Terugblik op 2017 (5)

De bouw van de nieuwe rioolwaterzuivering in Sleeuwijk

Zette mijn werk in het bestuur van Waterschap Rivierenland in 2017 ‘zoden aan de dijk’? De uitdrukking ‘zoden aan de dijk’ komt al voor in het boek ‘Tractaet van een dijckagie’ van dijkenbouwer Andries Vierlingh (1507 – 1579). ‘Zoden’ werden tegen de glooiing van de dijk gezet om een dreigende dijkdoorbraak te voorkomen. Al eeuwenlang wordt aan onze dijken gewerkt en in iedere commissie Waterveiligheid van Waterschap Rivierenland stonden ze opnieuw op de agenda. In de laatste vergadering van 2017 spraken we over de dijkversterking tussen Tiel en Waardenburg; één van de dijken in de top tien van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). In de commissie heb ik een pleidooi gehouden om snel aan de slag te gaan met de dijkversterking en de nevengeul Varik Heessekt als alternatief af te wijzen.

In het Land van Heusden en Altena staan komend jaar geen dijktrajecten op stapel. Wel werken we daar volop aan andere opdrachten zoals de centrale afvalwaterzuivering in Sleeuwijk. De zuiveringen in Wijk en Aalburg, Eethen en Dussen kunnen daarmee opgeheven worden. Bij de nieuwe RWZI wordt tevens een energiefabriek gebouwd. Een eerste stap op weg naar een circulaire economie met het terugwinnen van grondstoffen uit ons afvalwater. Van de teruggewonnen energie kunnen mogelijk de kassen aan de Kooikamp en de nieuwe woonwijk bij Werkendam van schone energie worden voorzien.

De bouw van windmolens is een ander project om te komen tot meer duurzaamheid. Om in 2030 energieneutraal te zijn kan gekozen worden voor zonne-energie, wind-energie en energie uit water. Alledrie de alternatieve energiebronnen zijn nodig om in 2030 klimaatneutraal te zijn. Waterschap Rivierenland is bereid haar grond beschikbaar te stellen voor de bouw van windmolens nabij de Peerenboom in Hank, de opbrengsten komen daarbij ten goede aan de bewoners. De bewoners voelen daar vooralsnog niet zoveel voor met onder andere als argument horizonvervuiling. Terwijl ze vanuit hun huis nu kijken op de Amercentrale in Geertruidenberg………  Overigens zijn de mogelijkheden voor energie uit water volop in ontwikkeling bij onder andere het Werkendamse bedrijf EQA_Projects.

Aanleg van extra waterberging op particulier terrein nabij Almkerk

De aanpassingen aan het watersysteem om wateroverlast in Altena te voorkomen, vorderen helaas veel te langzaam. Ondanks de goede intenties van bijvoorbeeld de ZLTO is het areaal water in het buitengebied nog altijd niet vergroot. Wel werd in het Andelsch Broek door Brabants Landschap 7 ha. extra waterberging aangelegd. In de dorpen zelf is door de gemeenten geïnvesteerd in extra waterberging en het vergroten van de riolen. Waterschap Rivierenland heeft in 2017 noodpompen aangeschaft, deze zijn ook al een keer ingezet bij gemaal Oostkil.

Bijna werd de tuintegeltax het woord van 2017; het werd geïntroduceerd in de beleidsnota riolering van de drie gemeenten in de regio. Ook vorig jaar heb ik al aandacht gevraagd voor het weren van tegeltuinen. Want hoe geven we het water nog meer de ruimte? En wat kunnen we daar als inwoners zelf aan doen? Waar tegels liggen, kan geen water de grond in. Met meer groene tuinen wordt een wijk juist meer klimaatbestendig en wordt tevens de hittestress verminderd. Inmiddels is de subsidieregeling ingesteld, juist om dit soort initiatieven te stimuleren.

Een terugblik op 2017 (4)

Feestelijke onthulling van de zonnepanelen in de Sluijterstraat in Werkendam

In deze terugblik iets over verduurzaming van de sociale woningbouw in onze regio; een van de prestatieafspraken tussen gemeenten, woningcorporaties en huurdersverenigingen. In 2017 heeft Huurdersbelangenvereniging (HBV) Land van Heusden en Altena de aanleg van zonnepanelen actief gepromoot. Onder andere tijdens onze ledenvergadering  op 19 april in de Ontmoeting op de Hoogstraat in Werkendam. Wocozon gaf daar voorlichting over het leggen van de zonnepanelen op de huurwoningen van Woonservice Meander. Door de zonnepanelen kan de energierekening omlaag, zodat huurders lagere woonlasten betalen. Ook zelf heb ik sinds enkele maanden zonnepanelen op mijn dak. Meer duurzame woningen is tevens één van de prestatieafspraken tussen gemeente, woningcorporaties en huurdersorganisaties, die vorig jaar zijn gemaakt. De eerste honderd huurders die kozen voor de zonnepanelen op hun dak kregen van de HBV een bedrag van 25 euro cadeau. Naast het geldbedrag van 25 euro kregen de huurders die kozen voor zonnepanelen een spaarlamp cadeau van de Huurdersbelangenvereniging. 

De Raad van Commisarissen van Land van Altena (foto 2016)

Naast verduurzaming van woningen bij Woonservice Meander ging ook het aantal woningen met zonnepanelen bij Woonstichting Land van Altena gestaag door. In december hadden 177 woningen van Land van Altena zonnepanelen op het dak; ook hier werden de panelen aangebracht door Wocozon.

