorkomen van wateroverlast. In veel steden zijn gemeente en waterschap al bezig met het uitvoeren van deze maatregelen. Daarbij blijkt het vaak moeilijk om in de bebouwde kom voldoende ruimte voor wateropvang te vinden. Die ruimte is nodig om wateroverlast te voorkomen, ook bij hevige regenbuien. De gemeenten Aalburg en Woudrichem behoren bij de laatste gemeenten die een waterplan vaststellen, zij doen dit in 2009.

Gemeente en waterschap zijn samen verantwoordelijk voor het opstellen van een waterplan. Op dit moment hebben 27 van de 36 gemeenten in het rivierengebied een waterplan. In vier andere gemeenten is het waterplan al klaar, maar moet het nog vastgesteld worden door de gemeenteraad. De overige vijf gemeenten ronden nu hun waterplannen af. De verwachting is dat ook hun besturen voor het eind van het jaar de waterplannen hebben goedgekeurd.

Polderen

De Papsluis nog in desolate toestand voor de restauratie

Donderdag hield historicus Jan Blokker een boeiend referaat tijdens een symposium over economische kansen voor vestingsteden. Hij vertelde over Nederland en het water, over de strijd en over het bondgenootschap, over polderen en burenruzie. Ooit bestond ons gehele land uit trilveen, maar vanaf de achtste eeuw begon men daar sloten te graven om het land beter begaanbaar te maken. Zo werd als het ware het veen lek geprikt en begon het land in te klinken. Met steeds hogere dijken tot gevolg. Polderen voor het dijkonderhoud was ook niet de enige waarheid, buren waren ook vijanden en aarzelden niet om elkaars dijken door te steken. De verdediging van ons land door middel van water werd uitgevonden in de tachtigjarige oorlog bij het beleg van Alkmaar in 1573. De verdediging door middel van water was eenmaal succesvol, maar ook eenmaal desastreus. In het rampjaar 1672 lukte het de Fransen tegen te houden. In 1794 lukte het juist niet vanwege de invallende vorst.

De grote overstroming (2)

C.R.T. Kraijenhof

Ir. Jan Blanken

Als oplossing voor de gebrekkige rivierafvoeren pleiten Jan Blanken en zijn collega F.W. Conrad voor het graven van een ‘Nieuwe Merwede’. C.R.T. Kraijenhof pleit voor het beteugelen van de killen in de Biesbosch. Dit doolhof van killen slibt voortdurend dicht. ‘Voor den goeden afvoer van het opperwater en van het ijs bleef niet ééne goede riviersprank over’, zo schrijft Kraijenhof.
Zowel de plannen van Blanken als Kraijenhof voor een nieuwe riviermond kunnen rekenen op steun van rivierdeskundigen.
Er stroomt echter nog veel water door de Merwede alvorens de plannen tot uitvoering komen, beide ingenieurs liggen dan allang in hun graf.

De vorming van de Nieuwe Merwede begint pas in 1850, veertig jaar na de grote overstroming van 1809. Door het graven van de Nieuwe Merwede wordt de Biesbosch voorgoed verdeeld in een Hollandse en een Brabantse Biesbosch. Helemaal klaar is de Nieuwe Merwede pas in 1885. Niet veel later begint ook het graven van de Bergsche Maas.

De grote overstroming (1)

Twee eeuwen geleden, in januari 1809 vindt één van de grootste rivieroverstromingen van Nederland plaats, waarbij zo’n 300 mensen verdrinken.
Er zijn vele prenten bewaard gebleven uit die tijd van de overstroming. Door de strenge winter vriezen de killen in de Biesbosch dicht en moet al het rivierwater via Dordrecht naar de zee worden afgevoerd. Ook ontstaan door de strenge winter van 1809 grote ijsdammen en achter die ijsdammen stijgt het water soms razendsnel met dijkdoorbraken tot gevolg. Grote delen langs Maas, Waal en Merwede overstromen zo in januari 1809.

