Schouwmeesters vanaf de 20e eeuw

Bij de informatie bijeenkomsten over de slootdempingen in de Alblasserwaard is gesproken over de functie van schouwmeester. Ook kwam tijdens een van de bijeenkomsten de vraag naar voren hoe lang de functie van schouwmeester al bestaat. 

Een krantenknipsel uit het Vrije Volk in 1975

Hoewel het doet vermoeden dat deze functie al eeuwenoud is, kon ik daar in het digitale krantenarchief niets van terugvinden. Alle berichten dateren uit de 20e eeuw, waarbij het oudste bericht rond 1930 was. Ook elders in Nederland kon ik in het krantenarchief niets terugvinden over een schouwmeester uit vroeger eeuwen. Misschien toch eens voorleggen aan een lokale historicus, die weet misschien wel meer over schouwmeester.

Het voormalige waterschapshuis van Hoogheemraadschap Alblasserwaard in Ameide

Fort Steurgat bewoners krijgen eerste exemplaren

Tijdens het zevende Liniepadfestival kregen de bewoners van Fort Steurgat als eerste een exemplaar van de Waterlinie erfgoedreeks over hun fort uitgereikt. Ook voormalig fortwachter Leen Combee was bij de presentatie aanwezig. 

Bewoners van Fort Steurgat met o.a. Bart van Kasteren en partner, Henk de Raadt, Henk en Mieke en fortwachter Leen Combee

Fort bewoner Willy Snijders

Voor allen was het hun eerste bezoek aan Fort Giessen. Ze hebben genoten van de uitreiking en waren enthousiast over de uitgave. Ook wethouder Roland van Vugt kreeg een exemplaar uitgereikt. Hij kreeg tevens de vraag voorgelegd hoe de gemeente Altena de Nieuwe Hollandse Waterlinie gaat promoten als het in 2020 of 2021 wordt aangewezen tot Werelderfgoed. 

Het boek over Fort Steurgat in de Waterlinie erfgoedreeks

Maar de wethouder liet doorschemeren dat meer marketing voor de regio en het werelderfgoed ook kan betekenen dat juist teveel bezoekers naar het gebied komen. Hij noemde daarbij als voorbeelden Amsterdam en Kinderdijk. Dat moeten we inderdaad niet willen, maar wat meer bezoekers kunnen we zeker gebruiken in de regio. 

Een traditie in ere hersteld

Bij de AB vergadering van Waterschap Rivierenland mocht ik vandaag mijn handtekening zetten in het nieuwe presentieboek. Mooi dat met de komst van het nieuwe boek een traditie in ere is hersteld. 

Het tekenen van het presentieboek

Tot ongeveer een jaar geleden gebruikten we bij de vergaderingen altijd zo'n boek. Toen het boek vol was, mochten we ineens op losse papieren onze handtekening zetten. Maar in mei heb ik zelf gepleit om weer een presentieboek te gaan gebruiken. Met succes en daarmee is de traditie in ere hersteld. 

Het presentieboek van Waterschap Rivierenland

De AB vergadering werd vandaag overigens ook bijgewoond door Astrid Weij, die mij eerder interviewde over het werk van het Waterschap. Voor haar studie aan het NSOB heeft ze voor haar leeropdracht 'verblijf in vreemde context' gekozen voor een onderzoek naar de waterschappen. Haar onderzoeksvraag is of er spanning bestaat tussen de representatieve democratie en de participatieve democratie bij de waterschappen. Begeleider van haar onderzoek is dijkgraaf Rogier van der Sande. 

Agrarische sector in Altena pakt 'klimaathandschoen' nog niet op

In 2014 en 2015 werd Altena getroffen door hoosbuien, die zorgden voor veel schade voor de boeren in het gebied. In september 2015 ontvingen de boze boeren het waterschap en lieten met de voeten in de klei zien wat de gevolgen waren. 

