Veense Kaaie Paol eerder vernielt door oorlogsgeweld?

Hoe oud zijn de Kaaie Paole, grenspalen tussen de waterschappen Hoge Maasdijk van het Benedenland van Heusden en waterschap het Oudland van Altena, nu echt? Recent zijn de palen stuk gereden, maar dat gebeurde ook al in 1945-1946. 

De Kaaie Paole, je kunt zien dat de Veense korter is, mogelijk is het bovenste deel er later opgezet

Over de 'Steenen Paol' van Veen vond ik in het archief van het waterschap Hoge Maasdijk van het Benedenland van Heusden enkele opmerkelijke passages terug. Tijdens de vergadering van het dagelijks bestuur op 20 mei 1946 vraagt J.C. Wink (dijkgraaf vanaf 1947) of de Steenen Paol op de scheiding Andel-Veen 'weder' gerepareerd kan worden. Wat was er gebeurt? De bovenste helft van de paal is kennelijk door schooljeugd vernield en in de sloot onderaan de dijk gekieperd. Let vooral op het woordje 'weder' in de notulen, hij is dus kennelijk al een keer eerder gemeld. 

Foto van de Veense paal uit ca. 1960

Bode J. van Helden krijgt opdracht het stuk uit de sloot te vissen en een metselaar te zoeken die paal weer kan repareren. Het opvissen van de paal blijkt nog niet zo simpel, pas in de vergadering van 8 mei 1947, een jaar later, blijkt het ontbrekende stuk terecht. De bode laat weten dat het vernielde stuk is opgeborgen in de schuur van de weduwe Jaan Dekker. Op 22 maart 1948 - twee jaar nà de vermissing - wordt in de vergadering door dijkgraaf J.C. Wink vertelt dat reparatie niet eenvoudig is, herstellen met cement kan in elk geval niet. In de vergadering wordt daarop besloten advies te vagen over herstel en prijsopgaaf van een nieuwe paal! 

Advertentie van steenhouwerij De Groot uit 1931

Dan volgt een vergadering van het dagelijks bestuur op 13 september 1948, speciaal belegd om het over de 'Steenen paol' op de scheiding van Veen en Andel te hebben. Bij Steenhouwer Vas de Groot in Gorinchem is prijsopgaaf gedaan voor een nieuwe paal. Maar dat kost dan wel 650 guldens. En dat gaat het bestuur net een stapje te ver. Want ze zijn wel voor herplaatsen van de steen (Straver en Joh. Vos ). Dat wil zelfs Van der Pol vanuit 'historisch oogpunt', maar dan wel op de goedkoopste manier. Dus wordt gezocht naar alternatieven, want kan de oude paal toch niet herstel worden. 'De mogelijkheid wordt niet uitgesloten geacht, dat de paal zover in de grond zit dat als hij gelicht wordt,  er voldoende lengte aanwezig zal zijn om hem op voldoende hoogte te plaatsen'. In de vergadering van 7 december 1948 wordt definitief opdracht gegeven om de paal uit te graven en naar de steenhouwer in Gorinchem te brengen. 

De rekening van de grenspaal in de jaarrekening van 1949

In de vergadering van het dagelijks bestuur op 6 april 1949 bij cafe Duisterwinkel te Wijk weet de voorzitter (dijkgraaf Wink) te melden dat de paal is uitgegraven en naar Gorinchem is gebracht. Het herstel van de paal gaat 296 gulden kosten, het gehele bestuur stemt in met het herstel. De secretaris krijgt de opdracht om te zorgen dat het juiste wapen wordt aangebracht. Na deze vergadering wordt het stil, de 'Steenen Paol' keert niet meer terug in de notulen. Wel staat het bedrag van 300 gulden n de jaarrekening van 1949. Verder is nog een bericht terug te vinden in Nieuwsblad van het Land van Heusden en Altena van 8 december 1949. En daarin wordt gesteld dat de paal werd vernield door oorlogsgeweld. Dat zou natuurlijk kunnen, maar in de notulen van het waterschap kon ik daarover niets terugvinden. Terwijl ze wel regelmatig sprake over de oorlogsschade aan de dijk die werd geschat op 10.000 gulden. 

