De stamboom van Waterschap Rivierenland

Het huidige Waterschap Rivierenland is met de toevoeging van Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch en het Hoogheemraadschap voor de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden gevormd op 1 januari 2005. Komende voorjaar worden daarom enkele activiteiten gehouden rond het 12,5 jarig bestaan van ons Waterschap op 1 juli 2017. Op 23 maart wordt in Tiel de talkshow 'Het klimaat draait door' gehouden. Op 13 mei is er een open dag op de lokaties van het Waterschap. 

Maar 12,5 jaar is natuurlijk slechts een rimpeling in het water van de eeuwenlange geschiedenis van de waterschappen. Want hoe ziet de stamboom van Waterschap Rivierenland er eigenlijk uit? Dijkgraaf Roelof Bleker had het over 474 voorgangers. In het Land van Heusden en Altena gaat de historie terug tot voor de Sint-Elisabethsvloed van 1421. Op 12 februari 1273 kreeg de Hollandsche graaf het recht op de chouw van Hoofdyck, bedoeld wordt de Hoge Maasdijk. Met het verdrag tussen de graaf van Holland en de heer van Heusden ontstond zo het eerste streekwaterschap.  Bijna twee eeuwen later, na de Sint-Elisabethsvloed vaardigde Jacob I op 23 februari 1452 een handvest (ordonnantie) uit voor de inwoners van het Land van Altena, waarin hij hen  een aantal privileges verleende. Maar in de 19e eeuw kende het Land van Heusden en Altena al meer dan 100 polders en waterschappen. In 1977 gingen al die waterschappen op in Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch met Bastiaan Snoek als dijkgraaf.

Rijstvelden in de Alblasserwaard

Geen rijst, maar rietvelden bij Kinderdijk in de Alblasserwaard

Tijdens de AB vergadering stond vrijdag ook de koers voor klimaatadaptatie op de agenda. In de notitie lag de nadruk vooral op het stedelijk gebied, maar hoe zit het eigenlijk met het landelijk gebied? Met toenemende piekbuien en doorgaande bodemdaling moet het adagium 'peil volgt functie' misschien ooit worden losgelaten, zo stelde VVD' er Henri Mulder zelfs.  Nestor Jan Bikker ( of is hij niet het oudste AB lid?) reageerde daar uiteraard direct op door juist vast te houden aan 'peil volgt functie'.  Termen als natte landbouw ziet hij niet zitten, het verbouwen van rijst in de Alblasserwaard verwacht hij niet meer mee te maken. Toch is het 'peil volgt functie' alles behalve heilig. In de gezamenlijk commissie waterketen en waterveiligheid over IVAV (integrale verkenning regionale keringen Alblasserwaard) is wel degelijk gesproken over het loslaten daarvan.

Verruiming van de B watergangen in Altena

Kasteeltje in Meeuwen

Over de zomerschouw in het Land van Heusden en Altena is inmiddels wel genoeg geschreven . Het blijft te betreuren, dat deze niet doorgaat. De zomerschouw was onderdeel van een breed maatregelenpakket ter bestrijding van wateroverlast dat een jaar geleden werd vastgesteld, maar bij de boeren op te weinig draagvlak kon rekenen. Wel worden maatregelen door het Waterschap uitgevoerd zoals baggeren op het traject Peerenboom-Schenkeldijk; inspecties en vervanging van duikers. Tevens worden vijf stuwen vervangen in het voorjaar en vier in het najaar. Verder is er de pilot peilverlaging en de aanleg van het Andelsch Broek voor waterberging. Tevens zijn noodbemalingen aangeschaft en opstelplaatsen aangelegd. 

