Maatregelen in het Altena tegen wateroverlast

Zowel de gemeente Altena als Waterschap Rivierenland hebben in de afgelopen jaren veel maatregelen genomen om de wateroverlast tegen te gaan. Zowel in 2014 als 2015 werd de streek getroffen door hoosbuien met als gevolg wateroverlast. Grip op water heeft een kleine enquete samengesteld over de maatregelen. 

Kaart met maatregelen die zijn genomen in het gebied.

Efficiënter besturen bij waterschap Rivierenland?

'Efficient bestuur in gevaar' is een boeiende opinie bijdrage van Erik-Jan van Dorp op Publiek denken over de verschillende rollen van ambtenaren en volksvertegenwoordigers. 

Hensbeker van Waterschap Rivierenland anno 2019

In het artikel wordt de Tweede Kamer als voorbeeld genoemd, maar wordt zijdelings ook de gemeenteraad aangehaald. Ik weet de namen nog van de ambtenaren op het Werkendamse gemeentehuis die de gemeenteraad - in mijn tijd als raadslid - vooral zagen als duur betaald 'volkstoneel'. 

Het J.U. Smit gemaal bij Kinderdijk, gebouwd in 1972

Ook binnen Waterschap Rivierenland kan ik de voorbeelden aanwijzen, lees alleen al mijn recente blog over het negeren van het Algemeen Bestuur bij enkele recente openingen in onze regio. Hoe kan het dat binnen de organisatie soms nog een blinde vlek bestaat voor de rol van het Algemeen Bestuur? Maar hoe kunnen we die twee werelden overbruggen zonder onze eigen rol als bestuur te verliezen?  Voor de komende jaren aan ons als bestuur de opdracht om deze patstelling te doorbreken. 

Op bezoek in de Stenen Kamer in Alblasserdam

Al in april werd ik als AB lid uitgenodigd door bewoner Wout Penning voor een bezoek aan de Stenen Kamer in Alblasserdam. Bewoners willen graag een bootje afmeren bij hun huis, maar in de A-watergang langs een onderhoudsstrook is dat niet toegestaan. 

De Stenen Kamer langs de Alblas, op de kop zouden mogelijk ligplaatsen aangelegd kunnen worden

Toch is het altijd goed om in gesprek te gaan en ter plekke de situatie te bekijken. Bewoners zijn ook een petitie gestart om de ligplaatsen te legaliseren. De gemeente Alblasserdam liet al weten te willen kijken naar alternatieve ligplaatsen op de kop van de Stenen Kamer. Dat zou een mooie oplossing zijn, waar we als waterschap zeker een bijdrage aan zouden kunnen leveren.  

Een gezamenlijke steiger in de Stenen Kamer zou een oplossing zijn voor bewoners 

Bewoner Wout Penning in gespek met Arie van den Herik

Recreatief medegebruik van onze watergangen en plassen zodat bewoners kunnen genieten van water, past helemaal in het CDA verkiezingsprogramma. Tijdens het boottochtje met Arie den Boer en zijn kleinzoon uit Alblasserdam konden we de situatie ter plekke goed bekijken.  

We mochten meevaren met Arie den Boer en zijn kleinzoon

Aan de Alblas staat de molen van Souburg die thans wordt gerestaureerd.

Vijf jaar na de zondvloed van Nieuwendijk en Werkendam

De datum van 28 juli 2014 staat veel bewoners nog in het geheugen gegrift. Vijf jaar geleden kreeg de streek te maken met een hoosbui van ongekende omvang.

  

De weerkaart van 28 juli 2014 met Nieuwendijk en Werkendam als zwaarst getroffen gebieden

In Nieuwendijk werd in een paar uur tijd een hoeveel neerslag van meer dan 100 mm. gemeten. Ongekend en het dorp werd dan ook overspoeld door water. Straten stonden blank en huizen liepen onder water. 

De Singel in Nieuwendijk onder water

 

De Rijksweg was voor even veranderd in een sloot

Met je skelter door het water crossen

Datzelfde lot trof het dorp Werkendam. Ook daar ondergelopen straten en huizen waar het water over de drempel liep. Iedereen werd volledig verrast door deze zondvloed. Hoewel al jaren werd voorspeld dat door klimaatveranderingen het aantal hevige hoosbuien, ook wel clusterbuien genoemd, zou toenemen, had niemand maatregelen genomen. Zo was er geen draaiboek wateroverlast en wezen overheden naar elkaar als 'hoofdschuldige'.  Ook bewoners werden volledig verrast. 