Krantenbericht van 8 december 1949

Jacoba als sluitstuk van maand van de geschiedenis

Nog een dagje en dan is de maand van de geschiedenis 2019 weer verleden tijd. Het thema was Hij/Zij en de voorstelling van ridder Jacoba in de Werf in Woudrichem paste daar mooi in.

Genieten van ridder Jacoba in de Werf

Want klopte het nu echt dat jonkvrouwe Jacoba van Beieren niet kon lezen, omdat meisjes niet horen te leren lezen? Of hadden de twee schildknapen dat maar verzonnen om de voorstelling nog een beetje theatraler te maken? De kinderen genoten van de voorstelling en met hen de ouders. Want eigenlijk kon Jacoba alles. Aan het einde van de voorstelling was daar de enige echte en laatste ridder Koenraad, die beloofde Jacoba te leren lezen en schrijven.

De saaie oom Jan las de brieven voor aan Jacoba

De voorstelling over ridder Jacoba was onderdeel van het Jacoba van Beierenjaar. het hele jaar door waren er activiteiten rondom Jacoba. Op 12 november is de laatste activiteit gepland, dan geeft streekarchivaris Hildo van Engen een lezing over Jacoba in Woudrichem. 

En ze leefden nog lang en gelukkig...............

Waarom geen waterdoorlatende bestrating op de Kop van Brabant?

Op het Werkendamse bedrijventerrein de Kop van Brabant wordt volop gebouwd. Vooral veel grote bedrijfshallen. Of het altijd gaat om distrubutiecentra kan ik niet goed inschatten, maar tegen  'verdozing' wordt wel gewaarschuwd door het college van rijksmeesters. 

Aanleg van parkeerterrein op de Kop van Brabant

Verder viel me vooral op dat rond al die nieuwe bedrijfshallen soms grote parkeerterreinen worden aangelegd. Naast verharding van de gebouwen dus ook verharding van de terreinen. Waarom kiezen deze bedrijven niet voor halfverharding, zodat het water beter kan worden opgevangen? Heeft de gemeente Werkendam dat niet  verplicht op laten nemen in het bestemmingsplan? Toch maar even gezocht, maar ik kon het niet terugvinden in de uitgebreide beschrijving van de watertoets en de uitleg over waterberging en waterhuishouding in het bestemmingsplan In het hoofdstuk duurzaamheid komt het wel aanbod met de aankondiging van een onderzoek naar waterdoorlatende bestrating. Maar kennelijk heeft dat onderzoek niet geleid tot voorschriften over het toepassen van waterdoorlatende bestrating

Ruiterroute in Altena

Vergane glorie bij de oude suikerfabriek

Bij het passeren van de voormalige suikerfabriek tijdens een fietstocht door de Noordwaard viel mijn oog op de voormalige arbeiderswoningen van de fabriek. 

Meest rechts op de foto de voormalige arbeiderswoningen van de suikerfabriek

Steeds meer vervallen en steeds verder begroeid met klimop. Ooit was de Werkendamse suikerfabriek natuurlijk een moderne onderneming, maar dat is al een eeuw geleden. De gebouwen die overbleven behoren tot het industrieel erfgoed van Werkendam. Maar in oude luister herstellen lijkt een illusie. 

Plattegrond van het complex van de suikerfabriek

Ik vond nog een plattegrond terug van het complex. En bij het zoeken in Delpher vond ik maar liefst 631 resultaten terug. Een bericht  uit 1924 intrigeerde me. Wie zijn toch die twee jonge mensen die in juni 1923 zijn verdronken nabij de suikerfabriek? En wat zou er in die brief hebben gestaan? Stof voor een mooi verhaal...........

Krantenbericht uit 1924 over een gevonden koffertje en de brief.............