De uitvoering van het maatregelen pakket

Waterschap, gemeente en ZLTO vormden een werkgroep en samen kwamen ze tot een maatregelenpakket. Een van de voorstellen was een onderzoek naar een retributie regeling samen met de agrarische sector. Maar ook gemeente en waterschap zelf namen maatregelen om Altena waterbestendiger te maken. Nu bijna alle maatregelen zijn uitgevoerd is teruggekeken op de uitvoering van alle maatregelen. Helaas moeten we als waterschappers constateren dat de maatregelen van de agrarische sector zelf niet of nauwelijks zijn uitgevoerd. Reden om vanuit het waterschap een brief te schrijven naar de ZLTO en hen te wijzen op het niet uitvoeren van het overeengekomen maatregelenpakket. Wel een brief met een uitnodigend einde:

Wij hopen dat de agrarische sector de ‘klimaathandschoen’ stevig oppakt en het voortouw neemt om ook in het akkerbouwgebied adequate maatregelen te treffen voor een klimaat- en toekomstbestendige polder.  

Bakkie bij de Boer(in) Riet de Graaf

Na een succesvolle eerste editie van vorig jaar, organiseert Puur uit Altena ook dit jaar weer Bakkie bij de Boer op zaterdag 12 oktober van 14.00-16.00 uur. 

Riet de Graaf heeft de koffie bruin op zaterdag 12 oktober

Een van de boeren waar een bezoek gebracht kan worden is Riet de Graaf in Nieuwendijk. Ze runt een pensionstal en zoon Arjan de Graaf heeft een akkerbouwbedrijf met in totaal 55 HA. Hij teelt zeven verschillende gewassen, namelijk graszaad, graan, blauwmaanzaad, vlas, uien, bieten en aardappelen.

Inwoners uit Altena (en daarbuiten) zijn welkom om kennis te maken met de agrarische sector in de gemeente, onder het genot van een bakkie. De boeren en boerinnen vertellen over hun bedrijf en het is mogelijk het bedrijf te bekijken. Naast Riet de Graaf en haar zoon Arjan doen nog twee boeren mee aan 'Bakkie bij de Boer'. 

In Andel kan een bezoek gebracht worden aan het melkgeitenbedrijf 't Boerenhof

Allereerst Melkgeitenbedrijf ‘t Boerenhof van familie Van ’t Sant in Andel. Boer Johan heeft daar een bedrijf met 600 melkgeiten. Ook verwerkt hij de melk van de geiten in geitenijs, bekend van Lekker Gemekker. Ook Landbouwbedrijf Den Assem opent haar deuren. In Drongelen runt familie Van der Schans een gemengd bedrijf met akkerbouw en melkkoeien. Naast gras en maïs, wat bestemd is voor het melk- en jongvee, teelt het bedrijf ook gewassen als aardappelen, uien, suikerbieten, tarwe, conserven, cichorei en rodekool. De koeien worden met een melkrobot gemolken. 

Het interieur van Den Assem, een monumentale boerderij uit 1786

Op de Facebookpagina van Puur uit Altena stellen de boeren en boerinnen zich binnenkort voor. Puur uit Altena is een samenwerking tussen ZLTO Altena Biesbosch, ANV Altena Biesbosch en de Streekproducenten en heeft als doel boeren en burgers uit gemeente Altena dichter bij elkaar te brengen.

Laatste sluiting coupure Dijkgraaf den Dekkerweg

Deze avond is de coupure in de Dijkgraaf den Dekkerweg gesloten. Waterschap Rivierenland test de coupure eenmaal in de vijf jaar. Maar was dit de laatste keer? 

Het sluiten van de coupure

 Er zijn al langer plannen tot verbreding van de Dijkgraaf den Dekkerweg en dan wordt zo'n coupure nog lastiger. Dus misschien wordt de dijk dan wel hersteld en gaat de weg erover heen? Zou dat binnen vijf jaar geregeld kunnen zijn? De tijd zal het leren.

Het sluiten van de eerste rij van de coupure

Ook sprak ik nog met een Werkendammer die ook nieuwsgierig kwam kijken naar het sluiten van de coupure. Hoe moet Werkendam evacueren als de coupure daadwerkelijk wordt gesloten? Via de Dijkgraaf den Dekkerweg kan dat dan niet meer. Alles over de Schans gaat zeker niet lukken. Via de Sleeuwijkse dijk? Via Nieuwendijk? Ik weet het eigenlijk niet, wie het weet mag het zeggen?