Een terugblik op 2017 (3)

Theater in de Werf, die tevens onderdak biedt aan de centrale vestiging van Bibliotheek Cultuurpunt Altena

In deze terugblik iets over de culturele activiteiten van het afgelopen jaar waar ik mijn steentje aan mocht bijdragen. Bibliotheek Cultuurpunt Altena beleefde een enerverend jaar met maar liefst vier verhuizingen, de inrichting van enkele dBOS(de bibliotheek op school) en de opzet van het Taalhuis. Verder werd directeur Marina Zwaan opgevolgd door Marian van der Wal. Ik ben ook ook heel blij met de nieuwe bestuursleden die bereid zijn zich de komende jaren in te zetten voor behoud van deze belangrijke culturele voorziening in Altena. Allemaal vrijwilligers met hart voor onze cultuur, net als al die andere vrijwilligers die bij de bieb actief zijn.

Naast de bibliotheek was er dit jaar opnieuw aandacht voor poëzie, zo hield de stichting Poëzie een prachtige avondje in het kerkje in Eethen met de Vlaamse dichteres Charlotte van den Broeck. Met ontroerende muziek van de twee violistes Juliya Belyanevich en Francisca Simonis. Beide violistes traden ook samen met pianiste Maria Surina op tijdens de Open Kerkendag in het Sleeuwijks kerkje. De muziek werd die middag omlijst met poëzie uit de bundel 200 jaar gedichten in het Land van Heusden en Altena. De dichter Abraham Boxman schreef enkele prachtige gedichten over zijn zusje Alida Hendrica Boxman.  Tevens werd die middag de Brabant Vertelt app gelanceerd met drie routes in onze regio.

Muziek tijdens de Open kerkendag in Sleeuwijk

 http://www.altenatv.nl/video/drie-nieuwe-routes-brabant-vertelt-app-altena-altena-tv/

Een terugblik op 2017(2)

Jochem is vooral een gezellige baby

Niet alleen (bestuurs) werk bepaalden voor mij het beeld van het jaar 2017. Op 6 juni werd mijn vijfde kleinzoon geboren; hij kreeg de namen Jochem Johannes. Zijn roepnaam is Jochem en met de keuze voor de tweede naam Johannes werd ik opnieuw vernoemd. Ik ben nu in het rijke bezit van zes kleinkinderen. Naast die vijf kleinzonen heb ik één kleindochter; zij werd geboren in 2014 en kreeg de namen Lieke Alta Johanna. Of ik nog meer kleinkinderen zal krijgen? Bij mijn twee dochters verwacht ik dat niet, maar ik heb nog een zoon.

Terugblik op 2017

De loopgraaf in het educatieparkje

Zo tussen Kerst en de jaarwisseling wordt het weer tijd voor een terugblik op het jaar.  Op de valreep van het jaar ontvingen we als Erfgoed Altena een positieve brief over de afrekening van de subsidie voor het Eerste Werelderfgoedproject bij Fort Giessen, onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Met vrijwilligers van Erfgoed Altena een project van een lange adem, waarvoor de kiem al werd gelegd in 2010. Ontelbare uren zijn in het project gestoken om het tot een succes te maken, zo mocht ik dit najaar nog werken aan het eindverslag voor de provincie. Maar we kunnen als Erfgoed Altena met trots terugkijken, zo werden schuilplaatsen uit de Eerste Wereldoorlog verplaatst, werd een fietsroute uitgestippeld langs de loopgravenlinie en werd een educatieproject voor kinderen samengesteld in samenwerking met Bibliotheek CultuurpuntAltena. Sluitstuk van het project is de aanleg van het educatieparkje bij Fort Giessen, dat deze zomer werd uitgevoerd. Ook werd een trekpontje voor over de fortgracht aangeschaft. Thans wordt nog gewerkt aan de restauratie van een affuit uit de Eerste Wereldoorlog, dat we in bruikleen krijgen van het Nationaal Militair Museum.  Voorjaar 2018 wordt het educatieparkje samen met de restauratie van Fort Giessen en de artillerieloods met Brabants Landschap feestelijk geopend. 

Illustratie als onderdeel van het educatiepakket voor kinderen

Het gehele project kon worden uitgevoerd met subsidie van de provincie Noord-Brabant, het Pact van Loevestein, de gemeenten Woudrichem, Werkendam en Zaltbommel, Prins Bernhard Cultuurfonds, Rabobank Altena en het N. van Ballegooijenfonds.

Geluk is een jurk

De jurk van Maria Catharina Meertens in het Dordrechts Museum

Bijna twee eeuwen nadat Maria Catharina Meertens wordt geschilderd in een prachtige gele jurk, verscheen het boek 'Geluk is een jurk' van Cecile Narninx. En juist aan die boektitel moest ik denken toen ik vandaag de jurk uit 1816 van Maria Catharina kon bekijken in het Dordrechts Museum. Wat prachtig dat zo'n jurk twee eeuwen later getoond kan worden aan een breed publiek. Maria Catherina draagt de jurk op een schilderij van Abraham van Strij; hij portretteert daarop Hendrik Weymans en zijn familie. Een gegoede Dordtse familie anno 1816. Het schilderstuk wordt een Babbelstuk genoemd; de interieurs, voorwerpen en mode geven een mooi tijdsbeeld. Ik werd vooral nieuwsgierig vanwege de jurk. Wie was Maria Catharina Meertens, was ze zelf gelukkig met haar jurk? Zou ze deze nog vaak gedragen hebben? En misschien haar dochter ook nog? Van wat voor materiaal zou de jurk gemaakt zijn? De jurk bleef bijna twee eeuwen in familiebezit alvorens deze kon worden aangekocht door het Dordrechts Museum. Overigens is een bezoek aan het museum zeker de moeite waard, thans is er een expositie van de schilder Jongkind te zien. 

https://www.dordrechtsmuseum.nl/objecten/hendrik-weymans-en-zijn-familie/

 https://www.bertramendeleeuw.nl/titel/geluk-een-jurk

Sijs willekomen, heirre kerst

Sijs willekomen heirre kerst,

want du unser alre heirre bis

sijs willekomen, lieue heirren

her int ertriche also schone,

Kyrie eleison.