Krijgt Altena nu echt erfgoedbeleid?

De gemeente Altena wil serieus werk gaan maken van haar erfgoedbeleid. Zo wil ze in 2020 een erfgoedvisie opstellen, samen met Erfgoed Altena. 

Bedreigd agrarisch erfgoed in Hank

 

Het beleid moet in het vierde kwartaal worden gepresenteerd. In de begroting is een bedrag van € 57.500 in 2020 en € 12.500 in 2021 opgenomen. Nog meer goed nieuws is het voornemen tot restauratie van twee monumentale waterstaatkundige objecten. Dit zijn de ophaalbrug in polder Jannezand te Hank en de Hillegatsche sluis te Hank. Beide projecten worden uitgevoerd door de Stichting Ontwikkeling gemeente Altena (in oprichting).

De Hillegatschesluis dateert uit 1699

Verder zet de gemeente in op versterking van de culturele identiteit van Altena en vergroting van de aantrekkingskracht voor toeristen en recreanten door meer mogelijkheden om ons erfgoed te beleven en onze geschiedenis te leren kennen. Daarmee wil ze ook de toeristisch recreatieve sector versterken, onder andere door actief deel te nemen aan samenwerkingsverbanden, zoals het Pact van Loevestein en de Vestingdriehoek. 

Conifeer die graf van Herman Eliza Verschoor bedreigt

Ook werkt ze aan een plan voor overkoepelende promotie, educatie en coördinatie en inzet van vrijwilligers voor de parels van Altena: Biesbosch, Nieuwe Hollandse Waterlinie en de musea. Dit plan moet in de moet halverwege 2020 worden opgeleverd in samenwerking met Brabants Landschap, de VVV en Erfgoed Altena.  Educatie en coördinatie van de inzet van de vrijwilligers worden hierin meegenomen.

Een griendwerkerskeet in deplorabele toestand aan de Bakkerskilweg

Als alle plannen doorgaan wordt daarmee uitvoering gegeven aan de al in 2016 opgestelde erfgoedvisie van Erfgoed Altena. Tot op heden leek daar weinig schot in te zitten. Ook na de brief van januari 2019 over het gebrek aan regie in het erfgoedveld bleef het angstvallig stil, ondanks een gesprek op bestuurlijk en ambtelijk niveau. Maar nogmaals, met de plannen in de begroting 2020 moet het helemaal goed komen. 

Hugo de Groot jaar in 2021

In 2021 is het 400 jaar geleden dat Hugo de Groot in een boekenkist ontsnapte uit de gevangenis van Slot Loevestein.  

Het Hugo de Grootjaar 2021

Bij die ontsnapping speelden twee vrouwen een grote rol, zijn echtgenote Maria van Reigersbergen en zijn dienstmeisje Elsje van Houweningen. Historici spreken elkaar tegen van wie nu het idee was om in die boekenkist te ontsnappen. Maar het is mooi om te zien dat de namen van beide vrouwen bewaard zijn gebleven. Zo heeft Sleeuwijk straten genoemd naar zowel Hugo de Groot, Elsje van Houweningen en Maria van Reigersbergen. Ook in de vesting Woudrichem vind je een Hugo de Grootstraat. 

Sleeuwijk heeft een pad vernoemd naar Elsje van Houweninge

Om het vierhonderd jarig bestaan te vieren heeft Slot Loevestein alle cultuur (historische) organisaties uit de regio uitgenodigd. Samen met de gemeenten Altena, Gorinchem, West-Betuwe en Zaltbommel wordt 13 november een bijeenkomst gehouden om ideeën te verzamelen om in het Hugo de Groot jaar veel activiteiten rond de rechtsgeleerde op te zetten, waarbij ook zijn gedachtegoed volop aandacht krijgt. 