Wat nog overblijft aan maatregelen is de verruiming van de B watergangen door de boeren. In een brief heeft het Waterschap de ZLTO uitgenodigd om met een plan te komen. Tijdens de AB vergadering ging die oproep de fractie Bedrijven niet ver genoeg. Zij hadden liever gezien dat het Waterschap een plan van aanpak had opgesteld, omdat de fractie Bedrijven niet verwacht dat de boeren zelf in actie komen. Zeker niet gezien de kosten daarvoor. Mede vanwege het toch vooral onsamenhangende betoog van AB lid Bas de Peuter was er geen steun voor de motie. AB lid Jan Bikker benadrukte juist de morele verantwoordelijkheid bij de sector zelf ligt. AB lid Peter Aanen vroeg zich vooral af hoe we in de rest van het gebied van Waterschap Rivierenland handelen bij piekbuien zoals in Altena in 2014 en 2015

Veiligheid van de Kromme Nolkering

Kromme Nolkering (foto Patrick Morthko)

Mede n.a.v. het incident bij de stuw Grave heb ik in de commissie Waterveiligheid in januari vragen gesteld hoe bij WSRL geborgd is dat bij een eventuele sluiting van de Kromme Nolkering in de Afgedamde Maas de scheepvaart wordt tegengehouden. Vandaag ontvingen we een memo met uitleg. De Kromme Nolkering wordt in drie situatie gesloten; bij de test- en proefsluiting, hoogwatersluiting of watervervuiling.

Als de Kromme Nolkering wordt gesloten, zijn er verschillende (algemene) maatregelen om schippers te waarschuwen dat de kering is gesloten en dat de vaarweg gestremd is. De maatregelen in de sluitprocedure, zijn:

 Voorwaarschuwingsborden (matrix) (500m. voor de kering)
 Verkeerslichten voor de kering (ter plaatse van de kering)
 Ballenlijn aan beide zijde van de kering met radardetectie (200m voor de kering)
 Vermelding op teletekst pag. 721
 Vermelding in de Scheepvaartkrant

Extra maatregelen tijdens jaarlijkse test- en proefsluiting zijn de inzet van twee patrouilleschepen. Eén schip van Rijkswaterstaat aan de Bergsche Maas zijde en een schip van WSRL aan de afgedamde Maas zijde. Deze schepen dienen de eventuele doorvarende schepen te stoppen. Deze schepen blijven tijdens de jaarlijkse test- en proefsluiting continu bij de kering aanwezig. Aanvullende maatregel, die niet in de sluitprocedure is vastgelegd, zijn de camera's op de toren, zodat de sluitcoördinator de schepen van de oost- en westzijde aan ziet komen en de schippers met een mobilofoon aan kan spreken. Deze maatregelen gelden ook bij de sluiting vanwege hoogwater of vervuiling op de rivier. Zolang er nog geen permanente waarschuwing is, dienen deze schepen de eventuele doorvarende schepen te stoppen. Tevens is dan sprake van de permanente inzet van een onbemande boot met signaalbord om de schippers te attenderen op de sluiting. 

Bij een sluiting vanwege hoogwater of watervervuiling is sprake van een opgeschaalde situatie, waarin de calamiteitenorganisatie van WSRL actief ingezet wordt. Deze heeft de beschikking over de aanvullende maatregelen zoals frequent contact met de vaarwegbeheerder (= RWS) over het al dan niet instellen van een vaarverbod; schijnwerpers op de kering voor extra zichtbaarheid (dit wordt b.v. bij de Algrakering, van RWS standaard toegepast) en de permanente inzet van bemande patrouilleschepen.

Voor de toetsing van deze waterkering is een risicoanalyse gemaakt. In deze analyse is het aanvaringsrisico meegenomen. Het resultaat van de analyse is dat de kering voldoet aan de toetsing, mits bovenstaande eisen uitgevoerd worden.

Het Liniepad paspoort

Het Liniepad Paspoort

Kinderen die een bezoek brengen aan het Liniepadfestival op zaterdag 25 en zondag 26 februari ontvangen allemaal een Liniepad paspoort. Tijdens het Liniepadfestival staat Slot Loevestein in het teken van de Napoleontische tijd, Fort Giessen in het teken van de Eerste Wereldoorlog, Fort Altena in het teken van de Tweede Wereldoorlog en Fort Bakkerskil geeft informatie over de vredesmissies anno 2017. 

Met het Liniepad paspoort kunnen kinderen op alle vier de lokaties een hoofddeksel zoeken dat niet bij de tijdsperiode past. Als ze het gevonden hebben, kunnen ze het codewoord noteren in hun paspoort en daarmee maken ze kans op mooie prijzen. Ze moeten wel aan alle vier de plekken een bezoek brengen om voor de prijzen in aanmerking te komen zoals een nachtje slapen op Fort Bakkerskil, een verrassingspakket van Slot Loevestein, met de klas bij de feestelijke opening van het belevingsparkje bij Fort Giessen of een verrassing van Fort Altena. 