Boven het sluiten van de eerste rij, onder het sluiten van de tweede rij van de coupure

Hoe Heusden aan de sloopkogel ontsnapte

Wie Heusden bezoekt, kan zich nauwelijks voorstellen dat het vestingstadje aan de Maas er een halve eeuw geleden slecht aan toe was. Tijdens de naoorlogse wederopbouwjaren leek het erop dat de sloopkogel eraan te pas zou komen en Heusden een flinke moderniseringsslag zou ondergaan. Op de valreep maakten de Heusdenaren echter een radicaal andere keuze: het stadje en zijn vestingwerken werden volledig gerestaureerd.

Over dit omstreden project schreven Hildo van Engen, Annemarie Lavèn en Anthony Maas het boek De Metamorfose van Heusden, dat op vrijdag 11 oktober tijdens een levendige debatmiddag aan publiek en pers wordt gepresenteerd. Streekarchivaris Hildo van Engen schets de geschiedenis van de restauratie en vertelt welke nieuwe ontdekkingen hij heeft gedaan. NRC-journalist Bernard Hulsman, filosoof Hein van Dongen en architectuurhistoricus Herman van Bergeijk (TU Delft) gaan die middag met elkaar in debat over Heusden als geslaagde reconstructie of geïdealiseerd verleden.  Daarna wordt het eerste exemplaar aangeboden aan de burgemeester van Heusden, Willemijn van Hees.

De debatmiddag met lezing en boekpresentatie wordt gehouden op vrijdag 11 oktober vanaf 13.30 uur in de Grote of Catharijnekerk. De entree is elf euro; het boek kost 29,95 euro. In de voorverkoop zijn toegang en boek samen 35 euro.  

Zondagse kleren bij ons in de Biblebelt

Vandaag was de allerlaatste dag van de expositie 'Bij ons in de Biblebelt' in het Catherijneconvent. Een mooie gelegenheid om toch nog te gaan kijken in Utrecht. Ik was niet de enige, het was heel druk. 

Een meisje uit Andel in haar zondagse kleren

De expositie is heel herkenbaar, in het kledinggebruik, omgang met de media (geen TV!), maar ook schilderijen van de brede en de smalle weg. Mooie foto series die Arie Versluis (een oud klasgenoot) al jaren maakt, te zien waren de series van de ouderlingen op Urk en refo meisjes. In het tijdschrift over de expositie ook een interessant artikel over psalmborden, die als typisch protestants worden betiteld. Zullen ze verdwijnen als kerken steeds vaker kiezen voor een liturgie op de beamerr? 

Nog een meisje uit Andel in haar zondagse kleren

Mooi waren ook de foto's uit de serie zaterdag/zondag van Sjaak Verboom, daarin portretten van twee meisjes uit Andel. Met onderscheid tussen hun zaterdagse en zondagse kleding. Ik moest terugdenken aan de tijd dat ik zelf nog echt zondagse kleren had. Als kind, maar ook bij het opgroeien en nadat ik kinderen kreeg. Ook zij hadden zondagse kleren. Maar wanneer zijn mijn zondagse kleren eigenlijk verdwenen? En we zouden in Altena natuurlijk ook zo'n mooie expositie over de Biblebelt kunnen inrichten. We hebben al twee portretten van meisjes in Andel! 

Onder de plaatsnamen op de Bible belt ontbreken Werkendam, Woudrichem en Aalburg niet. 

Zevende Liniepadfestival in het teken van het Linielandschap

Het zevende Liniepadfestival wordt gehouden op zaterdag 28 september op en rond Fort Giessen. Thema is ‘Het linielandschap’, die dag worden vier wandelroutes in de Nieuwe Hollandse Waterlinie gepresenteerd, daarmee wordt het linielandschap in het zonnetje gezet. Het Trio Sfeer zorgt die dag voor de muziek. Toegang is gratis.