Hugo de Groot straat in Woudrichem

Vissers trekken aan de bel over waterkwaliteit

Hengelsportvereniging Groot Woudrichem schreef in augustus een brief over de verslechterde waterkwaliteit in de regio in onder andere de Loevesteingracht en de Rijswijkse wiel.  

De Rijswijkse wiel

Ook Progressief Altena stelde vragen over de waterkwaliteit en vroeg de gemeente Altena om een oplossing. Aangaande de Loevesteingracht is de beantwoording duidelijk. Zowel Waterschap Rivierenland als Rijkswaterstaat geven aan niet verantwoordelijk te zijn voor dit water. Is het dan wel de gemeente Altena, dat wordt niet duidelijk uit de beantwoording. De hengelsportvereniging heeft voorgesteld een fontein aan te leggen in de gracht, maar ook beluchting en circulatie zijn nodig. Voor de Rijswijkse Wiel kan gebruik worden gemaakt van beluchting, waardoor de zuurstofloosheid in het najaar voorkomen wordt en er weer (vis)leven in het water komt. Herintroductie van vissen wordt dan mogelijk. Daarnaast zorgt beluchting voor een versnelde afbraak van de sliblaag.

Winters tafereel op de Loevesteingracht 

Monitoring van water en het verbeteren van de waterkwaliteit ( taak van het waterschap!) gaat vrijwel alleen op voor KRW wateren, daar worden natuurvriendelijke oevers en vispassages aangelegd. De gemeente Altena noemt verder een aantal oorzaken voor de slechtere waterkwaliteit. 

1. Het intensieve gebruik van fosfaten en nitraten en bestrijdingsmiddelen. 

2. De riooloverstorten en andere bronnen (watervogels en vissen voeren, uitwerpselen van honden, bladval, e.d.). 

3. De inlaat van gebiedsvreemd water. 

4. Het verdwijnen van het natuurlijk karakter van wateren.  

5. Het intensieve onderhoud ten behoeve van waterkwantiteit. 

Nogmaals de Rijswijkse wiel

Voor het verbeteren van waterkwaliteit is dus meer nodig dan verbeteringsmaatregelen in het watersysteem. De (bestuurlijke) verantwoordelijkheid voor het verbeteren van de waterkwaliteit ligt dan ook niet alleen bij de waterkwaliteitsbeheerders (waterschap en Rijkswaterstaat) maar ook bij de rijksoverheid, de gemeenten, LTO, gebruikers, eigenaren, erfpachters, etc. De gemeente Altena werkt dan ook aan een Beleidsvisie oppervlaktewateren (eind 2020 gereed), daar worden ook de hengelsportverenigingen voor uitgenodigd. Vooruitlopend wordt in overleg met HSV Groot Woudrichem voor de Loevensteingracht voor de zomer van 2020 een tussentijdse maatregel getroffen en voor het Rijswijkse Wiel alvast onderzoek gestart. In de commissie Watersysteem van maandag 3 november komt de nota Vissen met Beleid aan de orde, een mooi moment om nadere vragen te stellen over deze materie. 

Boeren uit Altena gaan protesteren in Den Bosch

In Dussen vond deze middag een speciale bijeenkomst plaats, vooruitlopend op het belangrijke besluit dat Provincie Brabant vrijdag gaat nemen. Ook uit Altena gaan boeren vrijdag protesteren bij het provinciehuis.

Polders rondom Dussen

Deze bijeenkomst, georganiseerd door ZLTO Altena-Biesbosch, werd behalve door leden ZLTO ook bijgewoond door leden AJK en vertegenwoordigers uit de politiek van gemeente Altena. Voornaamste eis aan de Provincie is om niet overhaast te werk te gaan, maar eerst alle opties en gevolgen voor de sector maar zeker ook voor de economie te overzien. Inzet van de boeren wordt dan ook om de deadline van 1 april 2020 van tafel te krijgen en zo meer ruimte te krijgen voor nieuwe ontwikkelingen die echt iets toevoegen.