Water stroomt door de Van Heldenstraat

Met man en macht proberen het water af te voeren

Bijna zeshonderd leerlingen naar Monumenten Klassendag

Met deelname aan Monumenten Klassendag op 12 en 13 september wil Erfgoed Altena kinderen al vroeg laten kennis maken met ons cultureel erfgoed. Dat doen ze in samenwerking met Bibliotheek Cultuurpunt Altena. 

Kinderen bezoeken molen de Hoop in Veen

Dit jaar doen bijna zeshonderd leerlingen mee, ze bezoeken dit jaar drie verschillende plekken. Zo worden ze rondgeleid op Fort Giessen, maar brengen weer andere leerlingen een bezoek aan de molens; ze worden ontvangen op de Zuid-Hollandse molen in Hank, de Vervoorne molen in Werkendam, Molen de Hoop in Veen en de Doornse molen in Almkerk.

Molens, wat is daar allemaal te zien?

In de vesting Woudrichem worden leerlingen op twee locaties ontvangen. In het Jacoba Cultuurhuis op de Molenstraat maken kinderen de kapel kennis met Jacoba van Beieren en haar oom Jan van Beieren. Samen gaan ze muziek maken. Bij de Visafslag van visserijvereniging De Hoop bij de Waterpoort wordt vis afgeslagen. Bij voldoende tijd mogen de kinderen in de tuin van de Martinuskerk een ridder/behendigheidswedstrijd spelen. Bij slecht weer wordt uitgeweken naar de toren van de Martinuskerk, daar wordt een rariteitenkabinet gemaakt met verhalen. 

In de vesting ontmoeten de kinderen Jacoba van Beieren

Na tien jaar hoogste tijd voor erfgoedbeleid bij Waterschap Rivierenland

Wanneer gaat Waterschap Rivierenland nu echt werk maken van haar erfgoedbeleid? Als CDA namen we erfgoedbeleid op in ons verkiezingsprogramma. Ik schreef er al vaak over, maar kwam zelfs nog een artikel van tien jaar geleden tegen over het rol van cultuurhistorie bij het waterschap. 

Jelmer Krom‏ @jelmerkrom

Het waterrijke landschap van #Altena heeft iets heel Hollands... terwijl het sinds 1815 Brabant is. Vandaag de tijd genomen om in het gebied te duiken met o.a. heemraad @HADriessen van @wsrivierenland. #water #ecologie #klimaat #erfgoed #droogte

Inmiddels al elf jaar geleden gaf het waterschap opdracht om onderzoek te doen naar  haar eigen erfgoed. Dat mondde uit in een lijst van 88 monumenten. Van die 88 monumenten staan er twaalf in het Land van Heusden en Altena. Elf daarvan zijn nog altijd van het waterschap, nummer twaalf (brug bij Jannezand) is inmiddels overgedragen aan de gemeente Altena, maar nog altijd niet gerestaureerd. 

De Papsluis, in eigendom bij Waterschap Rivierenland. Bijna UNESCO Werelderfgoed!

De elf monumenten zijn de Papsluis, de gemalen Bruine Kil en Oostkil, het dijkmagazijn/griendwerkerskeet aan de Jeppegatweg, Sluisje Eindsestraat in Drongelen, Waterverdeelkunstwerk in Nieuwendijk, TBS Schuif aan de Baan in Dussen, de Vierbansche en Hillegatse sluis in Hank, de inlaatduiker Bakkerskil in Nieuwendijk, botenoverzet bij Uppel en de inlaat bij Genderen aan de Bergsche Maas. Kijkend naar de lijst mis ik de sluis bij Woudrichem die onderdeel is van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. 

Dertiende nationale sluizendag in Heusden

De stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland houdt woensdag 2 oktober in samenwerking met waterschap Aa en Maas haar 13de Nationale Sluizendag in Bedrijfshal Scheepswerf Heusden. ’s Middags is er een boottocht naar de Bovenlandse Sluis (winnaar van de HSSN-prijs 2018) en de schutsluis Waalwijk. 