In Werkendam slaat het water 17 gaten in de dijken. Ook worden veel huizen vernietigd en zo’n 180 mensen raken aan de bedelstaf. In De Werken en Sleeuwijk zijn 23 dijkdoorbraken. Of er slachtoffers in de Biesbosch te betreuren zijn, is niet bekend. Er wonen in die tijd nog nauwelijks mensen in dit onherbergzame gebied. Toch heeft de overstroming van 1809, maar ook eerdere grote rivieroverstromingen in de 18^e eeuw wel grote gevolgen voor de Biesbosch. En wordt de kiem gelegd voor de scheiding van de Biesbosch in een Hollands en een Brabants deel. Al langer zijn waterstaatkundigen het erover eens dat de afvoer van de grote rivieren tekort schiet. Na de ramp van 1809 stelt Koning Lodewijk Napoleon nog datzelfde jaar het ‘Comité Central van den Waterstaat’ in om nu eindelijk een plan te maken en uit te voeren voor een betere rivierwaterafvoer. Diezelfde Lodewijk Napoleon heeft overigens de vele dorpen in het rampgebied bezocht en eigenhandig meegeholpen om de dijken met zandzakken te versterken.

Gedenkteken van de schrikkelijke overstrooming in Gelderland, voorgevallen in 1809. Rechts uit het midden koning Lodewijk Napoleon. Copyright Atlas van Stolk

Mijn duizendste blog!

Dijkversterking Steurgat/Bergsche Maas

De dijk langs het Steurgat, die deels opnieuw opgehoogd moet worden.

In de Kwinter vond vanavond de eerste informatie avond plaats over de dijkversterking langs het Steurgat en de Bergsche Maas. Het gaat om een traject van 6,5 km. De dijkversterking vindt plaats in het kader van ruimte voor de rivier. De dijken zijn al eerder verbeterd, zo is de dijk langs het Steurgat verbeterd in 1987 volgens een bewoner. Bij het doormeten van de dijken bleken enkele dijkvakken echter niet te voldoen aan de nieuwe normen. Verder vindt door de plannen met de Noordwaard meestromend, straks opstuwing van water plaats vanaf de Bergsche Maas/Amer richting Steurgat. De planvorming neemt overigens de nodige tijd in bes;ag. De uitvoering is pas gepland in 2013-2015.

Blauwe/groene gordel om Jannezand

Tijdens de Hankse dorpendag werd verteld over de voortgang van de inrichtingsvisie van de polder Jannezand bij Hank. Verteld werd over de blauw/groene gordel om de polder die behoort tot de ecologische hoofdstructuur. Daarvoor zijn echter nog geen concrete inrichtingsplannen gemaakt door Waterschap Rivierenland. Wel heeft het DB van het Waterschap inmiddels onder het stellen van kanttekeningen ingestemd met de hoofdlijnen van de Inrichtingsvisie en het Uitvoeringsprogramma en het gebiedsgericht inzetten van het budget voor kreekherstel, dat is opgenomen in de 2e bestuursovereenkomst met de provincie Noord-Brabant. Ook de gemeente Werkendam heeft inmiddels een vooraankondiging gedaan voor bestemmingsplan wijziging van het gebied. Stap voor stap lijken de plannen dus toch uitgevoerd te worden. Zal ook het bruggetje van Jannezand dan nog eens opgeknapt worden?

Ecologische verbindingszone

Waterschap Rivierenland legde langs De Gantel in Uppel een ecologische verbindingszone aan, die tevens dient voor extra waterberging van zo'n 20.000 m3 water. Tevens hoorde bij het werk het reconstrueren van de kade nabij Fort Altena. Vanaf de wallen van het fort is er goed uitzicht op het uitgevoerde werk. Maar vooral de extra waterberging bij de fortgracht is ronduit lelijk en historisch totaal onverantwoord. Ineens heeft de gracht er een vierkante inham bijgekregen. Misschien dat het nog wat opknapt als het straks allemaal begroeid is, maar het zal mijns inziens nooit een schoonheidsprijs verdienen.

Bedreigt de bever de dijken?