Liniepadfestival in 2012

De aftrap van het Liniepadfestival is om 11.30 uur met de liniewandeling ‘Rondje Giessen’ van ca. anderhalf uur. Start en finish zijn bij Fort Giessen aan de Giessense steeg, na afloop krijgen de wandelaars de vier Linielandschapwandelingen cadeau. De vier wandelingen starten bij Fort Altena, Fort Bakkerskil, Fort Giessen en Vesting Woerkum. De wandelingen zijn ontwikkeld in samenwerking met VVV Biesboschlinie. Opgeven voor de wandeling kan via info@biesboschlinie.com

Liniepadfestival in 2013

Tegelijkertijd met de uitreiking van de vier wandelingen wordt de nieuwe uitgave van de WaterlinieErfgoedreeks over Fort Steurgat gepresenteerd. Daarmee is de serie over de forten van de waterlinie in Brabant compleet. Tien jaar geleden verscheen het eerste deel over Fort Altena. Later verschenen delen over Fort Bakkerskil en Fort Giessen.  Ook deze delen zijn te koop tijdens het Liniepadfestival

Liniepadfestival in 2014

Vanaf 13.00 uur is Fort Giessen geopend voor bezoek. ArcheoAltena en Altenatuur, de vaste gebruikers van het fort, geven uitleg over al hun activiteiten. Bezoekers kunnen kennis maken met het WOI parkje en de daarbij behorende tentoonstelling en diverse films. Uiteraard wordt het unieke WOI kanon naar buiten gereden.

Liniepadfestival in 2015

De Liniewerkers van Brabants Landschap oogsten die dag een deel van de hop uit de hophof bij het fort, bezoekers mogen daarbij meehelpen. De hoptuinen in geheel Altena zijn een initiatief van Ronald van de Ende, de man achter het Woerkumer en Altena bier. Bierbrouwer Laurens Groenenberg van Brouwerij de Gebalde Vuist uit Nieuwendijk zal ter plekke van de verse hop bier brouwen.

Liniepadfestival in 2016

Het eerste Liniepadfestival werd gehouden in 2012 op Fort Altena en langs het Liniepad. Het Liniepad festival wil bezoekers laten genieten van de weidsheid van het linielandschap. Cultuur, erfgoed en muziek rijgen zich aaneen tot een kralensnoer van verhalen. 

Liniepadfestival in 2017

Koning keert op Prinsjsesdag terug in raadzaal

Op Prinsjesdag 2019 kreeg het portret van Koning Willem-Alexander van kunstenares Lilian Mensing uit Hank opnieuw een plekje in de raadzaal. 

Willem-Alexander in de raadzaal in Almkerk

Nu niet van de gemeente Werkendam, zoals in 2013 maar in de gemeente Altena. Alvorens tot plaatsing kon worden overgegaan moet de lijst op maat gemaakt worden. Vanwege de vele ramen in de huidige raadzaal in Almkerk was er weinig plaats voor een portret. Het portret van Willem-Alexander werd tijdens de nieuwjaarsreceptie van 2014 in de raad onthuld. Het is een bijzonder portret, door de schaduwwerking van de lamp valt het licht steeds op een andere manier op het portret en zie je steeds een ander beeld. 

Willem-Alexnader in de raadzaal in Werkendam

Overigens kreeg de gemeente Aalsmeer vorig jaar eenzelfde portret van Lilian Mensing in haar raadzaal. Vanwege de onthulling van het kunstwerk kreeg de Hankse Lilian een boeket cadeau. Nu maar hopen dat de gemeente Altena zuiniger is op haar Koninklijke beeltenissen dan de gemeente Werkendam die het borstbeeld van Bea liefdeloos via een veiling verkocht. Dit tot verdriet van kunstminnaars in Altena. Gezien de verschillende data op portretten sluit ik niet  uit dat een geheel nieuw exemplaar is gemaakt. 

Kerkramen een beetje weggestopt tijdens de Kunstroute

De Kunstroute Woudrichem bood eindelijk de kans om de glas in lood ramen van de RK parochie Werkendam en Sleeuwijk eens van dicht bij te bekijken.