Wees welkom, Heer Christus,

daar gij ons aller Heer zij

wees welkom, Lieve Heer

hier op de mooie aarde,

Kyrie eileison.

Bovenstaand Kerstlied, daterend uit de Middeleeuwen van 1100 – 1400, is een welkomstlied aan het kindeke Jezus, in oudste versie. Job Koekkoek vond het ooit tijdens zijn speurtocht in de archieven. De vroegste bewoners van ons Land van Altena hadden het van monniken geleerd –  Friese monniken! Die naar het Land van Altena gekomen waren, om er het Evangelie te verkondigen. Maar ook om de bewoners in praktische zaken nabij te zijn. En zo laat zich hun aanwezigheid treffend rijmen met de naam Al te na - Een naam die volgens naamkundige onderzoekers als 'zeer nabij' op te vatten is.                                     

Job Koekkoek zat vorige week in de kerk naast een Friezin, getrouwd met iemand van hier in Altena. Als kind maakte ze eens een heuglijk feest mee. In een gehucht aan de Waddenzee dat –  let wel!–  Ny-Altena heet, werd een herdenkingsfeest gehouden aan die monniken die 500 jaar geleden uit het hoge noorden naar het diepe zuiden getogen waren.Bij ons hier in Altena is echter van hun zegenrijke aanwezigheid destijds geen heugenis bewaard gebleven. Wat ons niet hoeft te beletten de naam Altena als oproep tot betrokkenheid op te vatten, inherent aan Gods welbehagen in de mensen.

Op pelgrimstocht van Aalburg naar Sleeuwijk

De oudste kerk van Altena ligt aan de rivier

In de oude Hervormde kerk in Aalburg en het Sleeuwijks kerkje werden 22 en 23 december kerstconcerten gegeven door Collegium Altena. Met werkelijk prachtige muziek. Beide kerkjes langs de dijk zijn verlaten door hun oorspronkelijke kerkgangers; Sleeuwijk trok meer dan een halve eeuw geleden naar het dorp. Hervormd Aalburg bouwde enkele jaren geleden een nieuwe kerk naast de oude kerk. De leegstaande kerken kregen een nieuwe culturele bestemming en werden zo opnieuw ontmoetingsplaatsen. Misschien mooi om een keer Langs de rivier een pelgrimstocht (voet/fietstocht) te houden van Aalburg naar Sleeuwijk?

Het kerkje in Aalburg is het oudst. Het oorspronke­lijke kerkgebouw van Aalburg werd waarschijnlijk om­streeks het jaar 1000 gesticht op een stroomrug van de Maas. Of al eerder, want het dorp wordt reeds in 889 genoemd. In de eerste eeuwen was de kerk toege­wijd aan St. Trudo en viel deze onder het gezag van de abdij van Sint-Truiden in België. De oudste vermelding van een kerk te Aalburg dateert uit 1012. Waar­schijnlijk is dit een houten gebouw geweest, dat in 1055–1082 ver­vangen is door een tufste­nen kerk op basal­ten funde­rin­gen. Tot 1630 was de kerk bedekt met een rieten dak. Door bliksem­inslag brandde de kerk in dat jaar uit, maar herbouw volgde. Een inscriptie op de noor­delij­ke zijmuur houdt de herinnering hieraan levend. In de beide zijmu­ren zijn nog de aparte mannen- en vrouwen­in­gangen te herken­nen, al zijn ze nu dichtgemetseld.

De oorsprong van het Sleeuwijks kerkje ligt waarschijnlijk rond 1200 en wordt gesticht aan de oever van de Merwede. In 1329 wordt het kerkje vermeld in een oorkonde waarin de Heer van Arkel en de Heer van Altena onderling hun vis- en veerrechten regelen. Bij de Sint-Elisabethsvloed van 1421 gaat het kerkje grotendeels verloren. In 1465 wordt het kerkje herbouwd.

Een andere kijk op de Biesbosch met expo Kiem

Gisteren was ik nog dood van Tyas d' Hont

Gaia gave us van Nina Horsting

Bio-Trietment van Celine Jacobs, gemaakt van stukjes riet

Wonen in de Biesbosch van Fabiola de Graaf

Vanuit hun fascinatie voor het spel van land en water, natuur en cultuur hebben acht studenten van de Academy for Art, Communication en Design (ArtCoDe) op een andere manier naar de Biesbosch gekeken. De studenten Celine Jacobs, Fabiola de Graaf, Floor Staps, Karolina Olkowicz, Lydia Dommering, Marieke Smits, Nina Horsting en Tyas d'Hont maakt werk met namen zoals 'Biesbosch wildlife upgrade' (met een zwaan met duikbril!), 'natura artis magistra', bio-trietment en ontkiemd. Soms verrassend, soms vervreemdend, maar altijd weer boeiend om te zien hoe anderen naar de Biesbosch kijken. Het werk is tot 28 januari 2018 te zien in het Biesbosch Museumeiland. 

Ontkiemd van Floor Staps

Werkendamse raadsgriffier blokkeerde fusie Woudrichem & Aalburg?