Ook in Brabant worden boerenprotesten aangekondigd

De gevolgen voor de landbouw, als nu gepresenteerd kunnen desastreus uitpakken en leveren bovendien niets op voor andere sectoren en stilgelegde projecten. In het voorstel is vastgelegd dat de reductiewinst niet mag worden ingezet voor andere ontwikkelingen dan natuur. "Door de sector is afgelopen jaren al veel bereikt en boeren zijn zeker bereid om stappen te zetten. Maar geef ons de tijd met regels in lijn met andere provincies en landelijk beleid", zo klonk de oproep van de ZLTO. Voorzitter Ariaan Straver vroeg de aanwezigen met klem om deze week met verstand actie te voeren. ZLTO neemt daarmee nadrukkelijk afstand van gewelddadige acties. 

Hij/Zij in de Historische Reeks

Het thema van de maand van de geschiedenis is Hij/Zij, dit naar aanleiding van 100 vrouwenkiesrecht in 2019. Als we het thema Hij/Zij toepassen op de delen en verhalen van de Historische Reeks zien we de scheve man/vrouw verhouding in versterkte mate terug. 

Nel van As schreef veel over rijswerkers, maar ook een boek als Vrouwendam

Onder de 27 verschenen delen zijn twee biografieën. Deel 5 gaat over de Kuyperiaan Jan Visser AZn. en is geschreven door J.P. Zwemer. Deel tien verhaalt over de NSB burgemeester N.J.M. van Dulst, geschreven door dr. C. de Gast.  In alle delen te samen zijn meer dan 200 verhalen verschenen, daarvan zijn er minimaal 82 gewijd aan een man. Veel verhalen gaan over dominees of burgemeesters, zeker in vroeger tijden vrijwel alleen mannen. 

Truus Groeneveld-Damminga, boerin de Biesbosch

Vinden we dan helemaal geen vrouwen terug in de Historische Reeks? Ja wel, in deel 15 over de agrarische sector gaan twee van 29 verhalen specifiek over vrouwen. Zo schreven leerlingen van het Altena college over boerinnenkledij en is een verhaal terug te vinden over het huishoudonderwijs. De herinneringen van een Werkendamse vrouw (Sjaan Westerhout-van de Vreede)  aan de oorlog zijn opgetekend in deel 19, door de twee leerlingen Anna Berendsen en Maaike van Nimwegen. In deel 24 over de verdwenen winkeltjes zijn herinneringen terug te vinden van onder andere Gerda Timmermans-Hazeleger uit Veen en Amy van Beem uit Woudrichem. Ook lezen we de verhalen van Emma van der Beek en Anna van Pelt die beiden hun verloofden verloren door oorlogsgeweld. 

Amy van Beem schreef haar herinneringen aan de Bruna in Woudrichem op

Als we kijken naar de auteurs zien we ook een sterk overwicht van mannen. Hoog tijd dus voor een uitgave die is gewijd aan vrouwen. Liefst met verhalen geschreven door vrouwen. 

Een Ode aan Jacoba

Het concert van het trio Scherzi Musici in het Jacoba Cultuurhuis was een prachtige ode aan Jacoba van Beieren. Aangevuld met boeiende bijdragen van Ferd van Roode en de jarige Piet Hartman en de mooie beelden van Jacoba van Jaap Hartman. En dat allemaal ter ere van het Jacobajaar in Woerkum

Mooie optredens in het Jacoba Cultuurhuis ter ere van Jacoba

 

Het trio speelde muziek uit de tijd van Jacoba van Beieren en ze hadden echt prachtige stukken gevonden om te spelen en te zingen, met volop aandacht voor Jacoba. Zoals het Ope es in minnen, een Midden Nederlands lied dat zich liet vertalen in 'Een kus is in de liefde een groot genoegen'. Maar het trio zong ook het meer bekendere 'Egidius waer bestu bleven'. Ze sloten af met een wat treurig lied van Antoine Busnois. 

Gij, hopeloos Fortuin

onrechtvaardig en vervloekt

die de goede naam van deze eerbare

dame door het slijk gehaald hebt.