Centralisatie rioolzuivering in Sleeuwijk

De aanleg van de persleidingen en doorvoergemalen
(foto Waterschap Rivierenland)

Door de uitbreiding van de RWZI in Sleeuwijk, kan de rioolwaterzuivering in het Land van Heusden en Altena in de toekomst efficiënter en centraal worden verwerkt in Sleeuwijk. Hierdoor is het noodzakelijk om in dit gebied nieuwe persleidingen en drie doorvoergemalen aan te leggen. Op die manier kan straks het afvalwater vanaf Dussen naar Sleeuwijk worden verpompt. De huidige rioolwaterzuiveringsinstallaties in Wijk & Aalburg, Eethen en Dussen zullen op termijn sluiten. Op dit moment worden nieuwe persleidingen aangelegd van de oude RWZI's in Wijk en Aalburg, Eethen en Dussen naar de RWZI in Sleeuwijk. Uitvoeringsfoto's van de aanleg tussen Hank-Dussen zijn hier te raadplegen. De aanleg van de persleidingen tussen Meeuwen en Genderen en tussen Hank en Meeuwen worden gecombineerd aangelegd in samenwerking met de reconstructie van de provinciale weg N283.

 https://www.waterschaprivierenland.nl/common/werk-in-uitvoering/werkzaamheden-zuivering/aanleg-persleidingen-in-land-van-heusden-en-altena.html

De Biesbus of Biespont

Varen in de Biesbosch

Schoolbus bij boerderij Steenen Muur in de Biesbosch

Tien jaar geleden werd in Dordrecht de Biesbus in gebruik genomen. Een buslijn van station Dordrecht naar het Biesboschbezoekerscentrum in Dordrecht. Of deze buslijn nog altijd bestaat is mij niet bekend. Maar tien jaar geleden leek het me al een goed plan om een bus te laten rijden naar het Biesboschmuseum in Werkendam. Zeker met het vernieuwde Museumeiland met fors meer bezoekers is zo'n buslijn toch onmisbaar. Datzelfde geldt eigenlijk ook voor een veerdienst naar het Museumeiland. Terwijl de gemeente Drimmelen 185.000 euro uittrekt om in de zomermaanden een pontje te laten varen vanaf Lage Zwaluwe naar de Jacomien, kun je vanaf het Museumeiland niet naar Gorinchem, Sliedrecht, Kinderdijk of Slot Loevestein varen. Terwijl we juist op die manier over water het historisch, educatieve lint in het rivierengebied met elkaar zouden kunnen verbinden.

Vijf jaar later...........

1 jaar, 4 jaar en vandaag 6 jaar

Vandaag werd mijn kleinzoon Nathan alweer zes jaar. Toen hij zes jaar geleden werd geboren schreef ik over klimaatveranderingen en duurzaamheid. En wat hebben we daar in die zes eigenlijk aan veranderd? Hebben mijn kleinkinderen straks nog een leefbare toekomst?

Het Beleg van de Papsluis

Het Beleg van de Papsluis op 30 en 31 augustus 2015

Filmmakers Raoul de Zwart en Bob Entrop

In de film 'Linie tot Leven' waren prachtige beelden te zien van het Beleg van de Papsluis. Het evenement was onderdeel van het Liniepadfestival dat werd gehouden in 2015. Aanleiding was de grenscorrectie tussen Holland en Brabant in 1815; met het Beleg van de Papsluis werd herdacht dat onze streek 200 jaar bij Brabant hoorde. Het terugzien van de beelden van dat weekend was een feest der herkenning, mooi dat ze zijn vastgelegd door de filmmakers Raoul de Zwart en Bob Entrop.