Aalburg en Woudrichem waren in 1996 zo blij met zelfstandigheid dat ze een speciale taart lieten maken

De Werkendamse raadsgriffier Iede Bakker verlaat de gemeente Werkendam om per 1 februari in Barneveld aan de slag te gaan. Juist nu hij vertrekt vertelt hij pas over zijn opmerkelijke bijdrage aan het blokkeren van de fusie tussen de gemeente Aalburg en Woudrichem in 1996. Destijds werkte Iede Bakker als beleidsmedewerker bij de SGP fractie in de Tweede Kamer. Hij was verantwoordelijk voor de schriftelijke bijdragen van de fractie, de concept bijdrage in het plenaire debat en een aantal amendementen en moties over het herindelingswetsvoorstel voor de herindeling van 1997. Eén van die amendementen betrof het ongedaan maken van de in het wetsvoorstel voorgestelde samenvoeging van Aalburg en Woudrichem. Iede Bakker schreef het amendement waarmee de voorgestelde samenvoeging van Aalburg en Woudrichem ongedaan werd gemaakt. Bakker was toen al verbaasd dat het amendement een meerderheid kreeg. "Dat was denk ik vooral te danken aan het feit dat Woudrichem de samenvoeging ook echt niet wilde en burgemeester Worrel daar actief tegen had gelobbyd", zo schrijft Bakker in zijn mail. Er was toen trouwens ook al een amendement om meteen alle 4 gemeenten samen te voegen tot 1. Dat heeft het dus niet gehaald. En het heeft dus ruim 20 jaar geduurd voordat het daar alsnog van komt.

Raadsgriffier Iede Bakker tijdens zijn laatste raadsvergadering in Werkendam

"Ik heb het altijd een grappige samenloop van omstandigheden gevonden dat ik destijds dat amendement heb gemaakt en later zelf als griffier van Werkendam mee heb gewerkt aan het alsnog tot stand brengen van een fusie tussen niet alleen Aalburg en Woudrichem maar ook Werkendam".

https://www.parlementairemonitor.nl/9353000/1/j9vvij5epmj1ey0/vi3ag5wpltz8

Raadsgriffier Iede Bakker met oud raadslid Cees Schalken

In Memoriam Ies Zonneveld (1924-2017)

Vorig jaar bezocht Ies Zonneveld de Biesbosch samen met Thomas van der Es. (foto Thomas van der Es)

Isaak Samuel (Ies) Zonneveld (Alphen aan de Rijn, 4 december 1924) is zaterdag 16 december overleden op de leeftijd van 93 jaar. Ies Zonneveld was als geen ander verbonden aan de Biesbosch en verwierf zich daarmee de bijnaam 'Ies van de Bies'. In 1943 dook hij onder in het gebied, hij verbleef op een arkje op een geheime plek in de Biesbosch in een griendin de buurt van 't Buiten Kooigat. Na de oorlog ging hij studeren, maar tijdens zijn onderduikperiode had hij al de liefde van zijn leven leren kennen in de Biesbosch; Maartje Kooyck. Zo keerde hij na zijn studie terug naar het gebied om studie te maken naar de vegetatie. Al zijn bevindingen publiceerde hij in 1959 in een vuistdik proefschrift met vele kaarten en tabellen, De Brabantse Biesbosch, een studie van bodem en vegetatie van een zoetwatergetijdendelta. Veertig jaar later, in 2000, volgt nog een tweede boek, De Biesbosch een halve eeuw gevolgd. Het beschrijft de ontwikkelingen van vegetatie en bodem, van hennip tot netelbos en verder.

De boerderij op Maltha van de familie Kooyck, de foto is van Ies Zonneveld, genomen vanaf de hoogspanningsmast

Vorig jaar was Ies Zonneveld in mei nog op bezoek in de Biesbosch, hij ging op pad met boswachter Thomas van der Es. "Voor mij is hij toch wel een beetje de 'rockster' onder de natuurbeschermers met een bijzondere staat van dienst voor de Biesbosch", zo schreef Van der Es. Toen Zonneveld rond 1948 voor het eerst in de hoogspanningsmast klom, was deze toenmalige kreek een vrijwel kale plaat met wat pollen bies. Van pollen bies veranderde de plaat in riet en lisdoddes. Ieder jaar weer vanaf zo'n 50 meter hoogte bracht Ies de vegetatie in beeld. Met klimmen & klauteren documenteerde hij de natuurontwikkeling. Na de jaren '70 veranderde de Biesbosch drastisch. De Haringvlietsluizen sloten de Biesbosch af van de zee. Let wel, voor de jaren '70 was er in het gebied een getijdenslag van ruim 2 meter! Tweemaal daags ging het zoete water op en neer. Zeer uniek op wereldschaal. De onderzoeksmethode van Ies liet deze heftige verandering goed zien.

Vanwege zijn rol in het verzet tijdens zijn onderduikperiode in de Biesbosch was Ies Zonneveld een trouw bezoeker van de dodenherdenking in Werkendam. Op 4 mei 2017 was hij nog in Werkendam, maar vroeg ik me al af of we hem in 2018 nog terug zouden zien. Hij oogde oud en fragiel. Na afloop van de herdenkingsbijeenkomst bij het monument van de Crossers moest hij onverwacht snel weg; hij werd opgehaald met een deeltaxi en die had geen tijd om te wachten tot Ies Zonneveld zijn koffie had gedronken. Het was een treurig afscheid van Werkendam. 

(Bronnen Effe Lustere 2014; interview Thomas van der Est met Ies Zonneveld)

https://www.dailymotion.com/video/x2t0alp

Lange Termijn Ambitie Rivieren

Water op de weg in de Noordwaard, het grootste Ruimte voor de Rivier project in het rivierengebied