Beelden van Jaap Hartman en tekeningen Chris Roodbeen

Want ja, treurig was het leven van Jacoba natuurlijk wel. Vier keer getrouwd, maar nooit moeder geworden. Zoals Ferd van Roode met gevoel voor drama vertelde. "Stel je eens voor, je bent zestien jaar en twee jaar getrouwd als je man overlijdt, de kroonprins van Frankrijk. En een paar maanden later overlijdt je vader en jij bent de enige, wettige erfgename. In latere geschriften staat geschreven dat 'de jonge weduwe niet bekwaam is om te regeren'. De Hoekse en Kabeljauwse twisten duren voort, maar op 13 februari 1419 wordt de 'Zoen van Woudrichem' gesloten. Volgens de Gorcumse geschiedschrijver Aart Kemp was Jacoba in Woudrichem aanwezig. In 1432 verkoopt ze haar eigendommen in Woudrichem aan Floris van Kijfhoek, zelf sterft ze in 1436. 

Naast Ferd van Roode vertelde ook Piet Hartman twee mooie verhalen. Hij vierde juist deze dag zijn 75e verjaardag en werd in 1944 geboren in het Jacoba van Beierenhuis. Daar woonde toen vier gezinnen. Piet woonde er tot zijn tiende jaar en ontdekte daar zijn liefde voor de rivier. Als baby was het enige dat hem 'kalmeerde de adem van de rivier'. En in zijn jeugd rook het huis naar de onsterflijke Jacoba. Ooit, over zeshonderd jaren zullen onze nazaten in de vesting sterke verhalen vertellen over Piet Hartman, de chroniquer van Woerkum wiens wieg in het Jacoba van Beierenhuis stond. 

Biesbosch Museumeiland even dicht

Het Biesbosch Museumeiland is tijdelijk gesloten van maandag 28 oktober tot en met donderdag 14 november. 

De expositie de Biesbosch 75 jaar bevrijd is te zien vanaf december

Tijdens de sluiting van het museum wordt een deel van de vloer vervangen, die na de verbouwing in 2015 niet correct bleek te zijn opgeleverd, waardoor scheuren ontstonden. In de glazen achterwand ontstond een scheur in een van de ruiten, deze ruit is inmiddels wel vervangen. Het herstel van de vloer  duurde zolang vanwege arbitrage over de zaak. En over wie opdraaide voor de kosten. Inmiddels heeft de rechter beslist dat de aannemer voor de kosten opdraait.  Als alles volgens planning verloopt kan het museum op 15 november weer worden geopend.  Tijdens de sluiting zijn zowel museum, als het museumcafé en terras gesloten. 

Een van de stillevens van het project Brabant Remembers

Daarna kan het museum beginnen met de inrichting van de expositie 75 jaar bevrijding van de Biesbosch. De Biesbosch speelde in de laatste oorlogswinter van 44/45 een bijzondere rol als grensgebied tussen het bevrijde Zuiden en de rest van Nederland dat nog leed onder het juk van de Duitsers. De expositie is onderdeel van het project Brabant Remembers. 

Hij/Zij in de Maand van de Geschiedenis

Oktober is de maand van de geschiedenis. Tijdens onze vergadering van Erfgoed Altena werd ik daar weer aan herinnerd. In september had ik mooie plannen om een aantal verhalen over bijzondere vrouwen uit onze historie te schrijven voor de website van het BHIC over het thema Hij/Zij. 

Op de foto links Anneke van Doesburg

Helaas bleek het aantal uren in de dag te weinig om dat nog te doen. Dus zo missen jullie de verhalen van Anneke van Doesburg uit Werkendam, fervent wielrenner en voorvechter van het vrouwenwielrennen in de jaren zestig. Marianne Vos trad later in haar voetsporen. Ook het verhaal van kinderarts Geertje Stijntje Beijerman-Bosscher kunnen jullie nog niet lezen, zij was ook nog actief in het verzet gedurende de oorlogsjaren 40-45. 