Het glas in lood raam met Maria als teken langs de weg

De ramen zijn inmiddels 62 jaar oud en sierden als eerst de Johannes Padua kerk aan de Havenstraat in Werkendam. Dertig jaar later sloot de kerk haar deuren en verhuisden de ramen naar de Jozef Werkman kerk in Sleeuwijk. En na verkoop van deze kerk in 2018 werden dezelfde ramen begin 2019 naar Woudrichem gebracht. En daar zijn nu twee van de vier ramen te zien in het pand aan de Hoogstraat dat door de parochie wordt gehuurd als ontmoetingsruimte. 

Franciscus als teken langs de weg

Helaas had de kunstroute niet echt aandacht aan de ramen besteed, tafels met uitgestalde kunst van andere kunstenaars ontnamen deels het zicht op de ramen. Ook was de verlichting niet aan. Gelukkig kon ik wel foto's maken, maar ik vond het een gemiste kans van de Kunstroute (en de RK parochie!) dat ze de ramen niet wat prominenter in beeld heeft gebracht. Wie de ramen nu precies heeft ontworpen is me ook niet helemaal helder. geworden Bij de ramen hangt een bordje dat ze zijn ontworpen door glazenier Marius de Leeuw. In een krantenartikel uit die tijd worden echter ook de namen van de glazeniers Theo Mol, Jacques van der Heijden en Jacques Franken genoemd. Deze laatste kreeg wel les van Marius de Leeuw en werkte in in atelier.

Eerste Altena Hop Festival

Het eerste Altena Hop Festival wordt gehouden op zaterdag 14 september van 15.00-21.00 uur achter het Arsenaal. Onder een heerlijk najaarszonnetje kunnen bezoekers genieten in de Vesting heerlijke speciaal bieren, goede muziek en waanzinnig lekkere plant-based snacks. 

De hop van Altena

Vanaf de middeleeuwen tot ver in achttiende eeuw was de hoppluk een jaarlijks ritueel. Een belangrijk en secuur werkje dat op lange tafels met de hand gedaan werd. Bier was is die vroege tijden wat nu koffie, thee en fris is. De gemiddelde Nederlander dronk tegen het einde van de middeleeuwen dan ook maar liefst tot 300 liter bier per jaar. Als de hoppluk gedaan was, werd dit gevierd met - hoe kan het ook anders - bier, goed eten en muziek.

Het plukken van hop is een secuur werkje

Maar liefst 7 craftbrouwers uit de streek brengen hun speciaal bieren aan de man. Van de hop die ter plekke geplukt wordt, zal live bier gebrouwen worden. Er is een shanty-koor en 'good-old' Jan de Bruijn (blues/jazz/rootsmusic) vermaakt het publiek. Altena Hop Festival kiest als eerste festival in Altena bewust voor smakelijke veggie-foods die door twee chef's op Big Green Egg's bereid worden voor iedereen die van lekker eten houdt, maar dan duurzaam en diervriendelijk dus plant-based.

Tijdens het hopfestival vermaakt Jan de Bruijn het publiek met muziek

De organisatie nodigt vooral amateur-brouwers uit om te komen plukken. Er zijn negen verschillende soorten hop te oogsten en zij mogen aan het eind van de pluk een deel van de hop mee naar huis nemen. Daarnaast is er van alles te doen; er zijn informatie stands rond thema als duurzaamheid, kinderen kunnen gratis geschminkt worden maar bovenal kan er hop geplukt worden.

Fort Steurgat in Waterlinie Erfgoedreeks

Biesboschvrienden schenken bord voor buitenmuseum

Voor een jaarlijkse contributie van minimaal 25 euro kan iedereen Vriend worden van het Biesbosch Museumeiland. De contributie wordt besteed aan een bijzondere aanwinsten voor het Museumeiland. 

Het bord op de Pannenkoek dat is betaald door de Biesbosch Vrienden

Dit jaar hebben de Vrienden het nieuwe bord bij het buitenmuseum de Pannenkoek bekostigd. Ook het jaarlijkse onderhoud van de Pannenkoek wordt door de Vrienden van het museum betaald. In het buitenmuseum zijn in 1970 wilgen aangeplant die regelmatig gehakt worden, net zoals de grienden in vroeger tijden. In het wilgenlaantje zijn verschillende soorten wilg aangeplant, ook de bever heeft zijn sporen achter gelaten op de Pannenkoek.