De keuze tussen dijkversterking en de nevengeul bij Varik Heesselt houdt velen in dit land bezig. Zo adviseert het  college van rijksadviseurs om te kiezen voor rivierverruiming, lees de nevengeul. Het expertise netwerk Waterveiligheid kiest op de korte termijn voor dijkverzwaring vanwege efficiency en doelmatigheid, maar sluit rivier verruiming in het rivierengebied in de toekomst niet uit. In haar advies staat nog een opmerkelijke passage. Ook al wordt nu gekozen voor dijkverzwaring dan zou het gebied voor de nevengeul al wel de bestemming voor rivierverruiming moeten krijgen. Overigens refereert dit expertise netwerk Waterveiligheid ook aan de Lange Termijn Ambitie Rivieren (LTAR). En over die ambitie spraken we ook in de commissie Waterveiligheid. Deze LTAR (vergeef me de afkorting) is nog niet gereed, maar als we naar het hele rivierengebied kijken is het toch opmerkelijk dat kennelijk de maatregelen in de uiterwaarden bij Wamel, Dreumel en Heerewaarden in beton gegoten lijken te zijn. Terwijl bij een wijziging van de scope in het projectplan ook een rivierstand verlaging van 8 centimeter mogelijk is. Daar heb ik in commissie ook op aangedrongen, maar veel beweging zit er niet in dit standpunt. Wordt vervolgd......

 https://www.enwinfo.nl/images/pdf/adviezen-2017/ENW-17-22-AcW-2017-309074-Advies-Afweging-rivierverruiming-dijkversterking-rivierengebied.pdf

 https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/actueel/nieuws/2017/12/15/advies-cra-over-rivierverruiming-in-de-waal

 https://www.westmaasenwaal.nl/home/nieuws_232/item/inloopavond-uiterwaarden-wamel-dreumel-en-heerewaarden_7132.html

400 handtekeningen tegen nevengeul Varik-Heesselt

Mevrouw Cartigny overhandigde de 400 handtekeningen aan commissie voorzitter Henk van 't Pad.

Tijdens de extra commissie Waterveiligheid over de MIRT verkenning Varik - Heesselt kregen we als Waterschapsbestuurders 400 handtekeningen aangeboden van tegenstanders tegen de nevengeul. Namens de bewonersgroep Waalzinnig sprak mevrouw Cartigny in. Ze sprak over nut en noodzaak van de nevengeul en de impact op de leefomgeving, ook voor toekomstige generaties. Met alle gevolgen van dien voor de veiligheid in een gebied met acht meter hoge dijken. Zijwaartse druk, piping, openbarsten, badkuip, basissveiligheid en een inlaat van meer dan 300 meter lang. In het Q Adviesteam had ze alleen bestaand beleid teruggevonden.

LTO Neerijnen voorzitter Adri van der Gijn gaf aan dat de afdeling al in november 2016 unaniem een standpunt had ingenomen. Het opofferen van landbouwareaal voor grote, infrastructurele moet gecompenseerd worden met geld of vervangende grond. De ingreep die noodzakelijk is moet zo mijn mogelijk verlies aan landbouwgrond geven; dijkverzwaring had daarom de voorkeur. De Hoogwatergeul noemde hij de slechtste optie, omdat die desastreus is voor bedrijven en ook in de Dorpspolder geen landbouw meer mogelijk zal zijn. Verder benoemde hij het risico dat de nevengeul een soort niemandsland wordt. Mocht de dijk ooit doorbreken, dan zal alles vernietigd worden in het gebied. De Dorpspolder wordt daarmee het onveiligste stukje van het rivierengebied. Van der Gijn noemde ook nog het burgerinitiatief van de Varikse Linge.

NRC columnist Bas Heijne voedt het onbehagen

Bas Heijne in de Teerkamer (foto Sjaak Groeneveld

Is NRC columnist Bas Heijne echt een origineel denker? Tijdens de Diogeneslezing in de Teerkamer leek hij vooral de cynicus die het onbehagen liever in stand houdt, dan zich af te vragen of het echt zo slecht gesteld is met onze samenleving. Waar anders moet hij immers columns over schrijven? Uit het nieuwste rapport ‘de sociale staat van Nederland 2017’ van de Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat 85 procent van de Nederlanders in welvaart leeft en helemaal niet cynischer is over de democratie dan in 1990. En lijkt het onbehagen vooral gevoed te worden door (social) media en de steeds cynischere columnisten, die zich baseren op een smaldeel van de samenleving.

Columnisten duo Bas Heijne en Piet Hartman (foto Sjaak Groeneveld)

In 2016 schreef Bas Heijne het essay ‘Onbehagen’, hij liet zich inspireren door Freud die in 1930 schreef over het onbehagen in de cultuur. Aanleiding voor het essay van Heijne was de aanslag op de redactie van Charlie Hebdo in Parijs (hij was die dag in Parijs) en zijn bezoek aan de voorverkiezingen van Trump. Het succes van Trump schreef hij toe aan zijn vermogen om simpele oplossingen te geven voor complexe problemen, maar ook vanwege zijn roep om zelfbeschikking (America First). Heijne gaf uitleg over het onderscheid tussen lustbevrediging en realiteitszin. We willen steeds sneller onze lusten bevredigen. Zonder een beetje realiteitszin zijn mensen dan geneigd snel boos te worden als hun wensen en verlangens niet à la minuut worden vervuld. De politiek voedt de boosheid door dat zij geen verhaal of idealen meer heeft. “Zij moeten een verhaal hebben, alleen dan kan het vertrouwen in de politiek terugkeren. Het gaat ook niet om de economie, maar om gemeenschap. Mensen zoeken naar verbinding in de steeds complexere wereld, zij willen hun waardigheid behouden”.

 https://www.nrc.nl/nieuws/2017/12/15/kippenhok-a1585211

 https://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2017/De_sociale_staat_van_Nederland_2017

Bidden in de Biesbosch

Laatste dienst in het Biesboschkerkje in april 2004 (foto Brabants Dagblad)

De Biesbosch moet in vroeger eeuwen op zondag vrijwel leeg zijn geweest. De vissers, vogelaars en griendwerkers trokken immers voor de zondag weer naar de Vrouwenhemel en andere omliggende dorpen en stadjes. Pas in de tweede helft van de 20^e eeuw werd er een kerkje gebouwd in het gebied, de Biesboschkapel. Deze werd in 2004 verlaten door de kerkgangers omdat zij een nieuwe, grotere (Biesbosch) kerk bouwden in Werkendam. 