De Bovenlandse sluis in Waalwijk

De dag begint om 10.00 uur en een kwartiertje later geeft iemand van waterschap Aa en Maas een lezing over haar beleid rond cultureel erfgoed. Daarna volgt een filmpje over het Apeldoorns Kanaal. Na de pauze wordt uitleg gegeven over de restauratie van de Bovenlandse Sluis; om 12.00 uur gevolgd door de uitreiking van de HSSN-prijs 2019. Om in aanmerking te komen voor de prijs kunnen nog sluizen en stuwen worden aangemeld tot uiterlijk 20 augustus 2019. 

De keersluis van het Wouda gemaal kreeg al eerder de Sluizenprijs

De lunch is aan boord van een rondvaartboot die het gezelschap bij de schutsluis Waalwijk afzet, daarna gaat het per bus naar de Bovenlandse Sluis. De terugreis naar Heusden is opnieuw over water. Deelnemen aan de dag kan door voor 25 september 30 euro over te maken op NL21INGB 0005 1128 03 t.n.v. Stichting HSSN.

Watererfgoed langs de Hankse dijken

Wie over de Buitendijk in Hank fietst kan niet om de geschiedenis van de strijd tegen het water heen. Zo staat er aan de Buitendijk een monumentje ter nagedachtenis aan de Watersnoodramp van 1953. 

Het pompgebouwtje aan de Buitendijk is een gemeentelijk monument

Op de zijdeur is nog te lezen Bleeke Kil

 

Maar vinden we ook de Vierbansche sluis en de Gantelse sluis langs de dijk. Het stoomgemaal dat de bemaling van de Bleekkil regelde staat bij de sluizen, maar de adressering is Buitenkade. Onderdeel van dat stoomgemaal is het pomphuisje annex schuur op Buitendijk 140. Het stenen pompgebouw met zadeldak is gebouwd in 1902. De electromotor van het pand bevindt zich op de TU in Delft zo is te lezen in de beschrijving van die gemeentelijke monument. Behoud van het pand is van belang omdat het een industrieel onderdeel is ten dienste van de waterhuishouding, waarvan de architectruur de functie volgt in zijn eenvoud. 

Het gemaaltje is thans particulier eigendom

Het pompgemaaltje was een van de achttien gemaaltjes die samen met het stoomgemaal de bemaling van het gebied regelde. Bij jachthaven Vissershang staat nog een gemaaltje, maar ook bij het gemaal Oostkil. Juist bij dat pand heeft het oude pompgebouwtje een grote ensemblewaarde.  Het gemaal is goed te zien als je over het C.P. van den Hoek fietspad tussen Hank en Werkendam fietst.

Het pompgemaaltje aan de Oostkil, onder het gemaal Oostkil met in de verte het oude pompgemaaltje

Vandaag fietste ik er langs, maar van het oude gebouwtje is niets meer te zien door de begroeiing. Mogelijk is in de winter nog wel iets zichtbaar van het pand. De ensemblewaarde van gemaal Oostkil en het pompgebouwtje worden beschreven in het onderzoek 'Watergerelateerd cultuurhistorisch erfgoed' van Waterschap Rivierenland uit september 2008. Helaas is ondanks dat onderzoek nog steeds geen sprake van structureel erfgoed beleid bij Waterschap Rivierenland.  

Het oude pompgemaaltje is thans geheel overwoekerd door bomen, mogelijk is het in de winter nog wel zichtbaar

Denkend aan Holland

Gebiedsontwikkeling verbindt dijkgraaf Vierling met dijkgraaf Verdaas

De bijbelse beeldspraak van dijkgraaf Andries Vierlingh, auteur van het 'Tractaet van Dijckagie' dat God de aarde schiep en de Nederlanders Nederland past mooi bij de titel van de oratie van bijzonder hoogleraar gebiedsontwikkeling en dijkgraaf Co Verdaas. 