Sporen van de bever in de Biesbosch

De toename van de beverpopulatie kan leiden tot het ondergraven van dijken. De bever is in de regio toch vooral bekend van de Biesbosch waar ze in 1988, als eersten in Nederland opnieuw werden uitgezet. Ook Waterschap Rivierenland heeft het ondergraven van dijken door bevers nader bekeken. Klik hier voor meer informatie.

Sleeuwijksedijk

Niet alleen de dijk langs het Steurgat in Werkendam moet worden verbeterd in het kader van Ruimte voor de Rivier, ook de Sleeuwijkse dijk vanaf scheepswerf Jooren tot de Sasdijk moet op de schop. Vijfentwintig jaar geleden is op dat deel van de dijk ook al eens een dijkverzwaring uitgevoerd. Hoe ik dat weet? Destijds woonde ik daar zelf en ons huis is toen gesloopt. Ik zal nog eens zoeken naar foto's uit die tijd.

Klankbordgroep

Kamperen langs de dijk in de Oostwaard

Op 21 april wordt een eerste bewonersavond gehouden over de dijkverbetering bij de dijk langs het Steurgat. Waar weet ik nog niet, omdat ik de uitnodiging nog niet gezien heb. De dijkverbetering vindt plaats in het kader van maatregelen voor Ruimte voor de Rivier. Het gaat om een aantal dijkvakken met een gezamenlijke lengte van ongeveer 15 kilometer langs de Oostwaard tot aan de Bergsche Maas. Vandaag werd ik gebeld door Waterschap Rivierenland. Gevraagd werd of de Historische Vereniging Werkendam en De Werken c.a. zitting wilde nemen in de klankbordgroep om zo met name het belang voor cultuurhistorische waarden langs de dijk in de gaten te houden. U mag raden wat mijn antwoord was.

Waterproof(5)

Twee dijkgraven bij de onthulling van een plaquette in Woerkum; links voormalig dijkgraaf Bastiaan Snoek en meest rechts Gerrit Kok(met lange regenjas).

Gisteren heb ik even een uitstapje gemaakt naar de nieuwe boerderij van mijn broer, maar vandaag weer terug naar het water. Het leidt regelmatig tot commentaar van mijn lezers, die al die waterweetjes maar niks vinden. Maar al die informatie over Waterproof is natuurlijk wel belangrijk. Want stel je nu eens voor dat het echt gebeurt? Alle informatie is afkomstig uit de brochure Waterproof van de Veiligheidsregio Midden West-Brabant. Nog meer informatie over een mogelijke overstroming?

www.crisis.nl
www.risicokaart.nl
www.ahn.nl
www.veiligheidsregiomwb.nl

Landzicht en koe knuffelen

Waterproof(4)

Tijdens en na de ramp is er druk telefoonverkeer. Iedereen wil namelijk weten wat er aan de hand is en of familie en vrienden het goed maken. Gevolg: het telefoonnet raakt overbelast. Bel zo min mogelijk en luister voor informatie naar Omroep Brabant.

Tijdens een overstroming zullen wegen, rails en tunnels onder water komen te staan. Ook kan door storm allerlei troep op de weg liggen. Straten en wegen zijn moeilijk begaanbaar; hierdoor kunnen extreem lange files ontstaan. Mocht u dus noodgedwongen de weg op moeten, neem dan een noodpakket mee.

Waterproof (3)

Bij een overstroming is de kans groot dat de stroom uitvalt, de lokale stroomverdeelkast in de straat werkt namelijk al niet meer als het water 25 centimeter hoog staat. Apparaten als de televisie en de computer doen het dan niet meer, waardoor het lastig is aan informatie te komen. Het is daarom belangrijk om een radio op batterijen in huis te hebben, zodat u Omroep Brabant kunt ontvangen.

Schoon drinkwater is één van onze eerste levensbehoeften. Door een overstroming kan de watertoevoer worden afgesloten of drinkwater vervuild zijn. Dat is het dus niet meer mogelijk om uit de kraan te drinken of jezelf te wassen. Het is daarom verstandig om een voorraad water in huis te hebben; drie liter water per persoon per dag, voor drie dagen.