Toch dateert het religieus erfgoed in de Biesbosch al van eeuwen her. Op 14 juli 1377 verkreeg Reinoud Johan Minnebodezoon toestemming van Hertog Albrecht van Beieren, graaf van Holland, om op hun landgoed Eemsteijn uit eigen middelen nabij Eemkerk (circa één uur gaans van Dordrecht) een klooster te stichten. In 1382 bekrachtigde de Utrechtse bisschop Florens van Wevelinkhoven de stichting van een kerk en klooster die onderdak zou bieden aan dertien kanunniken onder leiding van een proost. De kloosterlingen droegen "witte caputsen met vierkante zwarte bonnetten en witte subtilen". Eemsteijn verkreeg dankzij Reinoud het visrecht op de Merwede. Dit recht werd door het klooster aan derden verpacht. Mede door de Sint-Elizabethvloeden van 1421 en 1424 verdween het klooster Eemsteijn, het werd later herbouwd nabij Zwijndrecht..  Er schijnt nog een fundering te liggen bij de polder Steenen Muur, maar zeker is dat niet. Net als er in Dordrecht nog resten zijn teruggevonden van verdwenen dorpen van voor de Sint Elizabethsvloed, zoals bv. Wolbrandskerke, zou het natuurlijk prachtig zijn als resten van het klooster Eemsteijn en Eemkerck (de kerk langs de Eem, een zijriviertje van de Alm) ooit worden teruggevonden. Wat als archeologen er hun tenten mogen opslaan om nog eens uitgebreid te zoeken naar het verdwenen religieus erfgoed in de Biesbosch? 

Chapeau voor onze cultuurvrijwilligers!

Kasteel Dussen, ons charmante kasteel in Altena

Waar zouden we zijn zonder onze cultuurvrijwilligers? Gisteren tot tweemaal toe gezien hoe zij zich inzetten voor cultuur. In de middag was er een kerstbijeenkomst met de vrijwilligers van onze bibliotheek, in de Werf. In die prachtige plek voor onze bieb. In totaal zijn 65 vrijwilligers actief binnen de bibliotheek, zij zijn echt onmisbaar om onze bibliotheken en steunpunten open te houden. Donderdagavond was er weer een mooie voorstelling in Kasteel Dussen. Over de 100 jarige man die uit het raam klom en verdween door verhalenverteller Eric Borrias. Maar zonder de vrijwilligers van de Vrienden van Kasteel Dussen zou zo'n voorstelling in ons prachtige kasteel natuurlijk helemaal niet mogelijk zijn.

'n Dijk van een naam

Dijk in het rivierengebied

Grappig artikel woensdag in Trouw; over de achternamen van de Tweede Kamerleden. Acht van hen hebben een naam met 'dijk'. 

Zodra de D aan de beurt is, klinkt het haast als een vastgelopen bandje: eerst mag Tony van Dijck stemmen, dan Gijs van Dijk, Jasper van Dijk, Elbert Dijkgraaf, Klaas Dijkhoff, Sharon Dijksma, Pia Dijkstra en Remco Dijkstra. Daarmee heeft de huidige Kamer een oer-hollands tintje. Andere, in dit kader opvallende namen van Kamerleden: Van Dam, Van der Linde, Slootweg en Buitenweg.

www.trouw.nl/democratie/achternamen-in-de-kamer

Riolering in Nieuwendijk

Werk aan de riolering in Nieuwendijk op de hoek Prinses Julianaweg en Beatrixstraat

In Nieuwendijk wordt nog altijd hard gewerkt aan het verbeteren van de riolering. In juni mocht ik nog een kijkje nemen in een bergbezinkstation aan de Singel. Vandaag werd gewerkt vervanging van de oude rioolbuizen op de hoek van de Prinses Julianaweg en prinses Beatrixstraat. In totaal worden in elf straten in Nieuwendijk de rioolbuizen vergroot. Het werk aan het riool in Nieuwendijk is één van de 93 maatregelen die de gemeente samen met het waterschap heeft opgesteld. In 2014 stonden de straten in dit deel van Nieuwendijk grotendeels blank tijdens de clusterbui op 28 juli.  

Na de clusterbui op 28 juli 2014 stond de prinses Julianaweg helemaal blank

100 jaar vrouwenkiesrecht

In Heusden is 13 mei 1909 een avond belegd door de
Nederlandse Bond voor Vrouwenkiesrecht in zaal
Concordia.

Jammer dat het feit dat 100 jaar geleden vrouwen passief kiesrecht kregen zo zuinig wordt herdacht, zo schreef Marianne Thieme van de Partij van de Dieren vanmorgen in de Volkskrant. In 1916 vond een grote demonstratie voor het vrouwenkiesrecht plaats, op 12 december 1917 vond een grondwetsherziening plaats, in de kieswet werd opgenomen dat vrouwen zich verkiesbaar konden stellen (passief kiesrecht).In 1918 werd zo Suze Groeneweg gekozen als eerste vrouwelijk kamerlid. Het wetsvoorstel voor actief vrouwenkiesrecht werd op 10 juli 1919 aangenomen. In 1922 wed het algemeen vrouwenkiesrecht opgenomen in de grondwet.