Erfgoed als verbindende factor

 

Soldaten op slot Loevestein

Als niemand van ons erfgoed houdt, hoe kunnen we het dan bewaren voor ons nageslacht? Woorden van gelijke strekking gebruikte Ien Stijns, directeur Slot Loevestein, tijdens 'Hollywoud Draait Door' in de bioscoop. Behoud van erfgoed gaat over zoveel meer dan alleen geld. Weet je voldoende vrijwilligers te werven die zich graag inzetten, weet je voldoende goodwill te kweken rond het aan jou toevertrouwde erfgoed. Wordt de omgeving betrokken bij het erfgoed? Allemaal waren vragen die ook in onze regio van belang zijn. Weten wij voldoende mensen te binden aan ons erfgoed? Zijn er voldoende vrijwilligers voor monumentendag, voor evenementen die worden gehouden rond erfgoed? Ook in Altena is daarin nog een wereld te winnen. Wie doet mee?

Geschiedenis moet je beleven

Tafelgesprek voorafgaand aan film 'Linie tot Leven'

Vanavond was de premiere van de film 'Linie tot Leven' in bioscoop Hollywoud. Met voorafgaand het tafelgesprek met gedeputeerde Henri Swinkels, Ien Stijns van Slot Loevestein, Jan Baan van Brabants Landschap, wethouder Paula Jorritsma, Cees van der Vlist van Werelderfgoed Kinderdijk. Aan de orde kwamen vragen als wat is het belang van behoud van ons erfgoed, wat doen we met al dat erfgoed, is er wel geld om alles te onderhouden, wat is de meerwaarde van het stempel Werelderfgoed? En hoe kunnen we dat historisch educatief lint met elkaar verbinden? Ik vond het een spannend gesprek, maar het was prachtig om te doen. Vooral de opmerking van Cees van der Vlist dat je trots moet zijn op je gebied vond ik treffend; of het nu wel of geen Werelderfgoed wordt. En een quote in de film 'Geschiedenis moet je beleven' is me bij gebleven.

Kies voor klimaat

De poster met boer Piet Hermus

Boer Piet Hermus uit Zevenbergschen Hoek Kiest voor klimaat nu. Op een poster van de actie laat hij weten dat  in 1998, 2002, 2005, 2006, 2010, 2013 en 2015 zijn gewassen op het land zijn verzopen. Reden om nu een grote poster langs de A16 te zetten voor de actie 'Kies voor Klimaat nu'.  Hermus liep in 2015 al met Marjan Minnesma mee tijdens de Climate Miles richting Parijs.

Door klimaatverandering neemt de kracht van hoosbuien toe en de verwoesting van onze oogst. Boeren werken aan oplossingen, zo schrijft hij op de poster. Als je dan even in gedachte de zomerschouw in Altena neemt, dan vraag je je af hoe die boeren dan aan oplossingen werken. Het afwijzen van de zomerschouw betekent natuurlijk wel dat boeren straks niet moeten komen klagen, daar moeten we als bestuur van het Waterschap ook wel helder in zijn.

www.kiesvoorklimaat.nu

Geen zomerschouw in Altena (3)

Geschoonde watergang aan de Midgraaf

De zomerschouw in het Land van Heusden en Altena is opnieuw geagendeerd in de AB vergadering van 24 februari. Even ter herinnering; de zomerschouw was onderdeel van het maatregelenpakket dat een jaar geleden werd aangenomen door het bestuur van Waterschap Rivierenland. Het werd opgesteld in nauw overleg met de ZLTO. Maar invoering van de zomerschouw leverde in het voorjaar van 2016 veel weerstand op bij de boeren in het gebied. Reden tot uitstel en het besluit op 24 januari van het college van Dijkgraaf en heemraden tot het volledig schrappen van de zomerschouw. 

AB lid Bas de Peuter liet al weten dat hij toch gaat pleiten voor invoering van een gedifferentieerde zomerschouw; dus niet in het hele gebied, maar in een deel van het gebied. "Wat heeft het voor zin grotere duikers aan te leggen en de capaciteit van de gemalen te vergroten, als de boeren in de zomer de cruciale B-watergangen niet schonen?, zo vraag hij zich af.

Winter in de Biesbosch

De kudde waterbuffels bivakkeert tijdelijk bij het waterwinbedrijf vlakbij het Biesboschmuseum. Op 8 februari werd wederom een kalfje geboren. Op de foto is links het kalfje te zien.