De bevers in de Biesbosch kwamen in 1988 vanuit Oost-Duitsland naar Nederland

Op zaterdag 21 september is het bestuur van de Vrienden van het Biesbosch Museumeiland present op de jaarlijkse Biesboschdag in Werkendam. In de stand op de Hoogstraat kan iedereen kennis maken met de Vrienden of zich aanmelden als Vriend van het museum.

Een Vriend van het Biesboschmuseum tijdens de beverntocht achter het stuur

De Vrienden van het Biesbosch Museumeiland scheepten vrijdagavond 6 september in op de fluisterboot om op zoek te gaan naar bevers. Of het nu kwam door het gezellige geroezemoes aan boord of dat de bevers zich af lieten schrikken door de regen, maar ze lieten zich niet zien. Schipper Gerard van Hiele en gids Aart ? vertelden dat bevers zich in juni en juli bij langere zomeravonden vaker laten zien en dat ze slechts zelden een tocht maken dat ze niet gespot worden. Toch was de bevertocht, zeker na de lekkere broodjes met courgettesoep, meer dan geslaagd. Enkele vrienden spotten wel ijsvogeltjes, blauwe reigers en zelfs een zeearend. En bij een zandbank hadden zich tientallen zwanen verschanst. Meevaren met een bevertocht is één van de vele extraatjes voor de Vrienden van het Biesbosch Museumeiland. Mensen die lid worden mogen het hele jaar gratis het museum bezoeken, ze mogen ook altijd iemand meenemen bij het museumbezoek. Daarnaast worden de Vrienden getrakteerd op interessante lezingen en regelmatig uitgenodigd bij openingen van exposities.

Felicitaties voor een 90-jarige

Vandaag werd het negentig jarig bestaan van de Noord-Brabantse Waterschapsbond gevierd met een netwerkbijeenkomst in Drimmelen. In de middag gaf hoogleraar Martijn van der Steen van de Erasmus Universiteit toelichting op een eerste aanzet van de toekomstverkenning van de Brabantse waterschappen. Zijn betoog was mijns inziens niet echt boeiend, de aansluitende paneldiscussie was dat wel. 

Roger van de Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen

Rogier van de Sande (voorzitter van de Unie van Waterschappen) vroeg zich af wat de waarde van water is. Als door klimaatverandering de droogte verder toeneemt, dan treedt waterschaarste op. Dat drijft de prijs van water op, maar wie kan dan nog aanspraak maken op dat water? Bedrijven? Of toch de overheid? Of de samenleving? Want van wie is het water eigenlijk? Henk Driessen, onze heemraad die dijkgraaf Co Verdaas verving, noemde als voorbeeld het besproeien van boomgaarden bij extreme hitte. Moet het waterschap dat blijven faciliteren, is dat een recht of een gunst? En als we gewassen telen in droge gebieden die besproeid moeten worden, kunnen we dan niet beter een andere teelt kiezen die minder water vraagt? Boeiende discussie.

Waterschapsbestuurders van Waterschap Rivierenland

Wat bij mij echter het meest bleef hangen na de toekomstverkenning en paneldiscussie was de samenstelling van het panel. Zes heren achter een tafel in een jaar dat we 100 jaar vrouwenkiesrecht vieren? Als we dan echt nadenken over de toekomst wil ik dat bij het 100 jarig bestaan van de Noord-Brabantse Waterschapsbond zes vrouwen achter die tafel staan. Als Waterlelie is nog werk nog lang niet af!

De Zoen van Woudrichem na 600 jaar

Tijdens de Visserijdagen werd door de Heeren van Altena, Erfgoed Altena en wethouder Paula Jorritsma het Plakkaat van Jacoba van Beieren getekend

Op de foto Jacoba van Beieren met de Heeren van Altena

Tekst van de Zoen van Woudrichem

De Heeren van Altena hadden hun tenten opgeslagen onder aan de Rijkswal

Riddertoernooi van de Heeren van Altena