Geluk in 199 woorden

Veldboeket met boerenkant

Wat maakt geluk tot geluk? Die vraag dringt zich altijd weer op als me gevraagd wordt mijn geluksmomenten in mijn leven te beschrijven. Want waarom kan ik dat ene geluksmoment van meer dan 30 jaar geleden nog zo haarscherp voor me halen? Ik wandelde met mijn drie kinderen op een zonnige zomerse zondag over de dijk, het talud was bezaaid met boerenkant, boterbloemen en madeliefjes. Mijn twee dochtertjes zagen er op zijn zondags uit met schattige jurkjes en strikjes in hun haar, wit met roze zo stel ik me voor. Mijn zoon die nog in de kinderwagen lag, speelde met een rammelaar. Plotsklaps wist hij één van zijn witte sokjes uit te trappen. Het sokje viel op de dijk en ik moest stoppen om het op te rapen. Geduldig trok ik zijn sokje weer aan en wandelde verder langs de dijk, terwijl mijn meisjes bloemen plukten langs de weg. Meer moet het niet zijn geweest op die zomerse zondag. En toch kan ik dat ene geluksmoment altijd weer oproepen. Kwam het door mijn levensgevoel, het idee dat je hele leven nog voor je ligt als je kinderen nog zo klein zijn? Of zit geluk echt in die kleine momenten?

Klokkenroof

https://deautovanmnopa.nl/kentekens/n-44266

De expositie Klokkenroof! - Plundered Bells in museum Klok & Peel in Asten verbeeldt het verhaal van de roof van 6.700 luidklokken uit Nederlandse kerktorens in de jaren 1942/1943. Dat is nu 75 jaar geleden. De Duitse bezetter gebruikte de bronzen luidklokken om er grondstoffen uit te winnen voor zijn wapenindustrie. Een verhaal om nooit te vergeten. Stelt u zich eens voor... een tijd waarin het luiden van een kerkklok niet vanzelfsprekend was. Een tijd waarin vooral oorverdovende stilte klonk. Waarin vreedzame klokken werden omgesmolten tot vernietigend oorlogstuig. Zo’n tijd is er geweest. Mensen die ‘t hebben meegemaakt, hebben die levensveranderende periode in hun geheugen gegrift; ze herinneren zich de verhalen.

Foto van W. Smits, collectie Stadsarchief Breda, identificatienummer 19670284

Op 27 januari 1943 haalde de Duitse bezetter ook de twee kerkklokken van de Hervormde kerk in de Kerksteeg te Werkendam weg. De klok werd opgeladen met een vrachtwagen van de firma Stoof uit Breda met het kenteken N-44266, dat werd uitgegeven in 1936. De firma Jac. Stoof en Zonen was een internationaal Meubel- en transportbedrijf dat was gevestigd aan de Kloosterlaan 25 te Breda. (www.deautovanmijnopa.nl) De kerkklok werd in 1945 teruggevonden in Tilburg en keerde zo weer terug naar Werkendam. Tot de ingebruikname van de nieuwe Hervormde kerk op 23 december 1952 hing de oude klok in een klokkenstoel. Daarna werd de klok in de nieuwe kerktoren geplaatst, toch bleek deze teveel beschadigd, zodat deze in 1953 werd vervangen door de huidige klok. In die nieuwe klok werden de jaartallen 1645-1953 gegraveerd en de tekst 'Het woord Gods blijft in der eeuwigheid'. Enkele jaren geleden werd die klok gerenoveerd bij Toine Daelmans in Helmond.

De huidige kerkklok van de Hervormde kerk die enkele jaren geleden werd gerenoveerd.

https://www.museumklokenpeel.nl/nl/ontdek-en-ervaar/klok/spotlight-op-de-klok/klokkenroof

Hoog water in de Noordwaard

Hoog water langs de Bandijk

Water op de weg

Recent is een boek verschenen over de projecten voor Ruimte voor de Rivier. Naar aanleiding daarvan liet landschapsarchitect Erik Luiten weten dat hij niet kon wachten op historisch hoogwater, om te zien of al die maatregelen nu effect hebben op de hoge waterstanden in ons land. Vandaag was het in de Noordwaard hoog water, maar dat was in ieder geval nog geen historisch hoogwater. De Noordwaardweg stond deels onder water. Lijnoorden stond ook deels onder water, maar je kon er nog wel overheen rijden met de auto. En ik meen dat het water twee jaar geleden een keer zo hoog stond, dat ik niet meer over die weg durfde te rijden omdat hij nog verder onder water stond. Maar het blijft boeiend om die immense watervlaktes in je eigen achtertuin te zien. 

https://nos.nl/artikel/2205748-ik-kan-niet-wachten-op-een-historisch-hoogwater.html

Nieuwe voorzitter Stuurgroep Varik Heesselt

De dijk bij Varik Heesselt (foto www.varikheesselt.nl)

De Stuurgroep Varik Heesselt heeft een nieuwe onafhankelijk voorzitter. Andries Heidema, burgemeester van Deventer. Deze informatie heeft mij niet bereikt via het Waterschap, maar via een omweg. En uit dit voorbeeld blijkt opnieuw dat de communicatie en informatievoorziening van democratisch gekozen volksvertegenwoordigers hiaten vertoond in dit dossier. Keer op keer bereikt ons informatie via een andere weg. Want dat onze eigen heemraad geen voorzitter van de Stuurgroep meer was, kregen we pas na schriftelijke vragen bevestigd. Dat de Stuurgroep dus een nieuwe voorzitter kreeg was dus bekend, maar wie dat zou worden was ons weer niet bekend. Door het tekenen van de intentieverklaring tussen de vier betrokken overheden met daarin de afspraak dat de Stuurgroep een besluit zou nemen in consensus, was mijns inziens de rol van voorzitter van de Stuurgroep voor onze heemraad niet verstandig en niet goed voor ons Waterschap. Daar hadden we maanden geleden al over gesproken in onze commissie Waterveiligheid. Het duurde alleen even alvorens dat besef ook doordrong bij anderen. In het verslag van de laatste bijeenkomst van de Stuurgroep op 6 december lezen we overigens niets over de nieuwe voorzitter. Ook het verslag van Stuurgroep vergadering van 10 november hebben we nog niet ontvangen. En de beantwoording van schriftelijke vragen van CDA en VVD over Varik Heesselt zijn nog niet terug te vinden in de agenda voor de commissie Waterveiligheid van 18 december.