Geertje Stijntje Beijerman-Bosscher

En wat te denken van het verhaal van de vriendinnen Margaretha Ridderhof en Caroline Meerdink, respectievelijk hoedenmaakster en postdirecteur in Werkendam. En ook de organisatie van een expositie/lezing/wandeling rond bijzondere vrouwen in Altena houden jullie allemaal nog te goed. Ik ga het allemaal opsparen voor deel 30 van de Historische Reeks die zal gaan over bijzondere vrouwen in de geschiedenis. Maar bijvoorbeeld ook over de strijd om het vrouwenkiesrecht, opkomst en ondergang van vrouwenorganisatie en misschien nog wel over Jacoba van Beieren?

Caroline Meerdink was directeur van het postkantoor in Werkendam

Bouwen op het Hoeuffterrein in de uiterwaarden

Vanavond werd in het onderkomen van de Graaf Reinaldalliantie een bijeenkomst gehouden door de gemeente West-Betuwe over de toekomstige inrichting van het Hoeffterrein in Vuren. 

Het buitendijkse Hoeuffterrein in Vuren

In februari van dit jaar werd bekend dat het terrein is aangekocht door het waterschap om ruimte te maken voor het buitenwaarts versterken van de dijk Gorinchem-Waardenburg. In 2013 lag er al een plan voor herinrichting van de uiterwaard, maar het bleef bij een plan. Door de aankoop van het Buko terrein door het waterschap zijn de plannen opnieuw opgepakt. Tijdens de avond in Vuren mochten bewoners en belangstellenden hun eigen ideeën voor het gebied kenbaar maken. Dat gebeurde aan de hand van de drie thema's natuur, dijkpark en woningbouw. 

Schets van herinrichting met natuur

Bij de inrichting van het terrein met natuur zijn vooral recreatie mogelijkheden benoemd zoals aanleg ijsbaan, pluktuin, vissteiger, dierenparkje etc. Vrijwel iedereen wil de schoorsteen van de voormalige steenfabriek behouden. Meerdere dorpsbewoners vertelden verder over het storten van veel afval in de uiterwaarden, daar worden nu bodemmonsters van genomen. Een deel van het terrein is particulier eigendom, het is nu vrij toegankelijk. Maar vanaf 2020 wordt het terrein weer afgesloten, zo liet de eigenaar in Vuren weten.

De schoorsteen van de voormalige steenfabriek in de uiterwaarden bij Vuren

Het dijkpark moet straks aangelegd worden op de brede binnenberm, voorstellen zijn hier fiets/wandelpad, groene speeltuin, picknickplekken en eventueel bomen. Verder een pleidooi om aandacht te schenken aan de zichtlijnen. Voor woningbouw ligt een plan voor nieuwbouw op de dijk na de dijkversterking. Op het terrein van de voormalige steenfabriek zijn ook woningbouwplannen, daarbij moet wel rekening gehouden worden met hoogwaterstanden. Ideeën vanuit het publiek waren drijvende woningen en bouwen aan een insteekhaven. Dorpsbewoners zien liever geen hoogbouw. 

Ideeen voor herinchting met natuur

Kerken als bakens in het rivierenlandschap

Tijdens de boottocht op de Maas van afgelopen woensdag viel het me weer op. Kerken als bakens aan de rivier, zeker voor schippers in vroeger tijden. Kenden zij al die kerken uit hun hoofd, zo vroeg ik me af.

De Martinuskerk in Woudrichem aan de Merwede

De kerk in Drongelen langs de Bergsche Maas

De Hervormde kerk Aalburg langs het Heusdensch Kanaal

En waar stonden dan de meest opvallende kerken langs de rivier? Het antwoord moet ik schuldig blijven, maar misschien kan een schipper hier nog eens antwoord opgeven. En waarom staan zoveel kerken aan de rivier? Ook op die vraag kon ik geen antwoord vinden.Ik heb in elk geval in mijn fotobestand gezocht naar kerken gezien vanaf de rivier van ons eiland Altena. Er zijn zeker nog meer foto's te maken, zoals van het Sleeuwijks kerkje. Maar misschien heb ik nog meer foto's gemist. Is bijvoorbeeld de Hervormde kerk van Rijswijk te zien vanaf de rivier? 