Gas zal niet zo snel worden afgesloten. Het is dus nog mogelijk om water te koken of te het eten op te warmen. Mocht er water uw huis instromen,is het toch raadzaam om zelf de gaskraan dicht te draaien. Het water kan namelijk apparaten die op gast zijn aangesloten meesleuren, waardoor explosiegevaar ontstaat. Dit zorgt voor gevaarlijke situaties en bemoeilijkt de wederopbouw na de ramp.

Waterproof(2)

Hoog water in Woudrichem in 1995

Wat er precies gebeurt bij een overstroming, is moeilijk te voorspellen. Het hangt ondermeer af van de snelheid en de kracht van het water, de waterhoogte en de omvang van het overstroomde gebied. Het gebied dat achter de dijken ligt, zal het eerst onderlopen. Vervolgens stroomt het water naar lager gelegen gebieden. Of het gebied waar u woont onder water komt te staan, is afhankelijk van waar de dijk het begeeft en hoe hoog uw woning ligt.
Maar ook als uw huis niet onder water loopt, ondervindt u hinder van een overstroming. Zo kunnen - als de riolering niet goed meer functioneert - straten blank komen te staan. Het water wordt niet of nauwelijks afgevoerd omdat de op stroom werkende pompen niet meer werken. Iets simpels als de wc doortrekken zal dus niet meer gaan. Ook de rioolzuiveringsinstallaties werken niet meer, wat betekent dat er ongezuiverd rioolwater door de straten stroomt. Dit veroorzaakt natuurlijk een enorme stankoverlast en een slechte hygienische situatie die weer een bedreiging vormt voor de volksgezondheid. Problemen waar u op dat moment niet heel veel aan kunt doen. Toch kunt u zicht door een paar simpele dingen te regelen wel degelijk voorbereiden op een overstroming.

(Wordt vervolgd)

Waterproof

Stelt u zich eens voor: u zit al een jaar met uw gezin in een tent op de Drentse hei met een beetje zakgeld, zonder bezittingen, tv, internet, vrienden en collega's. De gevolgen van de grote overstroming, die al meer dan een jaar geleden plaatsvond zijn nog steeds goed zichtbaar. Men is nog altijd bezig het Land van Altena leeg te pompen, maar er is slechts capaciteit om één centimeter water per dag weg te sluizen. Er wordt hard gewerkt aan de wederopbouw, maar niemand weet hoe lang het nog gaat duren.

(wordt vervolgd)

Olietank in sloot gedumpt

Onbekenden hebben in een sloot langs de Langerakseweg in Brakel een grote olietank met een inhoud van ca. 3000 liter gedumpt. Gebleken is dat tientallen liters olie uit de tank in het oppervlaktewater terecht zijn gekomen. Waterschap Rivierenland heeft direct actie ondernomen om verdere milieuschade te voorkomen.

Een passant ontdekte de lekkende olietank in de sloot en alarmeerde zaterdag 4 april de gemeente Zaltbommel. Deze schakelde het waterschap in. Een door het waterschap ingeschakeld bedrijf heeft ter plaatse allereerst de sloot afgedamd om verdere verspreiding van de weglekkende olie te voorkomen en de milieuschade te beperken. Vervolgens is de tank uit de sloot getakeld en afgevoerd. Hierna is door het bedrijf de olie in de sloot afgezogen en de vervuilde grond en aangetaste begroeiing van de slootkanten afgeschraapt en afgevoerd. Ook zijn monsters genomen van de inhoud van de tank. Vrijwel zeker gaat het om huisbrandolie.

Het waterschap is in samenwerking met de gemeente Zaltbommel een onderzoek gestart naar de herkomst van de olietank en de veroorzaker van de milieuschade. Het vermoeden bestaat dat de tank met een vrachtauto of een platte kar is aangevoerd en bewust via het talud in de sloot is geduwd. Het waterschap doet een dringende oproep aan iedereen die informatie kan verschaffen over dit milieu-misdrijf (bijvoorbeeld over het uitgraven, het transport dan wel het dumpen van deze tank), om dit aan het waterschap te melden via telefoon 0344-649410. U kunt uw melding ook anoniem doen via ‘meld misdaad anoniem’ telefoon 0800-7000.