https://varikheesselt.gelderland.nl/Nieuws/935711.aspx

Schildjes voor waterschapsmonumenten

Zeldzame TBS schuif langs de N283 tussen Dussen en Meeuwen

In 2008 verscheen het rapport 'Watergerelateerd cultuurhistorisch erfgoed' met een beschrijving en waardering van een selectie van historische objecten in eigendom van Waterschap Rivierenland. Ik heb het rapport weer opgezocht toen ik nogmaals het interview met Maarten Koppen las over behoud van waterschapserfgoed. In het artikel wordt ook een pleidooi gehouden voor een speciaal schildje voor waterschap gerelateerd erfgoed. Een mooi idee, waar ik bij deze een warm pleidooi voor ga houden. Wat zou het mooi zijn als bij de peilschaal in Veen waar ik gisteren over schreef zo'n schildje geplaatst zou kunnen worden?

https://erfgoedstem.nl/erfgoed-is-mij-meer-plek-dan-object-zelf/

De peilschaal in Veen

De peilschaal zou een plekje moeten krijgen langs de trap op de Maasdijk

Na mijn tweedaagse Sintdipje toch weer een nieuwe blog. Deze keer over de peilschaal in Veen. In april van dit jaar werd ik benaderd door Kees van Ballegooijen uit Veen. Hij liet mij een deel van een peilschaal zien die ooit achter zijn ouderlijk huis aan de Maasdijk in de bestrating was gelegd. En was op zoek naar een betere plek voor de peilschaal. Daarna heb ik contact gelegd met de gemeente Aalburg en zij zijn bereid de peilschaal een plek te geven in de trap langs de Maasdijk. Daar ergens moet de peilschaal ook zijn oorspronkelijke plek hebben gehad. Ik vond in google books nog een vermelding van de peilschaal in Veen, wel is daar nog sprake van een houten peilschaal. 

https://books.google.nl/books?id=BWVJAQAAIAAJ&lpg=PA423&ots=kdm_6I-Dm1&dq=peilschaal%20in%20veen&hl=nl&pg=PA423#v=onepage&q=peilschaal%20in%20veen&f=false

De trap langs de Maasdijk bij de veerstoep naar Aalst

Blootshoods

 

Hoedenwinkeltje op de Werkendamse Hoogstraat

Geachte mevrouw,

Het is met droefheid in ons hart dat wij ons gezet hebben tot het schrijven van deze brief.

Groot was ons verdriet toen wij vernamen dat u gisteren blootshoofds de drempel van de kerk durfde te overschrijden. Even dachten wij nog - we wilden niet gelijk het ergste veronderstellen - dat er sprake was van vergeetachtigheid. U was misschien vergeten uw hoed op te zetten. Deze gedachten wierpen wij echter spoedig van ons. Net zo min als een man die te kerke gaat zou vergeten de onderdelen van zijn driedelig kostuum aan te trekken, hoorde immers een vrouw te vergeten haar hoofddeksel op de daartoe bestemde en bepaalde plaats te doen afdalen.

De zaak werd ons echter na enige ogenblikken helemaal duidelijk. toen nog een vrouw hoed-loos binnenkwam. toen begrepen wij dat hier sprake was van een samenspanning. Het stelde ons teleur, gezien de prominente plaatsen binnen de gemeente. De één alom geacht en geprezen vanwege de plaats die zij reeds vele jaren in het presidium van de plaatselijke vrouwenvereniging mag innemen. De ander als echtgenote van een man, die reeds lange tijd het ambt van ouderling mag bekleden en daarnaast landelijke bekendheid geniet als mede-eigenaar van het olieconcert 'de zwarte pomp'. 

Deze twee vrouwen, wij zeggen het zonder zelfverheffing zijn geïnfecteerd geraakt door de moderne tijdgeest, ofwel het andere emancipatiedenken. Wie had dat ooit kunnen denken? Het komt toch altijd weer van een andere kant dan je zou verwachten. Werd het immers niet verwacht van de jonge, wulpse moeders, die zo gaarne meeregeren in kerk en staat? Maar nee, het kwam van twee dames, onbesproken in leer en leven.

Is hier niet de invloed merkbaar van de moderne ontwikkelingen in de SGP, die op dit punt slechts 70 jaar achter blijkt te lopen bij een partij als de ARP, waar vrouwen lid van zijn. Moeten wij een zelfde ontwikkeling tegemoet zien, waar politieke en kerkelijke ledenvergaderingen door vrouwen worden bijgewoond en de mannen voor de koffie zorgen?

Is hier niet duidelijk de invloed van 'vakanties' merkbaar? Het is met schroom dat wij dit woord 'vakantie' in de mond durven nemen. Immers, ook vrouwen gaan tegenwoordig op vakantie en komen daarbij de plaatsen waar de 'hoed' niet meer gezien wordt. Zij durven dan niet meer voor hun principes uit te komen en behelpen zich met een soort basketbalpetje, dan wel laten het bedeksel in het geheel achterwege. Waar is het eind? Worden straks alle bedeksels achterwege gelaten?

Wij roepen u daarom ernstig op, terug te keren van deze heilloze weg. Er is een weg terug. Wanneer u hier ernst mee maakt, kunt u dit het beste zichtbaar maken door in het vervolg twee hoeden op te zetten. Dat zal iedereen begrijpen dat u teruggekomen bent van he pad der emancipatie waarop u thans uw eerste schreden hebt gezet.

In het vertrouwen dat u zult begrijpen dat wij onze brief thans niet met 'hoogachtend' kunnen afsluiten, beëindigen wij deze brief.

Namens een groep van verontrusten, 

K. Erkhoed