De Hervormde kerk Wijk langs de Afgedamde Maas

De dorpskerk en de Maranathakerk aan de Merwede bij Werkendam

Van weeraal naar buienradar

Vandaag begeleidde Brabants Landschap een excursie door het Pompveld, onderdeel van het Natura 2000 gebied Pompveld-Kornsche Boezem. Boswachter Bart Portzgen leidde de groep van zo'n dertig wandelaars rond in een nat, modderig, maar prachtig natuurgebied. 

Zomaar wat beelden van de wandeling door het Pompveld

Met paddestoelen, een ree, een vijfsterren muizenhotel, een oude eendenkooi en het mooiste populierenlaantje was het genieten tijdens de wandeling. Thans wordt de tweede fase van het plan Andelsch Broek aangelegd. De maatregelen moeten zorgen voor een groei van het aantal modderkruipers. Vissen die je zelden ziet omdat ze zich graag verstoppen in de modder. Vroeger werden de modderkruipers wel weeraal genoemd. Ze werden dan gevangen in een potje en als het dan ging onweren, werden de modderkruipers onrustig. Zo wisten boeren dat ze dan snel het hooi binnen moesten halen. Nu kijken we alleen op buienradar als we willen weten of het gaat onweren.

Een inktzwam in het Pompveld

Het plan moet eind dit jaar klaar zijn, maar gezien de nieuwe Pfas normen wordt gevreesd dat het verondiepen van het kanaal misschien langer gaat duren. 

Kunst of kitsch bij de metamorfose van Heusden?

Bij de presentatie van het boek 'de metamorfose van Heusden' van Hildo van Engen, Annemarie Laen en Anthony Maas werd een boeiende lezingenreeks gehouden in de Catharijnekerk. 

De metamorfose van Heusden

Zo sprak dr. Herman van Bergeijk van de TU Delft over architectuurgeschiedenis. Want was bij de restauratie van Heusden nu sprake van historiserend bouwen en was Heusden mooier dan ooit geworden? En is dus sprake van kitsch? Of is het toch kunst? Overigens is niet alles in Heusden herbouwd, zo is het stadhuis dat in november 1944 werd opgeblazen niet in dezelfde stijl herbouwd.

De uitreiking van het boek in de Catherijnekerk in Heusden

Wie iets wil ontdekken van architectuur en kunst moet vooral leren kijken. Want dan ontdek je dat een stad als Venetië wel veel oude gevels heeft, maar daar achter gaan vaak moderne interieurs schuil. En wat blijft er dan over van het oude Venetië? NRC-journalist Bernard Hulsman ging in op de tijdgeest. Want waarom was Heusden nu hersteld in oude stijl en koos een stad als Rotterdam juist voor moderne architectuur? Datzelfde geldt ook voor Middelburg dat na het oorlogsgeweld wel is herbouwd in oude stijl. Filosoof Hein van Dongen noemde Rotterdam zelfs de lelijkste stad, maar wel de interessantste stad. Hij vroeg zich af of architectuur wel kunst is. En natuurlijk viel tijdens deze middag weer de naam Brandevoort, de nieuwbouwwijk in Helmond.  Nieuwbouw in de vorm van 'oudbouw'.

Uithangbord bij de voormalige slager Jansen

Toch doen die boeiende lezingen niets af aan mijn eigen gevoel bij het wandelen door een oud stadje als Heusden. Juist daar voel je je deel van de geschiedenis. En dan mag je na afloop van al die boeiende lezingen ook nog bladeren door het mooie boek 'de metamorfose van Heusden'.