Het boek van dijkgraaf Andries Vierlingh

Hij gaf zijn oratie als titel mee 'de paradox van het paradijs', waarmee hij ook teruggrijpt naar een bijbelse beeldspraak. Maar eigenlijk vertellen beide dijkgraven ook nog hetzelfde verhaal. Namelijk dat Nederland nooit af is. Verdaas: "Ik vind het een fascinerende en tevens hoopvolle gedachte dat we ons land letterlijk zelf gemaakt hebben. Het geeft vertrouwen voor de toekomst. We maken ons land al eeuwen samen, het is nooit af geweest, er dienen zich steeds nieuwe opgaven aan. Dit vertalen in een handelingsperspectief is integraal onderdeel van onze cultuur, zozeer zelfs dat het soms lijkt alsof we het zelf niet meer zien hoe ongelooflijk goed we hierin zijn, zeker in internationaal perspectief" 

Zullen we ons land ooit prijs moeten geven aan de zee?

Of gaat het toch ooit mis en moeten we toegeven aan de uitspraak van ingenieur Johan van Veen? "Eens komt de tijd dat we dit land met een zucht van verlichting weer prijs zullen geven aan de zee". 

Gebiedsontwikkeling in de Biesbosch

Overigens bedankte de dijkgraaf in zijn oratie het Algemeen Bestuur van Waterschap Rivierenland voor het vertrouwen en de overtuiging dat zijn functie als deeltijdhoogleraar een meerwaarde betekent voor het waterschap. Om de doelen van het waterschap te realiseren is samenwerking nodig met een gevarieerd palet aan partners. Tevens kennen de activiteiten van het waterschap een sterke ruimtelijke component. Het lijkt soms wel op gebiedsontwikkeling. Zelfs dat wist de 16e eeuwse dijkgraaf Andries Vierlingh al met zijn uitspraak dat God de aarde schiep, maar Nederlanders Nederland.

Nederland is nooit af, op de foto de ontpoldering van de Noordwaard

Het oude raadhuis van Eethen

Op Open Monumentendag kan een kijkje genomen worden in het voormalige raadhuis van de gemeente Eethen/Genderen. 

Het raadhuis in Eethen op een ansichtkaart

Tegeltableau in de hal van het raadhuis

Het pand heeft sinds kort nieuwe bewoners die het interieur graag willen laten zien aan anderen. Het pand is sinds 1973 geen raadhuis meer, maar was in gebruik als woonhuis en weverij. Vrijwel alle originele details zijn bewaard gebleven. 

In het hek van het bordes is het jaartal 1939 te zien

Het pand was een ontwerp van de bekende architect Sam van Embden en werd in 1939 in gebruik genomen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het pand beschadigd, maar het kon toch weer worden hersteld. In het pand is een mooi tegeltableau met omliggende gemeenten te zien. Het is ingemetseld onder de afgifteluikjes van de secretarie. 

Het tegeltableau met de afgifteluikjes

Ook de raadzaal is nog vrijwel intact. Grappig overigens dat ook de raadzetels nog steeds compleet zijn, die staan al jaren in de Hervormde kerk in Eethen. De foto's geven alvast een voorproefje op het bezoek aan het raadhuis. 

Het raadhuis bood ook onderdak aan de brandweerwagen

Koninginnedag bij het raadhuis in Eethen

Vislift naar Duurzame Dinsdag

Yes!!! Technologische #vispassage Smart Vislift is door naar de volgende ronde #duurzamedinsdag aandacht voor #vistandverbetering @minlnv

Fort Steurgat in Waterlinie erfgoedreeks

Binnenkort komen twee nieuwe delen van de Waterlinie Erfgoedreeks uit. Een deel over de vesting Woerkum en een deel over Fort Steurgat. 

Fort Steugat rond 1970, links naast het fort is het wachtgebouwtje voor de soldaten nog te zien

Het deel over de vesting is geschreven door Teus van Tilborg en Kees van Maastrigt. Het deel over Fort Steurgat heb ik zelf geschreven. Inmiddels alweer tien jaar geleden schreef ik voor de serie over Fort Altena. Het deel over Fort Bakkerskil en de Papsluis verscheen in 2012. Kees van Maastrigt schreef over 'zijn' Fort Giessen. Met het voltooien van het deel over Fort Steurgat en de vesting Woerkum is het Brabantse deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie beschreven. 

Het fort was een koopje voor 750.000 gulden!