Warme truiendag

In 2012 kreeg deze bunker ook een warm jasje

Als ik 's avonds nog even uit het raam kijk, zie ik een witte wereld. Een warme trui is op zo'n koude dag dan ook onmisbaar. Op de site van warmetruiendag.nl las ik over lievelingstruien. Ik heb wel een blauwe trui die ik heel graag draag, maar ook het roze vest dat ik vandaag aan heb. Geen truien die ik zelf heb gebreid, maar dat heb ik in het verleden wel heel vaak gedaan. Hoeveel? Geen idee, maar het moeten er veel geweest zijn. Misschien moet ik al die foto's eens digitaliseren om ze nog eens terug te kunnen laten zien. Warme truiendag lijkt misschien een aardigheidje, maar heeft natuurlijk alles te maken met de klimaatveranderingen. De bedoeling is natuurlijk wel om de verwarming op zo'n warme truiendag een tandje lager te zetten. Gezien de sneeuwval was het daar vandaag toch wel een beetje te koud voor.

Wanneer ontdekt Altena de kracht van cultuurhistorie?

Het bord voor de Kop van Brabant is niet alleen lelijk, maar miskend zo ook nog eens de cultuurhistorische waarde van het Werelderfgoed

In de begroting 2017 van het Regionaal Ontwikkel Bedrijf (ROB) voor het regionale bedrijventerrein wordt rekening gehouden met het mogelijke schrappen van de aanleg van de tweede fase van de Kop van Brabant. In het gezamenlijk door de provincie en de gemeenten opgedragen onderzoek voor een Impact Heritage Assessment (HIA) wordt de conclusie getrokken, dat de realisatie van de tweede fase Kop van Brabant op de Outstanding Universal Value (OUV) van de Nieuwe Hollandse Waterlinie een zeer groot negatief effect heeft, omdat het te dicht bij de forten ligt. Het negatieve financiële effect (schatting 3,8 miljoen euro), dat hierdoor kan ontstaan voor de grondexploitatie van het ROB kan voor een deel worden opgevangen door het wegvallen van kosten. De gemeenten en de provincie zijn nog in overleg over de planologische en financiële gevolgen.

De gemeenten in de regio hebben bij de planontwikkeling van het RBT onvoldoende rekening gehouden met de kracht van cultuurhistorie. In de Visie Erfgoed en Ruimte van de Rijksdienst voor Cultuur en Erfgoed wordt juist geadviseerd veel meer rekening te houden met de identiteit van een gebied en de reeds aanwezige cultuurhistorische waarden. En dat is uiteindelijk bij de planvorming rond het Regionale Bedrijventerrein in Werkendam absoluut onvoldoende gebeurd. In mijn periode als raadslid was al sprake van beperkingen bij het bouwen in de schootsvelden en kringen rond de forten Steurgat en Bakkerskil (Panorama Kraijenhof, 2003). Dat heeft Werkendam altijd genegeerd en daar betaalt zij straks de rekening voor

.

De kracht van cultuurhistorie

Schuilplaats uit de Eerste Wereldoorlog op de Motte in Almkerk

Inmiddels al bijna acht jaar geleden was ik betrokken bij de oprichting van het stichting Cultuurhistorisch Platform Land van Heusden, om precies te zijn op 18 juni 2009. De oprichting van de stichting was een voortzetting van een samenwerking die al begon in 1999. Later is het de naam van het Cultuurhistorisch Platform veranderd in de modernere naam Erfgoed Altena. En zeker de laatste weken ben ik daar volop mee bezig geweest. Toch past die betrokkenheid wel mooi bij de toenemende aandacht voor erfgoed. Bij de allereerste schreden op het gebied van erfgoed was destijds nog Hylke Vinkeles Melchers betrokken. Hij had het altijd over de genius loci, oftewel de 'geest van de plek'. Dat lijkt wat abstract, maar als je spreekt over de identiteit van een gebied dan wordt het ineens duidelijk. Ook overheden zien gelukkig meer en meer het belang in van aandacht voor erfgoed en cultuurhistorie.