Koploperproject

Ooit kregen de plannen in de Noordwaard het stempel koploperproject, maar na jaren is daar niets meer van over. In tegendeel, twee projecten bij Zwolle is het gelukt als eersten van de 39 Ruimte voor de Rivier projecten, de goedkeuring van de staatssecretaris te krijgen. De handtekening is inmiddels gezet; het gaat om de projecten Dijkverlegging Westenholte en de Uiterwaardvergraving Scheller en Oldeneler Buitenwaarden. De ondertekening door de dijkgraaf en de staatssecretaris vond plaats op 19 maart op het World Water Forum in Istanbul, de grootste internationale waterconferentie. Naar verwachting starten de werkzaamheden in 2011. Het Waterschap Groot Salland is de eerste partij die tekent voor de uitvoering van Ruimte voor de Riviermaatregelen.

Dus hoe zit het nu met de koploperstatus in Werkendam?

De dijk

Tussen de Betuwe en tussen de Veluwe
Daar lag een dijk door het waterig land;
als iets waaraan niets was te veranderen;
de koeien en kikkers aan de ene kant
en de zilveren vissen aan de andere
Zo bleven zij ieder in hun element
daar was dan ook ieder al lang aan gewend
daar tussen de Betuwe en de Veluwe.

en over de dijk daar floten de boten;
die toeterden en ploeterden door de rivier
die waren geweldig aan 't slepen
en hadden een onfatsoenlijk plezier
in de deftig zeilende schepen
die hielden zich quasi wat achteraf
maar eigenlijk legden ze 't lelijk af
ja. over de dijk daar floten de boten!

En bovenop de dijk daar voeren de boeren
die holderdebolderden over de dijk
in hun bossebossende sjeezen,
die reden hun glanzende peerden te kijk
en hun wijf in haar zondagse wezen,
en die klapten hun zwepen, die dachten maar krak
hoort gij die rijksdaalders in miene zak!
Ja, bovenop de dijk daar voeren de boeren!

C.S.Adema van Scheltema (1877-1924)

Digitale historie

www.salha.nl

Virtueel

Welkom op de virtuele Lekdijk in Streefkerk! Dit stuk dijk is onderdeel van een dijkverbeteringstraject waar het Waterschap Rivierenland plannen voor maakt: van Kinderdijk tot aan het Schoonhovens Veer. U kunt nu virtueel wandelen in 3 D op en langs de dijk van Streefkerk. Zo begint de tekst op de site. Mijn computer had wat moeite om te starten, maar het zag er prachtig uit. Waterschap Rivierenland vraagt aan bezoekers van de site of dit een prettig middel is om haar plannen straks te verduidelijken: chat mee of geef uw reactie of mening in het forum, zo schrijven ze. Echt veel is er nog niet gereageerd op het forum. Maar hoe kun je de site vinden? Als je Lekdijk googled komt de site niet te voorschijn. Op de site van Waterschap Rivierenland kon ik hem niet terug vinden. Een gemiste kans, waarom niet gewoon een link op de homepage van WSRL?

www.virtuelelekdijk-streefkerk.nl

Buitendijks

Als straks de nieuwe dijk rond fort Steurgat wordt aangelegd en de dijkverzwaring wordt uitgevoerd is dijkring 23 ineens een stuk kleiner. Vrijwel de gehele Noordwaard ligt dan buitendijks. En hoe moet het straks dan met het beheer van dat gebied. Wie onderhoudt bv. de kades die rond de compartimenten worden aangelegd? En wie zorgt voor de veiligheid van de bewoners? Het Waterschap heeft normaal gesproken geen taak in buitendijkse gebieden. Toch zal dit in het Noordwaard wel gebeuren, daartoe moet een intentieverklaring of convenant worden afgesloten met Rijkswaterstaat. Maar wat betekent dat voor de waterschapslasten van de bewoners in dat gebied? Moeten zij daarvoor nog betalen, ook al liggen ze buitendijks? Daarover is door het Waterschap inderdaad nog geen besluit genomen. Het blijft dus zaak om alert te blijven!