Feestelijke opening van centrale RWZI in Sleeuwijk

Maandagmiddag vond de feestelijke opening van de centrale Rioolwaterzuiveringsinstallatie in Sleeuwijk plaats. Al zo'n tien jaar geleden werd de basis gelegd voor het centraliseren van de rioolwaterzuivering van het Land van Heusden en Altena in Sleeuwijk. 

Als dank kreeg projectleider Johan van IJmeren een glazen plaquette cadeau van de aannemer

Aanvankelijk waren er nog plannen om de kleinere zuiveringen in Wijk en Aalburg, Eethen en Dussen te moderniseren, maar al snel kwam de centralisatie in beeld. De aanleg van de persleidingen werd gecombineerd met de aanpak van de N283. Lange tijd zagen we in Altena her en der rioolbuizen verschijnen voor de aanleg. En even zo vaak verdwenen ze weer ondergronds. Ook in Sleeuwijk werd lange tijd gebouwd aan de uitbreiding van de zuiveringsinstallaties. Sinds enkele maanden is de zuivering in Sleeuwijk vol in gebruik. 

Genodigden kregen een dopper cadeau bij de opening van de rwzi

De oude zuiveringen worden omgebouwd tot rioolgemalen; in Wijk en Aalburg wordt tevens waterberging en zonnepanelen aangelegd. Ook bij de rioolwaterzuivering in Sleeuwijk wordt een zonnepark aangelegd en nog een energiefabriek gebouwd. 

Een van bezinkbassins op de zuivering in Sleeuwijk

Waarom het Sleeuwijks kerkje het Sleeuwijks kerkje moet blijven

In een oorkonde van 1329 van de Heren van Arkel en de Heren van Altena over de vis- en veerrechten wordt de Sleewijcke Kerck voor het eerst vermeld. 

Het Sleeuwijks kerkje staat langs de rivierdijk tussen Sleeuwijk en Werkendam

Een naam van bijna zeven eeuwen oud kan toch niet zomaar worden ingewisseld voor de naam 'het oude kerkje'? Job Koekkoek, auteur van het boek 'Het Sleeuwijks kerkje', verbaast zich al jaren over het wegmoffelen van de naam Sleeuwijks kerkje. Hoe kan de stichting zo omspringen met haar eigen geschiedenis? En de naam 'het oude kerkje' is misleidend, omdat die naam niets zegt over de plek waar het kerkje staat. 

Het Sleeuwijks kerkje is van oorsprong een Martinuskerk

Een kerkje dat is gebouwd als Martinuskerk, gewijd aan de Heilige Maarten van Tours, zo is te lezen in het visitatierapport van 1571. Een van de mooiste Martinuskerken in het hele land, zo is de stellige overtuiging van Job Koekkoek. Niet ondenkbaar is dat het kerkje al rond 1200 is ontstaan. De kerstening van Altena is vrijwel zeker aan de Norbertijner monniken uit Noord-Friesland te danken. In de periode 1100-1500 verbleven ze in Altena en waren zo betrokken bij de bouw van kerken in de streek. Het parochiekerkje is ingezegend door de bisschop van Utrecht, een jaartal daarvan kon ik echter niet terugvinden. 

Maand van de geschiedenis in teken van Zij/Hij

Het thema van de Maand van de Geschiedenis is dit jaar Zij/Hij. Hoe zijn genderverschillen historisch gevormd?  

Adri Werther, de eerste vrouwelijke wethouder in Altena

Vrouwen hebben altijd zo’n vijftig procent van de wereldbevolking uitgemaakt. Toch weten we vooral de namen van mannen uit het verleden. Als we de vrouwen niet ook kennen, hoe kunnen we de wereld om ons heen dan begrijpen? 

De vrouwen in het leven van Arie Sigmond

Honderd jaar nadat Nederlandse vrouwen actief kiesrecht verkregen, gaan wij op zoek naar alternatieve visies op bestaande verhalen. Want een completer beeld leidt tot nieuwe inzichten en brengt veelzijdigheid in onze blik op verleden én heden. Het vrouwelijk perspectief staat voorop, maar er is ruimte voor al het andere. Van heksenvervolgingen tot de moedermavo en van Jacoba van Beieren tot Saartjie Baartman: oktober 2019 draagt het thema Zij/Hij.

Toontje Sprenger was het eerste vrouwelijke raadslid in Altena