http://romagazine.nl/de-kracht-van-cultuurhistorie/16569

De Linie tot Leven

 https://youtu.be/pkvlqfwxCcY

Maandagmiddag heb ik de film 'De Linie tot Leven' gezien. Een film van een uur over onze mooie streek, over de Waterlinie, maar ook over het waterschap. Over Ruimte voor de Rivier in Munnikenland, maar ook over het Liniepad langs de Zevenbansche Boezem. Over de 'brede rivieren, traag door oneindig laagland' gaan. Maandagmiddag maakte de film al indruk, laat staan straks op het witte doek in Hollywoud. Echt een aanrader voor iedereen. Heb je nog geen kaartjes, bestel ze snel bij Hollywoud!

http://www.hollywoud.nl/filminfo.php?id=1000001784

Zie, ik heb u in mijn handpalmen gegrift

De bus van de Duitse kunstenaar Gunther Demnig was afgeladen met Stolpersteine, op 6 februari worden ze gelegd in Sliedrecht en Zwijndrecht

In de Talmoed staat geschreven dat een mens pas is vergeten, als zijn naam is vergeten. En in Jesaja 49 lezen we 'Zie, ik heb je in mijn handpalmen gegrift'. Aan beiden teksten werd ik herinnerd tijdens het leggen van zeven Stolpersteine voor de Joodse familie Benjamins door de Duitse kunstenaar Gunther Demnig. Een bijzondere bijeenkomst. Ook in 2010 mocht ik getuige zijn van het leggen van de drie Stolpersteine in Werkendam. Opdat wij niet vergeten....... 

Cadeautje voor Fort Giessen

Wessel Zonneveld (links) in gesprek met Henri Swinkels bij de genieloods bij Fort Giessen

Feest zaterdagmorgen op Fort Giessen. Tijdens een monumententoer door Brabant kwam gedeputeerde Henri Swinkels een cheque van 280.000 euro brengen voor de restauratie van de genieloods bij het fort. Een van de weinige nog originele genieloodsen in de Nieuwe Hollandse Waterlinie en ook nog eens de langste. Het geld is voor de restauratie die totaal 450.000 euro kost. De restauratie begint maandag al en moet deze zomer zijn afgerond. Ook het erfgoedparkje bij het fort moet nog aangelegd worden, hopelijk kan dat ook snel opgepakt worden.

Letteren op Loevestein

Zonsondergang vanaf slot Loevestein

Het Woerkums Literair Café bestaat in 2018 alweer 25 jaar. Alle reden voor een feestje. Op 26 mei 2018 wordt het gevierd op slot Loevestein, daarmee keert 'Letteren op Loevestein' weer een keer terug. Zelf ben ik er twee of drie keer geweest. Ik herinner me Jan Wolkers, Philip Freriks, Jan Rot(?), Bart Chabot. En een keer een weergaloos mooie avond met een prachtige zonsondergang.

Waar blijft de erfgoedvisie van de gemeente Altena?

Unieke TBS schuif in Dussen; erfgoed van Waterschap Rivierenland

Met Erfgoed Altena hielden we deze avond een netwerkbijeenkomst met erfgoed organisaties in de regio. We waren met zo'n 35 mensen te gast op Fort Giessen. In heel Altena zijn volgens onze inventaris meer dan dertig organisaties en vereniging actief met erfgoed. Met al die organisaties hebben we al eerder een erfgoedvisie opgesteld voor de drie gemeenten, die in september is aangeboden. Tot op heden is er nog niet zoveel gebeurt met die erfgoedvisie, de gemeenten hebben in hun toekomstvisie niet veel aandacht voor cultuur en erfgoed. Ook is het spijtig te moeten constateren dat de raadsleden ook nog niet echt kennis genomen hebben van de erfgoedvisie. Terwijl de visie wel naar de raadsleden is verzonden via de griffies van de gemeenten.

Waterschap veilt archiefstukken

Negen Delfts blauwe borden, geschatte opbrengst is 100 tot 150 euro

Waterschap Rivierenland veilt enkele stukken uit haar archief. Zelf kon ik zes stukken terugvinden die geveild gaan worden. Wie alle stukken wil zien, kan doorklikken naar de site van veilinghuis Korst van der Hoeff.

http://korstvanderhoeff.nl/catalogus/catalogus_items/20172001/1/all/waterschap/text